Juridische strijd om nalatenschap outsider-kunstenaar Henry Darger

Kluizenaar zonder naaste familie werkt in stilte aan een meesterwerk dat postuum wereldberoemd wordt, met dank aan de niet aflatende inspanningen van een huisbaas. Dit sprookjesachtige levensverhaal van de Amerikaanse outsider-kunstenaar Henry Darger (1892-1973) dreigt bijna een halve eeuw na zijn dood een sinister vervolg te krijgen.

Vijftig verre familieleden van Darger hebben namelijk een rechtszaak aangespannen waarin ze de nalatenschap en het auteursrecht van Darger opeisen. Dat heeft The New York Times donderdag gemeld.

De familieleden, neven en nichten, zijn door een verzamelaar opgespoord met hulp van een genealogisch onderzoeksbureau. Samen spanden ze in Cook County, Illinois een rechtszaak aan die op 23 februari begint. De familieleden eisen de nalatenschap van Darger op, die zijn huisbaas zich lang geleden toe-eigende.

Conciërge

Bij zijn leven maalde niemand om Henry Darger. Hij was een getroebleerde persoonlijkheid zonder naaste familie die met niemand sprak. Hij werkte als conciërge in een ziekenhuis in Chicago en in zijn vrije tijd tekende en tikte hij stilletjes aan een 15.000 pagina’s tellend boek met honderden grote illustraties en collages.

Toen Darger een jaar voor zijn dood in een verpleeghuis opgenomen werd, wilde zijn huisbaas, fotograaf Nathan Lerner, de kamer van zijn huurder leeghalen. Toen ontdekte hij Dargers levenswerk.

Lerner, die in 1997 overleed, en zijn echtgenote Kiyoko, een klassieke pianist, zagen de bijzonderheid in van het levenswerk van hun voormalige huurder. Dankzij hun inspanningen werden de tekeningen en het typoscript in 1977 voor het eerst tentoongesteld.

Lees ook dit stuk over outsider-kunst: Onontdekt, onbedoeld ongetraind

Die expositie vormde het startpunt van een glansrijke postume carrière. In tal van musea over de hele wereld is het werk van Darger geëxposeerd. Er verschenen tal van boeken en documentaires over zijn werk, het veilingrecord voor een Darger-tekening staat op 700.000 euro.

Misbruik

Omdat Darger herhaaldelijk in het openbaar onaneerde, bracht hij zijn jeugd in instituten door. Daar werd hij vermoedelijk herhaaldelijk misbruikt, ervaringen die hij verwerkte in het boek waaraan hij levenslang werkte. Het is een episch verhaal met een lange titel – The Story of the Vivian Girls, in What is Known as the Realms of the Unreal, of the Glandeco-Angelinian War Storm, Caused by the Child Slave Rebellion – dat vol staat met tegelijk sprookjesachtige als wrede tekeningen van kleine meisjes met penissen en kinderoffers.

De verzamelaar die de familieleden van Darger opspoorde heet Ron Slattery. Hij was eerder mede-ontdekker van de fotograferende kinderjuffrouw Vivian Maier, nog zo’n getroebleerde persoonlijkheid waarvan het werk postuum wereldroem vergaarde. Ook in haar geval zijn familieleden aan het procederen over het beheer van de nalatenschap.

De Lerners hebben in het verleden herhaaldelijk aangegeven Darger in het verpleeghuis te hebben opgezocht. Het kon hem niet schelen, zou Darger hebben gezegd, of ze zijn werk zouden bewaren of weggooien.

Hoewel geen van de vijftig claimanten Darger persoonlijk heeft gekend zegt familielid Christen Sadowski in The New York Times dat de familie hecht is en daarom procedeert.

Michael Bonesteel, in 2000 bezorger van een boek over Darger, prijst in de krant de inspanningen van de Lerners . Hij ergert zich aan de rechtszaak: „Nazaten die twee of drie generaties later uit hebzucht willen cashen, ik vind het onsmakelijk.”