Zet de dickpic in als mortiergranaat

We hebben in Nederland ontdekt dat ook hier op prachtige werkvloeren mannen misbruik maken van hun machtsposities en dat ook hier de meeste slachtoffers onder de vrouwen vallen. In ieder geval kan niemand ons ervan beschuldigen er te vroeg bij te zijn. Tegelijk is duidelijk geworden dat genoeg mannen bereid zijn grensoverschrijdend gedrag te vergoelijken en de machtsmisbruikers een hand boven het hoofd te houden. Alles wijst erop dat Marc Overmars stalkgedrag vertoonde, toch heb ik de afgelopen dagen ik weet niet hoe vaak horen zeggen dat hij een uitstekend technisch directeur was. Ajax zelf kreeg het voor elkaar om dat in zijn verklaring te prakken. „Marc is waarschijnlijk de beste voetbaldirecteur die Ajax gehad heeft.”

Zou een schoolbestuur dat ook uit zijn toetsenbord krijgen over een zich misdragende directeur? „Hij vertoont grensoverschrijdend gedrag naar leraressen, maar verder de beste directeur die we in jaren gehad hebben.” Zou een supermarktketen dat eruit krijgen over een filiaalmanager? „Uitstekende kracht, alles ligt op tijd in het schap, hij laat soms zijn pik ongevraagd zien, maar kijk die winstmarges dan.”

Nee. Dat gaat dus niet. Als een directeur van welk bedrijf ook grensoverschrijdend gedrag vertoont naar zijn ondergeschikten, is het een hondsberoerde directeur. Dan maakt wat hij verder bereikt heeft helemaal niets uit, want je werknemers waardig behandelen is een basisvoorwaarde voor goed leiderschap, een waarover niet te onderhandelen valt.

Een van de grappigste Nederlandse schrijvers hoorde ik Overmars vergelijken met een kunstenaar van het soort dat zijn handen niet thuis kan houden. Denk aan Michael Jackson, Kevin Spacey, Louis C.K. Deze schrijver zei dat ook bij kunstenaars het feit dat ze zich misdroegen, niet betekende dat hun werk niet goed was. Die vergelijking gaat hartstikke mank, die schrijver mag van mij strafregels gaan schrijven: „Het behoort niet tot de functieomschrijving van een musicus of acteur dat buurjongetjes of vrouwen veilig zijn in zijn nabijheid, maar een directeur is wel verantwoordelijk voor een veilige werkvloer.”

Je kunt geen goede chef zijn, zelfs geen matige, als je stelselmatig grenzen overschrijdt van je medewerkers. Al haal je miljoenen binnen, al maak je genoeg winst om mee naar de maan en terug te vliegen, die twee kenmerken, sluiten elkaar uit. Einde discussie.

Monumentjes

Ook in deze krant was een gerespecteerd collega er snel bij om helemaal tot in de jaren tachtig lof over Marc Overmars uit te spreken. In het AD maakte weer een ander zo’n beetje poëzie over de sociaal onbeholpen Overmars en zijn koffiebekertje. Terwijl mannen in heel het land monumentjes bouwden voor Marc, flikkerden ze zelf van hun sokkels.

Er komt veel voorbij over hoe rot dit is voor het gezin van Overmars. Dat is waar, maar wat over de vrouwen wie dit overkwam? Stel je voor, je bent een vrouw van ergens tussen de twintig en de veertig, al je hele leven supporter van Ajax. Komt door je pa, die was dat ook. Samen gingen jullie sowieso naar alle thuiswedstrijden. Je hebt bij de club gesolliciteerd en verdomd, je werd aangenomen. Je kwam bij Overmars en Van der Sar op kantoor te werken. Een droom werd werkelijkheid, herstel: twee dromen. Je pa paste niet in zijn vel van trots. Soms stuurde je hem een briefje op briefpapier met het Ajax-logo. En toen stond je daar met een dickpic in je telefoon. Overmars vroeg wat je aan had.

Lees ook: #MeToo nu hoog op politieke agenda

Sinds het digitale stalken begon, ga je met steeds meer lood in je schoenen naar kantoor. Steeds vaker sla je wedstrijden over. Wanneer je wel naar het stadion gaat, weet je precies waar hij zit. Is er iets? Vroeg je pa laatst. Er is niets.

Zullen deze vrouwen ooit nog voor een man kunnen werken, zonder bij elk bericht dat ze van de chef ontvangen, te aarzelen voor ze het openen? Zullen ze hun kledingkeuze aanpassen? Nooit een ruimte met hem betreden als daar niet minstens nog een iemand is? Kunnen ze nog naar hun man, vriend, zoon of vader kijken zonder zich af te vragen of die misschien ook…?

Als ik aan die vrouwen denk, hoor ik dat liedje van Meau op de achtergrond. „Dat klotegevoel dat toen is ontstaan, dat gaat nooit meer weg, en dat heb jij gedaan.” Jij Marc, jij Ali, jij Jeroen. Grote bazen, gespecialiseerd in het slopen van meisjesdromen.

