Coalitie verwacht miljardenstrop door uitspraak over belasting op vermogen

Een uitspraak van de Hoge Raad in het voordeel van Nederlandse spaarders gaat het kabinet niet honderden miljoenen, maar miljarden aan compensatie kosten. Dat is de verwachting van de coalitiepartijen van Rutte IV, zeggen ingewijden tegen NRC. Het harde arrest van de Hoge Raad over de vermogensbelasting in box 3 zorgt daarmee niet alleen direct voor een gat op de begroting, maar dreigt ook de coalitie te verdelen. Want wie moet dat betalen?

D66 spreekt zich nu als eerste van de vier partijen openlijk uit en wil dat het kabinet het geld ophaalt bij vermogende burgers. Dat is de groep die door de uitspraak straks geld terugkrijgt. Het is volgens Tweede Kamerlid Romke de Jong „goed gebruik dat we het geld dat nodig is voor rechtsherstel in hetzelfde domein zoeken”. Oftewel: als vermogens profiteren, mogen vermogens het ophoesten. Binnenskamers is te horen dat met name de VVD hier niets in ziet. Ook het CDA zou sceptisch zijn.

#18 Maakt Rutte IV Nederland (on)gelijker?

Deze podcast luister je ook in onze app

Het arrest van de Hoge Raad rekende eind vorig jaar af met de methodiek van box 3 van het belastingstelsel, de box waarin spaarders en beleggers met een vermogen boven de 25.000 euro (in 2017, nu: 50.000 euro) worden belast. De Belastingdienst gaat er sinds 2017 volgens een simpele formule van uit dat al deze mensen een vast rendement halen, waarbij ze een deel beleggen en een deel sparen. Het probleem: wie alleen spaart en niets belegt, haalt nooit dat voorspelde rendement – maar wordt wel zo belast.

Al direct na de uitspraak was duidelijk dat tienduizenden Nederlanders hun te veel betaalde belastinggeld terug moesten krijgen. Zij hadden voor de eerste jaren waarin deze regels golden officieel bezwaar gemaakt, de Hoge Raad stelde hen in het gelijk. Staatssecretaris voor Fiscaliteit Marnix van Rij (CDA) schreef vorige week aan de Tweede Kamer dat de uitspraak „grote budgettaire consequenties” heeft, maar plakte daar geen bedrag aan vast.

Ingewijden rond coalitie en kabinet noemen het tegen NRC nu zeer waarschijnlijk dat het kabinet uiteindelijk meer dan een miljoen Nederlanders zal moeten compenseren. Zij maakten geen bezwaar, maar hebben als spaarders te veel belasting betaald en zouden ook rechtsherstel verdienen.

D66 oppert vermogens te belasten

Daardoor loopt de rekening in de miljarden. Schattingen van juristen van het ministerie van Financiën lopen uiteen, maar er wordt rekening gehouden met een bedrag van meerdere miljarden per jaar sinds 2017, het jaar van de invoering. Het kabinet kan ervoor kiezen de kosten te beperken door een kleinere groep tegemoet te komen, maar loopt dan het risico dat andere belastingbetalers alsnog bezwaar maken.

Dat D66 voorstelt om de compensatie te betalen door de grotere vermogens te belasten, is in lijn met het verkiezingsprogramma van de partij, net als dat van de ChristenUnie. Maar VVD en CDA stonden daar kritischer tegenover, en in het coalitieakkoord ontbraken de meeste plannen. Als alternatief zou het kabinet de staatsschuld kunnen laten oplopen, zoals dat ook gebeurt door de fondsen die voor de energietransitie en de stikstofcrisis zijn opgericht.

Lees ook: Rutte IV laat vermogens ongemoeid

Een nieuwe belasting is niet zomaar geregeld. De Belastingdienst draait door tal van problemen op halve kracht en bleek onlangs al niet in staat de belastingvrije ‘jubelton’ voor huizenkopers af te schaffen en de btw op groente en fruit naar nul procent te verlagen. Vanwege die uitvoeringsproblemen beloofde het coalitieakkoord al voor het arrest dat de rekenmethode in box 3 op de schop zou gaan, maar niet voor 2025.

Snelle oplossing nodig

Ook daarvoor zal de coalitie een oplossing moeten bedenken. Want nu box 3 officieel rammelt, durft het kabinet er ook voor de toekomst geen gebruik meer van te maken. Voor dit jaar legt de Belastingdienst mensen die belasting over hun inkomsten uit vermogen betalen in box 3 voorlopig helemaal geen aanslag op. Het risico op nog meer procedures is te groot.

Dat is niet alleen goed nieuws voor de spaarders die onevenredig zwaar belast werden, maar ook voor beleggers die juist veel meer winst behaalden dan het vaste rendement waarmee de fiscus rekent. Ook zij krijgen namelijk geen aanslag in afwachting van een betere belasting. Zo loopt het kabinet zolang box 3 geen opvolger heeft nog eens 4,8 miljard euro aan inkomsten per jaar mis.

Het zal de coalitie, nog maar net begonnen, dwingen tot snelle keuzes.