Australië raakt steeds verder verstrikt in een politiek spel rond ‘superster’ Djokovic

„Heeft meneer Djokovic wel een tennisbaan om te oefenen?” De vraag van Anthony Kelly zal velen hebben verbaasd. De Australische rechter bepaalde donderdagochtend dat de Servische tennisser tot zeker maandag in zijn quarantainehotel in Melbourne moet verblijven. Met enige vertraging begint dan de rechtszaak die Djokovic heeft aangespannen tegen de beslissing van de Australische autoriteiten om hem de toegang tot het land te ontzeggen. Hij wil meedoen aan de Australian Open, die op 17 januari begint.

Alleen spelers die gevaccineerd zijn tegen het coronavirus mogen meedoen aan het grandslamtoernooi, tenzij bij een eerdere prik ernstige bijwerkingen zijn opgetreden of er sprake is van ernstige ziekte. Djokovic heeft zich uitgesproken tegen vaccinatie, dus lang was onduidelijk of de mondiale nummer één zijn titel wel kon verdedigen. Hij meldde dinsdag dat hij een medische vrijstelling had gekregen van de toernooiorganisatie – twee onafhankelijke teams van experts hadden zijn verzoek beoordeeld, zonder te weten om welke speler het ging – en stapte op het vliegtuig naar Melbourne. Op de luchthaven werd hij tegengehouden; volgens de autoriteiten had hij onvoldoende bewijs voor een uitzonderingspositie. Daarop stapte hij naar de rechter.

Lees ook Frustratie groeit om trage vaccinatiecampagne in ‘zero Covid’-land Australië

Zijn vrijstelling zorgde voor woedende reacties down under, waar men kampt met snel oplopende besmettingscijfers als gevolg van de Omikronvariant. Door middel van een strenge lockdown – in Melbourne werd vorig jaar met 262 dagen het record gevestigd van de langdurigste lockdown ter wereld – wist Australië het aantal besmettingen relatief laag te houden, maar de laatste tijd is daar de klad in gekomen. Deze week werden voor het eerst meer dan zestigduizend nieuwe besmettingen gemeld. Gevolg: uitpuilende ziekenhuizen en personeelstekorten die een zware druk leggen op de economie.

Dat verklaart de getergde reactie van de Australische premier Scott Morrison op de komst van de ongevacineerde tennisser. „Regels zijn regels”, zei hij. „Zeker als het gaat om onze grenzen. Niemand staat boven deze regels.” De Australische tv-presentator Lisa Wilkinson verwoordde het wat minder diplomatiek: „We kennen allemaal mensen die geliefden hebben verloren aan corona, die niet eens afscheid konden nemen. Mensen hebben hun buik vol van supersterren die een voorkeursbehandeling krijgen. Dat is precies waar we het hier over hebben.”

In brede kring impopulair

Djokovic zal waarschijnlijk zijn schouders ophalen over alle ophef. De twintigvoudig grandslamwinnaar geldt als een man die pijn opzoekt, om te harden, of misschien zelfs om inspiratie uit te putten. Een kwaliteit die hem onbegrepen maakt en in brede kring impopulair. Zijn Spaanse collega Rafael Nadal – genezen van Covid-19 én twee keer gevaccineerd – toonde weinig begrip. „De wereld heeft genoeg geleden, volg gewoon de regels. Als je geen vaccin wil nemen, dan kan je in de problemen komen”, zei hij. „Heel veel families lijden al twee jaar onder deze pandemie.” Daniil Medvedev, de Russische nummer twee van de wereld, klonk wat praktischer: „Als Novak terecht een vrijstelling heeft gekregen, dan hoort hij in Australië thuis”, zei hij. „Zo niet, dan moet hij vertrekken.”

Djokovic is zich mogelijk van geen kwaad bewust. Hij houdt vast aan wat hij „een natuurlijke levenswijze” noemt. Zo gelooft hij dat vervuild water door een energetische behandeling helend en zuiver kan worden en telt hij veel geld neer voor manukahoning uit Nieuw-Zeeland, die antibacteriële eigenschappen zou hebben. Corona lijkt de Serviër als ongevaarlijk te beschouwen. „Ik zou niet willen dat iemand me dwingt om me te laten vaccineren zodat ik kan reizen”, zei hij in april 2020. Dat jaar organiseerde hij een drukbezocht toernooi in Belgrado en feestte hij met collega’s in een nachtclub – met besmettingen tot gevolg, onder anderen bij hemzelf en zijn vrouw.

De ophef over zijn komst naar Australië, en de vrijstelling die het grandslamtoernooi hem verleende, is sportoverstijgend. Dat blijkt ook uit de reactie van de Servische president Aleksandar Vucic, die op Instagram zijn onvoorwaardelijke steun uitsprak voor zijn beroemde landgenoot. Hij schreef dat hij met Djokovic gesproken had en dat de Servische autoriteiten maatregelen nemen „om de intimidatie van ’s werelds beste tennisser zo snel mogelijk te stoppen”. Heel Servië staat volgens Vuvic achter Djokovic.

De Australische overheid, die geen gezichtsverlies wil lijden, raakt steeds verder verstrikt in een politiek spel. Zij kan geen hulp verwachten van de hoofdpersoon zelf, die gretig olie op het vuur gooit. Vanachter het raam van zijn kamer in het Park Hotel in de wijk Carlton, een hotel dat al meer dan een jaar asielzoekers huisvest die voor medische zorg zijn overgevlogen van het vulkanische eiland Manus, zwaaide hij naar sympathisanten met Servische vlaggen, van wie één een bordje met de tekst ‘Free Novax’ omhoog hield. Elders in het hotel hing een noodkreet van een asielzoeker voor het raam.

Lees ook: ‘Twintig jaar geleden had iedereen een slechte backhand. De sport is veranderd’

Je zou bijna vergeten met welke sportieve missie Djokovic naar Australië is gekomen. De Serviër hoopt bij de Australian Open zijn 21ste grandslamtitel te winnen; als hij daarin slaagt, laat hij zijn grote rivalen – Roger Federer en Rafael Nadal, beiden goed voor twintig titels – achter zich. De Zwitser heeft zich afgemeld met een blessure, de Spanjaard is wel present in Melbourne, maar heeft sinds hun finale op de US Open van 2013 geen hardcourtwedstrijd meer van Djokovic gewonnen. Voor de ambitieuze en patriottische Serviër staat er, kortom, veel op het spel.