Rutte in Kiev: levering wapens ‘heel gevoelige kwestie’

De levering van defensieve wapens door Nederland aan Oekraïne is nog geen uitgemaakte zaak. Premier Mark Rutte (VVD) noemde het woensdag in Kiev „een heel gevoelige kwestie”, waar „heel precies” naar gekeken moet worden. Een al eerder gedaan verzoek van Oekraïne om zulke wapens zal „serieus” worden bekeken, maar of het besluit nog heel lang op zich laat wachten, wilde Rutte niet zeggen. Volgens de premier begrijpen de Oekraïners dat „volledig”, ondanks de Russische militaire dreiging aan de grenzen.

Tijdens ontmoetingen met onder meer de Oekraïense president Volodymyr Zelensky is volgens Rutte ook gesproken over het leveren van cyberexpertise. Op 14 januari was Oekraïne het doelwit van een grootschalige cyberaanval, vermoedelijk vanuit Rusland, waar „de hele wereld van geschrokken is”, aldus Rutte, die sinds dinsdag samen met minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken, CDA) in Kiev was. Of er een ‘militair tintje’ zou kunnen zitten aan zulke hulp kon Rutte nog niet zeggen. „Ik weet ook niet precies waar je de lijntjes nou exact moet trekken, maar het is een expertise die Nederland heeft en waarvan we hebben gezegd: we zijn zeer bereid die met jullie te delen.”

Volgens Rutte en Hoekstra vraagt Oekraïne om militaire en economische hulp, maar zit het niet te wachten op ‘oorlogsretoriek’. „We kunnen deze paniek niet gebruiken”, zei Zelensky vrijdag, vooral verwijzend naar recente uitspraken van de Amerikaanse president Biden dat een Russische aanval aanstaande zou zijn. Rutte zei woensdag: „Ik ben het totaal met hem eens.” Ook Hoekstra zegt dat het voortdurend hinten op „eventueel rampzalige scenario’s kan leiden tot economische instabiliteit, devaluatie van de munt en bedrijven die besluiten om dan toch maar niet te investeren”. Volgens de minister „geef je daarmee onbedoeld de Russen misschien wel wat ze graag willen hebben”.

Boek-raketten

Rutte benadrukte dat „al onze energie” gericht moet zijn op dialoog en de-escalatie. Maar: „We moeten ook niet naïef zijn.” Als het toch misgaat, moet de NAVO daar militair op voorbereid zijn en moet de EU klaarstaan met stevige sancties richting Rusland. Rutte vindt niet dat de dreiging wordt overdreven door Amerikaanse en Europese inlichtingendiensten, een veelgehoord Russisch verwijt. „Ik kan nooit iets zeggen over de samenwerking met andere diensten, maar er is echt reden voor bezorgdheid. Rusland voert de militaire opbouw aan de grens met Oekraïne wel vaker op, maar „de recente opbouw is natuurlijk wel van een hele andere orde”. Rutte: „En het zou raar zijn als het Westen dan zou zeggen: pomtiedomtiedom, we steken nog een sigaar op.”

Rutte wijst ook op de Russische eis dat de NAVO zich terugtrekt uit landen die al jaren lid zijn van het militaire bondgenootschap, zoals Polen of Litouwen. „Dat gaat heel erg ver natuurlijk en is voor het Westen in die vorm ook niet acceptabel.” De VS maakten woensdag bekend dat ze extra manschappen sturen naar Europa: zo’n tweeduizend militairen zouden afreizen naar Polen en Duitsland en duizend militairen die al in Duitsland zijn worden naar Roemenië verplaatst.

De internationale pilotenorganisaties IFALPA en ECA spraken dinsdag hun grote zorg uit over de situatie in Oekraïne. De situatie in het luchtruim boven het land „lijkt vergelijkbaar met die van de zomer van 2014”, toen vlucht MH17 werd neergehaald, naar alle waarschijnlijkheid door een Russische Boek-raket. Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) stelde hier woensdag schriftelijke vragen over, temeer ook omdat er nu ook weer Boek-raketten aan de grens zouden staan. Sjoerdsma wil onder meer weten of de „lessen van MH17” wel voldoende zijn geleerd en de burgerluchtvaart in de regio niet moet worden beperkt.