Een inspiratiebron voor Martin Luther King en gestreste mensen

Voor iemand die pleitte niet te hechten aan aardse roem en bezittingen zal Thich Nhat Hanh er niet rouwig om zijn geweest de Nobelprijs voor de Vrede nooit te hebben gekregen. Belangrijker voor hem was het brengen van vrede, geweldloosheid en het verlichten van pijn in de praktijk.

Zelf hoeft Thich zich niet meer om de pijn te bekommeren die hem in zijn laatste levensjaren plaagde. Zaterdag berichtte zijn kloosterorde dat de in het Westen na de Dalai Lama meest bekende boeddhistische geestelijke op 95-jarige leeftijd „vredig is overleden”. Hij schreef meer dan honderd boeken en maakte de term ‘mindfulness’ internationaal beroemd.

Lees ook de recensie van deze documentaire over mindfulness-icoon Thich Nhat Hanh

Dat Thich het grootste deel van zijn leven in het Westen actief zou zijn, was niet vooraf uitgestippeld. Hij werd in 1926 als Nguyễn Xuân Bảo geboren in Hue, gelegen in Centraal-Vietnam – toen nog Frans Indochina. Als kind raakte hij onder de indruk van de kalmte en het inzicht van de Boeddha en op 16-jarige leeftijd trad hij toe tot een boeddhistisch klooster in Hue. In 1951 werd hij tot monnik (bhikku) gewijd.

De jaren hierop zette Thich een drukkerij, een boeddhistische school en een hulporganisatie op. Zeker toen hij het geweld van de Vietnamoorlog van dichtbij ervoer, richtte hij zich op wat hij ‘geëngageerd boeddhisme’ noemde. Hij ervoer een plicht de inzichten die hij opdeed met meditatie en studie in te zetten voor sociale rechtvaardigheid en verlichting van leed. Thich zou zich zijn hele leven als activist hard maken voor vrede, geweldloosheid en milieubewustzijn.

The International Plum Village Community of Engaged Buddhism announces that our beloved teacher Thich Nhat Hanh passed away peacefully at Từ Hiếu Temple in Huế, Vietnam, at 00:00hrs on 22nd January, 2022, at the age of 95. #thichnhathanh #Buddhism

— Thich Nhat Hanh (@thichnhathanh) January 21, 2022

Eerst bekend in de VS

Thich vergaarde eerst roem in de Verenigde Staten, waar hij in de jaren zestig doceerde aan prestigieuze universiteiten als Princeton, Columbia en Cornell. Als vredesactivist bouwde hij een warme band op met Martin Luther King, die na contact met Thich de Vietnamoorlog publiekelijk veroordeelde. King droeg Thich in 1967 aan voor de Nobelprijs voor de Vrede. „Ik ken persoonlijk niemand die deze prijs meer verdient dan deze zachtaardige monnik uit Vietnam”, aldus de dominee. „Zijn ideeën over vrede zouden, mits uitgevoerd, resulteren in een monument van oecumene, wereldbroederschap en menselijkheid”. Kings appèl was tevergeefs: de Nobelprijs werd dat jaar niet uitgereikt.

Door zijn vredesactivisme weigerde Vietnam Thich na 1966 toegang tot zijn vaderland. Toen de Viet Cong in 1975 heel Vietnam innam, werd Thich vanwege zijn pacifisme en zijn associatie met de VS tot persona non grata verklaard. Hoewel Thich zich bleef inzetten voor onder meer Vietnamese bootvluchtelingen richtte een groot deel van zijn spirituele werk zich op de westerse wereld.

Daar werd hij vooral bekend vanwege het introduceren van de term ‘mindfulness’.

My father with his friend and ally, #ThichNhatHanh, who died this week. I celebrate and honor Thich Nhat Hanh’s life and global influence for peace. @nytimes: “A prolific author, poet, teacher and peace activist, Thich Nhat Hanh was exiled from Vietnam after opposing the war… pic.twitter.com/XHrNuE3imo

— Be A King (@BerniceKing) January 21, 2022

‘Drink je thee traag’

Thich combineerde diverse boeddhistische tradities en roept zijn volgelingen vooral op iedere handeling aandachtig (mindful) te beleven. „Drink je thee traag en met eerbied, alsof het de as is waarom de aarde draait”, was een bekende uitspraak van hem. Hij pleitte graag voor monotasken boven multitasken – iets wat veel gestreste 21e eeuwse mensen graag hoorden. De zenleraar stichtte de Plum Village-kloosterorde in Frankrijk ten oosten van Bordeaux, waar hij een groot deel van zijn ballingschap doorbracht. De leer van Thich had grote invloed op de Amerikaanse bioloog Jon Kabat-Zinn, bekend van de in het Westen populaire ‘Mindfulness Based Stress Reduction Therapy’ (MBSR).

In 2005 mocht Thich eindelijk voor het eerst in bijna veertig jaar terug naar Vietnam, gevolgd door een tweede bezoek in 2007. In november 2014 kreeg Thich een ernstige beroerte, waarvan hij lange tijd moest revalideren. Sindsdien kon hij niet meer praten, waardoor een einde kwam aan zijn online veelbekeken ‘dharma talks’.

Ondanks zijn gezondheidsproblemen bleef Thich tot het einde van zijn leven actief. Eind 2018 keerde hij terug naar de tempel in Hieu waar hij als tiener zijn eerste stappen richting het monnikschap zette – om hier zijn laatste dagen te slijten. Daar leidde hij nog loopmeditaties vanuit zijn rolstoel en de laatste jaren verschenen nog meerdere boeken van de boeddhist, waarvan de laatste afgelopen oktober.