Een echt Annie M.G. Schmidt-lied is brutaal en scherpzinnig. Acht artiesten schreven een nieuw lied, geïnspireerd op haar oeuvre

Het kenmerk van een echt Annie M.G. Schmidt-lied? De brutale toon, zegt Daniël van Veen, directeur van het Amsterdams Kleinkunst Festival (AKF). „Het is vrolijk en scherpzinnig. En inhoudelijk hebben de liedjes vaak een twist.” Na tientallen jaren is haar werk nog steeds eigentijds, vindt hij. „Dat is ongeëvenaard.”

Het AKF reikt de prestigieuze Annie M.G. Schmidtprijs, de jaarlijkse prijs voor het beste theaterlied, dit jaar voor de dertigste keer uit. Daarom deed het festival, samen met stichting Buma Cultuur en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, in juli een oproep aan artiesten: zouden zij geen lied willen schrijven in de stijl van Annie M.G. Schmidt? „Het ministerie stelde 75.000 euro beschikbaar als financiële injectie voor individuele kunstenaars”, zegt Van Veen. „Steungeld komt doorgaans bij grote instellingen terecht, maar nu konden artiesten ook nieuw werk maken tijdens de moeilijke coronaperiode – er lag immers negenduizend euro per nummer klaar. Daarmee konden de liedjes professioneel worden geproduceerd.”

Uit tachtig inzendingen koos een vakjury acht winnaars. Onder hen zijn onder anderen cabaretier Martijn Kardol, zanger Joost Spijkers en liedjesschrijver Jan Rot, die vorig jaar bekendmaakte ongeneeslijk ziek te zijn en zijn nummer schreef als onderdeel van een „laatste sessie”. Het resulteerde in een beeldende tekst over pijn en verdriet. „Je moet soms goed luisteren om de link met het origineel te herkennen”, zegt Van Veen. „Het moest om ‘vrije inspiraties’ gaan: op de liedjes van Schmidt en Bannink zitten rechten, dus directe tekstverwijzingen waren niet toegestaan. Maar alle nummers zijn van superhoge kwaliteit. Annie M.G. zorgt nog steeds voor heel veel inspiratie.”

De nummers zijn vanaf vrijdag te beluisteren op www.akf.nl en op Spotify via de afspeellijst ‘AKF Nieuw Werk’.

Drie artiesten over hun winnende nummer:

Dansen op een vulkaan

Artiest: Rosa da Silva

Nummer: ‘We moeten door’, geïnspireerd op ‘De laatste dans’ (1977)

„In ‘De laatste dans’ dansen mensen vrolijk om de kraters terwijl de vulkaan elk moment kan ontploffen. Het lied had zo in 2022 gemaakt kunnen zijn: Graaien en snaaien en drinken en naaien / en nog gauw naar de Costa Brava / op blote voeten door de lava. Daaruit blijkt weer dat Annie M.G. Schmidt tijdloos is, net als Shakespeare.

„De laatste dans bevat verschillende stijlen: jazzy, groovy, hard, zacht. Het is bombastisch. Met schrijver Tim Teunissen kwam ik op het idee van een protestmars. Het begint heel beeldend, met een meisje in poncho en goede schoenen dat klaar is voor een demonstratie. Het protest mondt echter uit in een paniekerige situatie waarin iedereen voor zichzelf kiest. Dat gevoel zit ook in ‘De laatste dans’: als we naar de hel gaan, gaan we met zijn allen. Uit onze tekst: De hand die eerst de ander hielp / verdwijnt in eigen zak / iedereen in zijn bubbel / in de bubbelballenbak.

„Sergio Escoda maakte de compositie. We hebben uitgepakt met strijkers, blazers, een band. Ik hoop ontzettend dat we dit binnenkort kunnen performen. Ik heb de choreografie al in mijn hoofd.”

Een reactie op vluchtelingendebatten

Artiest: Muzikantenduo Kafka (Dafne Holtland en Frank van Kasteren)

Nummer: ‘De wereld wiebelt’, geïnspireerd op ‘Stroei-voei’ (1967)

Holtland: „Ik ben opgegroeid met Annie M.G. Schmidt. Mijn moeder leidde kinderkoren die de liedjes zongen. Vooral Harry Bannink vond ik geweldig: hij componeerde zijn muziek om teksten heen, het maakte hem niet uit of het metrisch allemaal wel klopte.

„In ‘Stroei-voei’ zingen Nederlandse vrouwen over een vreemdeling uit Griekenland. Je hoort ook Griekse instrumenten. In ons lied hebben we het perspectief omgedraaid: we laten de ‘vreemdeling’ – ik zeg liever ‘de ander’, dat klinkt positiever – zelf het menselijke vluchtelingenverhaal vertellen. Dat is onze reactie op politieke vluchtelingendebatten waarin het vooral om aantallen gaat.

„We hebben twee jongetjes geïnterviewd die uit Somalië en Eritrea zijn gevlucht. Hun ervaringen hebben we beschreven in het lied: vreemd hoe de regen / hier telkens weer valt / en hoe de zon / er vaak niet is overdag. Verder hebben we traditionele instrumenten uit Somalië en Eritrea in het nummer verwerkt, zoals de oed en de trompet. Net als in ‘Stroei-voei’ hopen we de landen zo tot leven te brengen.”

Een peilloos diep verdriet

Artiest: Jan Rot

Nummer: ‘Zeurlied’, geïnspireerd op ‘Zeur niet’ (1965)

„’Zeur niet’ gaat vooral over flink zijn. Spring in de gracht / knip je haar af / duw oude dametjes van het trottoir af / maar zeur niet. Mijn lied is een reactie daarop. In ‘Zeurlied’ zit de ik-figuur in een depressie. Hij is ziek. Hij geeft duidelijk tegengas: iedereen kan alles roepen, maar het helpt niets. Het lied bezingt daarmee een peilloos diep verdriet.

In de tekst komen ook Ramses Shaffy en Remco Campert voorbij: ik zing niet, vecht niet, huil niet, bid niet, lach, werk noch bewonder / het leven is verrukkulluk maar ik voel me bedonderd. Muzikaal heb ik het opgebouwd uit diverse stukjes, zoals bij iemand met stemmingswisselingen, dat zit ook wel een beetje in het origineel. Tekstueel put ik uit bekende Annie M.G. Schmidt-ingrediënten: rijk rijm, mooie beelden.

„Het eindigt met een mantra: Chihuahua’s hebben altijd hoofdpijn / hun kop is te klein voor hun brein / mijn hart zal altijd onverdoofd zijn / mijn hart is te klein voor mijn pijn. In april verschijnt het op cd.”