Voor het eerst komt er in Nederland een senior-onderzoeker die de opdracht krijgt te onderzoeken of de opwarming van de aarde te stoppen is door de instraling van de zon te verminderen met technisch ingrijpen. Tot 31 januari kunnen mensen solliciteren voor deze vacature bij de TU Delft. Tegelijkertijd groeit de weerstand tegen dit soort onderzoek: wetenschappers uit Nederland lanceerden afgelopen maandag een grootschalige petitie tégen het sleutelen aan de hoeveelheid zonne-instraling.
Er zijn al enkele wetenschappers in Nederland die onderzoek doen naar technische mogelijkheden om zonnestraling te reduceren, ook wel solar engineering of geo-engineering genoemd. Maar de TU Delft neemt het nieuwe vakgebied zo serieus dat voor het eerst een functie is gecreëerd expliciet voor dit onderwerp.
De assistant professor in Delft wordt voor vijf jaar aangesteld, met het perspectief door te groeien naar hoogleraar met een bijbehorende leerstoel. „Hier moet echt aan gewerkt worden”, zegt Herman Russchenberg, hoogleraar atmospheric remote sensing en wetenschappelijk directeur van het climate action-programma van de TU Delft. „We weten gewoon niet of we de doelen voor uitstootvermindering van broeikasgassen zullen halen. En zelfs als we die halen is er een gerede kans dat het te warm wordt. We moeten nu onderzoek doen, om kennis paraat te hebben als het nodig is.”
Er wordt meer onderzoek voorbereid. Een consortium van wetenschappers van tien Europese universiteiten, waaronder de TU Delft en de Universiteit Utrecht, heeft onlangs een aanvraag voor een Europese Marie Curie-beurs gedaan om tien promovendi aan te nemen die onderzoek gaan doen naar een zonnescherm in de ruimte. In april hopen ze te horen of hun aanvraag is gehonoreerd. Ook buiten Europa, met name in de Verenigde Staten, wordt meer geld en mankracht vrijgemaakt voor onderzoek naar geo-engineering.
De tegenstanders van deze aanpak roeren zich ook. „Al zou het technisch kunnen, dit soort technieken is niet toepasbaar omdat we het internationaal niet effectief en rechtvaardig kunnen regelen”, zegt Frank Biermann, hoogleraar Global Sustainability Governance aan de Universiteit Utrecht. „Daar is al veel onderzoek naar gedaan. Je ziet het nu ook al aan de onmogelijkheid om duidelijk klimaatbeleid af te spreken.”
Biermann is een van de initiatiefnemers voor een International Non-Use Agreement voor solar engineering. Hij maakt zich zorgen dat te veel hoop gevestigd wordt op zulke technische ingrepen. Terwijl de klimaateffecten ervan in delen van de wereld wel eens desastreus kunnen zijn, wat grote politieke instabiliteit kan ontketenen. De petitie wordt nu door wetenschappers en milieu-organisaties wereldwijd ondertekend. Het doel is dat uiteindelijk ook regeringen en andere beleidsmakers stelling nemen. „Er moet nú een keuze gemaakt worden. Met zulke onderzoeksprogramma’s creëert men banen en belangen en zetten we ongemerkt stappen richting normalisatie van solar engineering als deel van het toekomstig klimaatbeleid. Dat is gevaarlijk.”
Een gigantisch zonnescherm in de ruimte pagina W6-7