Leidschendam-Voorburg maakte grote fouten bij onderzoek naar moskee

De gemeente Leidschendam-Voorburg heeft grote fouten gemaakt bij een heimelijk onderzoek naar islamitische organisaties. Het college van burgemeester en wethouders heeft de lokale moskee en diverse inwoners formeel excuses aangeboden voor het schenden van hun privacy. Dat maakt de gemeente bekend na maandenlang onderzoek door privacydeskundigen.

NRC berichtte in oktober dat minstens tien Nederlandse gemeenten, waaronder Leidschendam-Voorburg, een onderzoeksbureau opdracht hebben gegeven voor een geheim onderzoek naar moskeeën in hun stad. De onderzoekers maakten zichzelf niet kenbaar en schreven rapporten die vol stonden met privacygevoelige informatie.

Lees ook dit artikel: Undercover naar de moskee: geheim onderzoek naar islamitische organisaties

Sociaal aangepast gedrag

Dat had niet gemogen, concludeert de gemeente Leidschendam-Voorburg nu. Het college verontschuldigt zich tegenover de 35 burgers van wie persoonsgegevens zijn verwerkt in het rapport. „Inwoners moeten erop kunnen vertrouwen dat de gemeente zich aan de privacyregels houdt.” Het betreft vooral moskeebestuurders en predikers waarvan in het rapport hun „geloofsovertuiging” en onderlinge relaties worden beschreven.

Het is niet aan de gemeente om dergelijk bijzondere persoonsgegevens te verzamelen, schrijft de functionaris gegevensbescherming, die binnen de gemeente toezicht houdt op de privacy. Het verzamelen van dergelijke gegevens kan leiden tot stigmatisering of discriminatie. Leidschendam-Voorburg handelde dan ook „onrechtmatig”, luidt de conclusie.

Islamitische organisaties werden bewust niet geïnformeerd over het onderzoek, blijkt uit de evaluatie van de gemeente. Onderzoeksbureau NTA wilde dat niet, omdat betrokkenen dan „sociaal aangepast gedrag” zouden gaan vertonen. De onderzoekers probeerden meer te weten te komen over de moskee en haar bezoekers door er rond te hangen en „informele gesprekken” te voeren.

Vooraf waarschuwde de privacyfunctionaris voor „ernstige privacy-risico’s” die verbonden waren aan het heimelijke onderzoek. Maar het dringende advies om de opdracht niet te verlenen, werd door de gemeente in de wind geslagen, schrijft de functionaris gegevensbescherming nu in zijn rapport. De gemeente concludeert nu dat de hele besluitvorming niet zorgvuldig verliep en er betere waarborgen nodig zijn.

‘Mosterd na de maaltijd’

Ook de gemeente Utrecht gaf onlangs een offerte vrij, waarin NTA had voorgesteld om moskeeën te onderzoeken zonder de betrokkenen te informeren. De privacyfunctionaris oordeelde dat hier geen wettelijke grondslag voor is, waarna Utrecht besloot de opdracht niet te verlenen.

Voor de moskee El-Tawheed in Leidschendam zijn de excuses van de gemeente niet genoeg. „De excuses komen erg laat en zijn mosterd na de maaltijd”, schrijft het moskeebestuur donderdagochtend in een statement. De moskee voelt zich „bespioneerd” en wil naar de rechter stappen.

Lees ook dit artikel: Undercover? De gemeente wilde graag ‘rauw beeld’