The Voice leert ons dat het hoog tijd is voor een nieuw geluid

‘Het lijkt wel besmettelijk’ is vaak te horen nu de één na de andere melding van seksueel grensoverschrijdend gedrag naar buiten komt. Alsof het een virus is dat zich van buitenaf aan ons opdringt. Dat het juist bij The Voice of Holland is, hét familieprogramma van de Nederlandse televisie, waar nu seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt gemeld, laat zien dat het gif niet van buiten komt. Het zit in de wortels van onze cultuur.

Hoewel door #Metoo het bewustzijn voor seksueel grensoverschrijdend gedrag enorm is toegenomen, wordt de urgentie om daadwerkelijk iets te veranderen niet overal gevoeld. In de showbusiness ligt machtsmisbruik altijd op de loer, omdat het een lucratieve industrie is met een grote aantrekkingskracht op jonge mensen.

Een programma als The Voice of Holland heeft dus een enorme verantwoordelijkheid richting kwetsbare (vaak jonge) deelnemers. Niet alleen de juryleden die direct over hun lot beslissen, iedereen die bij het programma werkt verhoudt zich in een machtspositie ten opzichte van de deelnemers. Dat iemand op een prominente positie als Jeroen Rietbergen dat niet begrijpt, zegt genoeg over hoe weinig prioriteit wordt gegeven aan bewustzijn over machtsmisbruik binnen de organisatie.

Geen uitzondering

De situatie bij The Voice of Holland moet echter niet als uitzondering worden behandeld, het illustreert eerder hoe de macht in onze maatschappij is georganiseerd. Onze samenleving is gebouwd op onderdrukkende systemen zoals het patriarchaat, kolonialisme en het kapitalisme. Systemen die een bepaalde groep mensen bevoordeelt, waardoor de macht ongelijkwaardig verdeeld is. Deze systemen voeden onze instituties en overtuigingen, waardoor ongelijkwaardigheid voor ons ‘neutraal’ is en dit soort situaties ‘normaal’ aanvoelen.

Daarom kijken we er niet van op dat het bijna altijd om mannelijke daders gaat en vrouwelijke of non-binaire slachtoffers. Als onze samenleving op gelijkwaardige systemen was gebouwd dan waren instituties zodanig ingericht dat het belang van slachtoffers voorop stond, omdat de groep die direct geraakt wordt net zoveel te zeggen heeft. Dan zouden we slachtoffers aanmoedigen aangifte te doen, omdat we het voor elkaar zouden krijgen daders te veroordelen. Dan zouden we het onmogelijk maken dat organisaties contracten met hoge boetes inzetten om mensen te ontmoedigen naar buiten te treden. Dan zou het opzettelijk verzwijgen van seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen organisaties actief worden opgespoord en bestraft. Dan zou niemand nonchalant de schouders ophalend zeggen ‘boys will be boys’ of de schuld bij het slachtoffer leggen. Dan zou het de hoogste prioriteit krijgen, omdat geweld door mannen één van de grootste gezondheidsproblemen is van ons land. Maar helaas laat de realiteit iets anders zien.

Lees ook: Schandaal rond The Voice trekt diepe sporen door commerciële televisiewereld

The Voice of Holland illustreert ook perfect hoe doorgeslagen kapitalisme werkt. Over de rug van kwetsbare mensen wordt ontzettend veel geld verdiend. Kandidaten in talentenjachten zijn winstgevende producten die in korte tijd zoveel mogelijk moeten opleveren. Zij worden gelokt met mooie beloftes en uitzicht op een glansrijke muzikale carrière. Maar er is ieder seizoen weer een nieuwe ster. Kandidaten hebben een korte houdbaarheidsdatum en hun welzijn op de lange termijn heeft geen invloed op de kijkcijfers van dat seizoen en heeft dus geen prioriteit. Het zijn wegwerpartikelen die tegen zo laag mogelijke kosten moeten worden geproduceerd, met alle gevolgen van dien.

Moedige mensen

Hoewel de situatie bij The Voice pijnlijk blootlegt hoe lang de weg nog te gaan is, is er ook hoop. Om dit soort machtsstructuren bloot te leggen en te ontmantelen zijn moedige mensen nodig. Slachtoffers die ondanks alle beschuldigen en publieke vernedering die bij een melding of aangifte komen kijken zich uitspreken. Journalisten zoals Tim Hofman en zijn BOOS-team die zich inzetten om zaken aan het licht te krijgen, ondanks druk vanuit machtige mediabedrijven die direct invloed kunnen hebben op hun werk. Sponsoren als T-Mobile die zich als eerste terugtrekken en hiermee andere commerciële partners de kans geven te volgen. Juryleden zoals Anouk die direct verantwoordelijkheid nemen en ontslag indienen en hiermee druk uitoefenen op de rest van de juryleden en presentatoren om de principes zwaarder te laten wegen dan het riante salaris.

Seksueel overschrijdend gedrag is geen issue van individuen en hun directe omgeving. Het is een gif dat we collectief en actief bij de wortels moeten aanpakken. Het is tijd voor gelijkwaardige systemen waarin welzijn van alle mensen belangrijker is dan financieel gewin voor een paar machtige mensen en organisaties. Het is tijd om de macht opnieuw in te richten. Een mooie kans voor The Voice om het roer radicaal om te gooien en de families van Nederland te laten zien dat het ook anders kan.

Terugkomen met een all-female / non-binary jury, presentatie, productie en management en procedures om gelijkwaardigheid en veiligheid te garanderen voor alle deelnemers. Dat zou een statement zijn waarmee dit zinkende schip misschien nog gered zou kunnen worden.