Mannen die dit gedrag vertonen, mannen die dat vergoelijken én mannen die misogyne opmerkingen stilzwijgend laten passeren, vernielen het vertrouwen van vrouwen in mannen.

Wanneer een vrouw dat uitspreekt, staat er altijd wel een man paraat om te roepen dat je niet alle mannen over een kam mag scheren. Die mannen kunnen hun tijd ook steken in het aanspreken van vrienden, vaders, collega’s en neven die aan de wortel staan van deze ellende, in plaats van prioriteit te geven aan het corrigeren van een vrouw die ruimhartig omgaat met de schuldverdeling. Het zijn in dezen niet de vrouwen die mannen moeten opvoeden, mannen moeten dat onderling regelen.

Argentijns spotje

In 2018 lanceerde een Argentijnse stichting een publiciteitscampagne over geweld tegen vrouwen, met mannen in de hoofdrol. In een spotje kijken een volwassen zoon en zijn vader samen naar voetbal op tv. De zoon zegt tegen de vader dat hij met hem wil praten over een vrouw. De vader zegt: „Over dat vriendinnetje van je? Heb je een ander? Heb je er twee? Je kunt mij alles vertellen.” Elleboogstoot, knipoog.

„Over mama”, zegt de zoon. „Je mishandelt haar, pa. Je zegt dat ze haar mond moet houden, dat ze nergens wat vanaf weet. Je doet het waar mensen bij zijn.” Het resulteert in een ontroerend betoog van de zoon tot de vader over wat geweld kan zijn en wat geweld kan doen. De vader mokt dat alles tegenwoordig maar geweld wordt genoemd, dat het feminisme hem zijn neus uit komt. De zoon antwoordt dat ook verbaal geweld doodt. Het doodt plezier, het doodt vreugde.

Lees ook het commentaar: Grensoverschrijdend gedrag afkeuren is echt niet meer genoeg

Terwijl ik naar de zoon luisterde, dacht ik aan de vrouwen op de kantoren van Ajax, van Talpa, van de PvdA en van al die werkvloeren waar mannen het plezier dat vrouwen in hun werk kunnen hebben doden met hun ranzige berichtjes, schunnige opmerkingen en digitaal geswaffel dat in het beste geval, geen analoog swaffelen wordt.

In het spotje lukt het de zoon om zijn vader aan het denken te zetten. Aan het slot spreken ze in de camera tot de mannelijke kijkers. Ze moedigen hen aan met elkaar het gesprek aan te gaan over hun eigen wangedrag.

Traceerbaar

Het positieve van de dickpic, in tegenstelling tot grensoverschrijdend gedrag in de lift, het magazijn of het telefoongesprek, is dat je met de pic bewijs in handen hebt. Een dickpic van de baas kan een wapen worden in handen van de werknemer. Daarom vind ik het bijzonder dat er zoveel ophef over de dickpic is, in vergelijking met de slechter traceerbare grensoverschrijdingen. Misschien is dat omdat het over de pik gaat, door veel mannen kennelijk nog altijd gezien als God’s gift to mankind. In het licht van de pik, moeten andere lichaamsdelen naar de achtergrond verdwijnen: handen die tasten, ogen die loeren en monden die ranzigheid uitspreken.

In de primetime praatprogramma’s waar het onderwerp werd behandeld, zijn de apen op de top van de rots zo goed als uitsluitend man. Beau, VI, HLF8, Humberto: allemaal kerels. Het Hilversumse patriarchaat oreert over hoe schandelijk het is dat mannen hun macht misbruiken, maar dat verandert niet dat de deuren naar de top voor vrouwen op slot blijven. Bij Op1 hebben ze bijna evenveel vrouwen als mannen voor de presentatieposities aangenomen, maar alle vrouwen zijn knap, jong en met een piekfijne BMI. Bij de mannen leek leeftijd noch uiterlijk uit te maken. De jongste onder de presentatoren (Erik Dijkstra, 44) is even oud als de oudste onder de presentatrices (Giovanca Ostiana, 44).

„Dat klotegevoel dat toen is ontstaan, dat gaat nooit meer weg, en dat heb jij gedaan”

Bij Ajax bestaat het bestuur uit overwegend mannen. Maatschappijbreed kunnen vrouwen over het algemeen nog steeds naar hoge posities fluiten. Dat is aan het veranderen, maar het gaat langzaam. We hebben 5G en Deltawerken, maar nooit was een vrouw minister-president.

Daarom zouden we de komst van de dickpic best mogen omarmen. Deze vaak traceerbare grensoverschrijder kan ervoor zorgen dat waardeloze directeuren zichzelf uitselecteren en er plekken vrijkomen in het old boys network. Die plekken kunnen dan eindelijk door kundige, betrouwbare vrouwen worden ingenomen, helemaal als de aanstellingscommissies zich realiseren dat vrouwen aan de top in ieder geval geen dickpics sturen. De dickpic kan de mortiergranaat worden waarmee het hoogste deel van het glazen plafond aan diggelen gaat. Dus blijf ze vooral sturen, stelletje prutsers.