Een podium voor apekool

De BBC moet zo nu en dan mensen aan het woord laten die beweren dat de aarde plat is, verklaarde een van de directeuren van de omroep onlangs in het Britse Hogerhuis. En niet alleen dat. Als meer mensen dat beginnen te geloven, dan moeten we er misschien ook meer zendtijd aan besteden.

Hij wilde ermee illustreren dat de BBC allerlei gezichtspunten aan bod wil laten komen, ongeacht of de redactie het ermee eens is. Het leverde hem kritiek en boosheid op. „Hebben we na Brexit niet geleerd dat het misschien verkeerd is om waanideeën even zwaar te laten wegen als feiten?”, hoonde een briefschrijfster in The Guardian.

Maar als je evidente apekool links laat liggen kan je daar lelijk spijt van krijgen, ontdekte een andere BBC-er, redacteur Gabriel Gatehouse. Kort na de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 was hij in Arizona op een bijeenkomst van boze Trump-aanhangers een opvallende figuur tegengekomen: een lange man met bloot bovenlijf, omhangen met bontvellen, twee hoorns op zijn hoofd en in zijn hand een speer met daarop een bord met de woorden ‘Q sent me’.

Hij leek een vriendelijke man, maar vertelde een krankzinnig verhaal. Donald Trump zou verwikkeld zijn in een strijd met een samenzwering van satanistische pedofielen onder leiding van Hillary Clinton, die probeerden de verkiezingen te stelen. Te krankjorum voor de uitzending, besloot Gatehouse. Want hij heeft een hekel aan buitenlandse journalisten die naar Amerika vliegen en daar de meeste bizarre figuur die ze kunnen vinden voor de camera slepen, alsof ze willen zeggen: kijk nou toch, wat een idioot volk.

Maar Gatehouse had „een kolossale journalistieke blunder” begaan, beseft hij als hij twee maanden later op tv de bestorming van het Capitool volgt. Net als de rest van de wereld ziet hij dat in de senaatszaal, achter de tafel van de inmiddels gevluchte vicepresident, diezelfde mafketel met die hoorns staat.

Welcome to The Coming Storm

Deze podcast luister je ook in onze app

Massabeweging van complotdenkers

Gatehouse vertelt dit alles in zijn fascinerende podcastserie The Coming Storm, zijn journalistieke revanche voor z’n aanvankelijke verzuim. In zeven spannende afleveringen daalt hij af in de duistere krochten van het Amerikaanse universum van complotdenkers, op zoek naar de wortels van de bestorming van het Capitool.

Hij gaat daarbij terug tot de complottheorieën die in de jaren negentig rondgingen over Bill en Hillary Clinton. Via gesprekken met complotdenkers en -verspreiders toont hij hoe toen de kiem werd gelegd voor de waanideeën over satanistische pedofiele netwerken, de ‘gestolen verkiezingen’ en de naderende storm die Amerika zal zuiveren van het kwaad.

Gatehouse laat ze aan het woord en ook al beantwoordt hij hun nonsens met scepsis, hij geeft ze „een podium”. Maar ondertussen ontdekt hij ook van alles: hoe deze waanideeën, waar nu miljoenen Amerikanen in geloven, zich eerst via obscure en daarna via gangbare sociale media hebben kunnen verspreiden. Hoe de Republikeinse partij zich heeft laten meesleuren door wat inmiddels een massabeweging van complotdenkers is geworden. En hoe ook alleraardigste mensen daarin zijn gaan geloven.

Zijn conclusie: we hadden eerder naar ze moeten luisteren, dan hadden we geweten wat er broeide. En: ons podium hadden ze niet nodig om hun gevaarlijke onzin te verspreiden.