Rekenkamer waarschuwt parlement: weinig controle op miljardenfondsen

De Tweede Kamer heeft momenteel te weinig middelen om de miljardenfondsen die het kabinet-Rutte IV op wil tuigen, te controleren. Daardoor dreigt publiek geld ondoelmatig uitgegeven te worden, zo waarschuwt de Algemene Rekenkamer donderdag in een brief aan het parlement. De Kamer zou de nieuwe fondsen, de manier waarop ze opgericht worden en mogelijkheden om uitgaven te toetsen, „kritisch” moeten volgen.

Het nieuwe kabinet is van plan in de aankomende regeerperiode tientallen miljarden euro’s extra uit te geven, onder meer via verschillende (nog op te richten) fondsen. Zo wil kabinet 35 miljard euro uittrekken voor een klimaatfonds, dat bedrijven en burgers kunnen aanspreken om te vergroenen, en een stikstoffonds van 25 miljard euro gericht op het verplaatsen van boerenbedrijven. De Rekenkamer benadrukt dat sommige fondsen „geen onderdeel uitmaken van de rijksbegroting”. Daardoor dreigt de Kamer niet goed toezicht te kunnen houden op publiek geld dat de overheid wil uitgeven.

De plannen van de op te richten fondsen maken volgens de Rekenkamer bovendien „geen deel meer uit van het jaarlijkse proces van autorisatie en controle op publieke uitgaven door het parlement”. „Ook anderszins heeft het parlement daar vaak maar (zeer) beperkt zicht op”, schrijft de Rekenkamer. Volgens de toezichthouder is het „in democratisch opzicht ongewenst” dat zulke grote uitgaven van publiek geld „zich (deels) onttrekken aan het budgetrecht (…) en het reguliere begrotings- en verantwoordingsproces”.

Lees ook: Rutte IV wil problemen te lijf met een doorgeladen bazooka vol geld

Verantwoording

Eerder deze week waarschuwden zeven economen al in NRC dat de enorme bedragen die Rutte IV wil uitgeven, tot miljardenverspilling kunnen leiden. De economen, onder wie Coen Teulings (Universiteit Utrecht) en Bas Jacobs (Erasmus Universiteit), stelden dat het kabinet op deze manier de normale begrotingsprocessen ontregelt, wat het afleggen van verantwoording over het uitgeven van publiek geld bemoeilijkt.

Daarnaast kiest het kabinet voor „ondoelmatige beleidsoplossingen”, zo stelden de economen. Een verband tussen de problemen en daarvoor opgestelde oplossingen „ontbreekt vaak”, zo waarschuwden de economen. Bovendien zou Nederland zich onttrekken aan Europese begrotingsregels waar het zelf jarenlang voor pleitte.

Lees ook dit opiniestuk over de miljardenbegroting van het nieuwe kabinet: Rutte IV dreigt miljarden te verspillen