Covid-patiënt heeft jaar na IC nog last (net als andere IC-liggers)

Driekwart van de Covid-patiënten die op de intensive care hebben gelegen, heeft na een jaar nog fysieke klachten, zoals vermoeidheid of spierzwakte. Ruim een kwart ervaart dan nog altijd mentale klachten, zoals angst of depressie. En een op de zes heeft cognitieve problemen, bijvoorbeeld met aandacht en geheugen. Dat schrijven wetenschappers van het Nijmeegse Radboudumc deze week in het medische tijdschrift JAMA .

Ernstige Covid pleegt dus langdurig een aanslag op lichaam en geest. Maar de percentages zijn niet veel anders dan voor patiënten die om andere redenen op de IC hebben gelegen, bijvoorbeeld door ernstige bloedvergiftiging of een auto-ongeluk. De Nijmeegse onderzoekers maken zelf die vergelijking niet in hun data, maar verwijzen wel naar eerdere studies naar zogeheten ‘post-IC-syndroom’, onder andere door henzelf.

Geen specifieke Covid-klachten

„We concluderen dan ook niet dat dit specifieke post-Covid-klachten zijn”, zegt hoofdonderzoeker Marieke Zegers. „Maar het is hoe dan ook goed dat deze uitkomsten nu eens zo grondig zijn onderzocht – en dan niet alleen bij mensen die zichzélf meldden met langdurige klachten. Onze studie volgde een groep van 250 IC-patiënten een jaar lang vanaf het moment van IC-opname, en is dus representatiever. Dat is waarom dit nu toch wel nieuws is.”

Je zou kunnen zeggen dat het met die post-Covid-klachten relatief wel meevalt, als de langetermijneffecten niet anders zijn dan na andere IC-opnamen. Zeker als je bedenkt dat de Covid-patiënten in dit onderzoek – tijdens de eerste golf, in 2020 – gemiddeld ruim 18 dagen op de IC lagen, versus drie tot vier dagen bij andere IC-opnames. Maar toch is er één opvallende uitkomst waarin de post-Covid-patiënten wel echt slechter scoren: na een jaar werkt 58 procent nog altijd minder dan voorheen, of zit zelfs helemaal thuis. Voor overige ex-IC-patiënten is dat 43 procent.

„Waardoor die langdurige klachten precies ontstaan, is nog steeds niet goed bekend”, vertelt Zegers. „Evenmin als waarom sommige mensen ze wel ervaren, en andere niet. Dat zijn we allemaal nog aan het onderzoeken.” Uit Nijmeegs onderzoek onder niet-Covid-patiënten kwamen eerder al risicofactoren naar voren voor langdurige klachten na IC-opname, onder meer leeftijd, onderliggende aandoeningen (zoals hart- en vaatziekten en immuunproblemen) en kwetsbaarheid (bijvoorbeeld steun uit de omgeving en mate van zelfstandigheid). „Maar voor Covid-patiënten moeten we dit nog analyseren.”

Bewustwording

Wat hebben we dan nu aan de JAMA-studie? „Die helpt bij bewustwording”, stelt Zegers. „Veel mensen – patiënten én hulpverleners – hebben geen idee dat je nog zo lang zo veel last kunt hebben.” Ze durft nog niet te zeggen of die last minder zal zijn nu mensen gemiddeld minder lang op de IC liggen. De gemiddelde ligduur is inmiddels gezakt tot een dag of veertien , dankzij betere behandeling en de intrede van de Omikronvariant, die minder heftige ziekte lijkt te veroorzaken. „Maar Omikron is nog zo nieuw dat het minstens een jaar duurt voor je iets kunt zeggen over de lange termijn.”

Maar in elk geval moeten artsen deze patiënten na de IC niet uit het oog verliezen, benadrukt Zegers. „Deze mensen vallen vaak tussen wal en schip en weten niet goed waar ze hulp kunnen vinden. Ik denk dat we ze meer bij de hand moeten nemen, vooral ouderen en mensen met onderliggende aandoeningen. Niet alleen met een foldertje naar huis sturen, maar actief doorverwijzen naar huisarts, fysiotherapeut of psycholoog voor structurele nazorg.”