Koninklijk bezoek

Wespen zie je in de zomer. Vooral de twee sociale ‘limonadewespen’ – de gewone wesp, Vespula vulgaris, en de Duitse wesp, Vespula germanica – voelen zich niet alleen bij elkaar, maar ook in menselijke nabijheid op hun gemak. Zonder scrupules stelen ze stukken vlees van je bord. Die voeren ze aan de larven in het nest. Later in het seizoen hebben ze liever een zoet toetje, maar dat smikkelen ze lekker zelf op. Bij de eerste nachtvorst sterven deze dames. De heren ook. Verwondering van mensen die ’s winters ineens een luid zoemende limonadewesp in huis hebben, is dan ook terecht.

Eenzaam overwinteren

De wespen die je in de zomer ziet zijn altijd werksters. Pas aan het eind van het seizoen worden in het nest mannen geproduceerd. Zij paren met koninginnen in spe, die ook niet eerder verschijnen. Zo’n jonge koningin moet eenzaam overwinteren, want de rest van het volk gaat dood. Ze zoekt een beschut plekje, bijvoorbeeld achter boomschors, of op een zolder, kromt haar achterlijf waaronder ze de vleugels vouwt en klemt antennen strak langs de kop met de voorpoten. Ze gaat in diapauze, een rusttoestand waarin ze energie bespaart met een verlaagde stofwisseling. Door antivries aan te maken voorkomt de vorstin dat de vorst haar koud maakt.

Maar als die schors rond haardhout zat dat naar binnen wordt gebracht, of die zolder wordt verwarmd, dan ontwaakt de koningin. De barre wintermaanden lijken voorbij. Bij de aangename, lenteachtige temperatuur in huis gaat ze op zoek naar de uitgang en passeert daarbij misschien wel een mens die zich afvraagt wat hier nu weer aan de hand is. Een wesp in de winter? Koninklijk bezoek.

Zo’n koningin hoort natuurlijk niet in huis

Zo’n koningin hoort natuurlijk niet in huis. Een prima zoethoudertje is een druppel water waarin een flinke hoeveelheid suiker is opgelost. Terwijl zij daarvan geniet, is eenvoudig een glas of pot over haar heen te plaatsen en daar een stuk karton onder te schuiven. Zo is ze voor zowel mens als wesp veilig te verplaatsen.

In diapauze gaan

Als het buiten niet vriest dat het kraakt, zal een beschut en vooral droog plekje volstaan om opnieuw in diapauze te gaan. Kruipt ze opnieuw in het haardhout, stikt het van de spitsmuizen die wel een hapje slapend eiwit lusten of is het te koud, dan kun je haar ook redden in de koelkast, zoals ik vorig jaar deed. Voorwaarde is dat koelkastinhoud en huisgenoten inschikkelijk zijn. Op de pot moet dan natuurlijk een deksel met gaten. Na een tijdje zal ze zo koud zijn dat ze niet meer actief is en kun je een tissue in de pot proppen. Daar kan ze zich aan vasthouden of in verbergen. Met een beetje geluk toont ze achter het veilige glas keurig de typische diapauzehouding.

In april, als het een paar dagen mooi weer wordt, kan ze buiten langzaam ontwaken. Wie weet sticht ze haar kolonie niet al te ver weg. Als dank voor de majesteitelijke behandeling zullen haar dochters vele vliegen, muggen en rupsen voor je wegvangen.