Een virus dat er nooit echt onder te krijgen is

Drie januari: 220.000 vleeskuikens geruimd in het Friese Blija. 4 januari: 189.000 legkippen gedood in Bentelo in Overijssel. Parallel aan de coronacrisis trekt nog een ander virus door Nederland: de vogelgriep laat zich ook in januari van dit jaar nog niet afremmen.

Europa wordt geconfronteerd met de heftigste vogelgriepuitbraak ooit, volgens onderzoekers van het Friedrich-Loeffler-Institut (FLI), een overheidsinstituut dat onderzoek doet naar dierenwelzijn. Tot nu toe zijn er in Europa meer dan acht miljoen vogels geruimd. En, stellen de onderzoekers, „het einde is nog niet in zicht.” Vijf vragen over de bij de fokkerijen zo gevreesde ziekte.

1 Wat is de vogelgriep?

De vogelgriep is net als het coronavirus een zoönose, een ziekte waarvan zowel dieren als mensen ziek kunnen worden. Er zijn honderden varianten, maar van de meerderheid van de virussen worden kippen niet meer ziek. Het virus komt vooral via wilde vogels (zwanen, ganzen en eenden) in Nederland terecht. De vogels rusten na een vlucht van duizenden kilometers uit in Nederland en dragen het virus over via onder meer poep of veren.

De vogelgriep was vorig jaar eigenlijk nooit helemaal weg. In de lente en zomer van 2021 werden in de buurt van Groningen en Utrecht honderden besmette dode vogels gevonden.

2 Hoe vaak dook het virus de laatste maanden op in Nederland?

Eind oktober werd het virus vastgesteld bij een pluimveehouder in Zeewolde. Tienduizenden kippen werden geruimd. In de weken er na ging het snel: in Grootschermer (Noord-Holland), Assendelft (Noord-Holland), Parrega (Friesland) werd het virus ook aangetroffen bij pluimveehouders. Sinds de ruiming in Zeewolde zijn er nog twaalf ruimingen geweest. Daar bovenop waren er vijf ‘preventieve ruimingen’. Dit zijn, volgens de website van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) die controleert of er sprake is van een besmetting en de ruiming voor haar rekening neemt, ruimingen uit voorzorg omdat er contact was „met een besmette locatie”.

Lees ook:Er wordt te weinig gedaan tegen de vogelgriep, zeggen experts

3 Hoe wordt het virus bestreden?

Het ministerie van Landbouw stelde direct na de besmetting in Zeewolde een landelijke ophokplicht in. Die legt commerciële pluimveehouders in Nederland op om hun dieren binnen te houden en te beschermen.

Dit is een aanvullende maatregel op de scherpe eisen die het ministerie stelt aan pluimveehouders. Om virussen en bacteriën te weren, mijden pluimveehouders vaak zoveel mogelijk contact met collega’s. En na een stalbezoek douchen en kleden ze zich om.

Bovendien geldt er sinds de ophokplicht ook een zogeheten ‘bezoekersverbod’. „Mensen die niets te zoeken hebben in de stal mogen daar niet komen”, zegt een woordvoerder van de NVWA.

4 Waart het virus meer door het land dan vorig jaar?

Niet echt, zegt de NVWA. Vorig jaar om deze tijd stond de teller op tien ruimingen. De cijfers verbleken bij het vogelgriepdrama van 2003: toen zijn 30 miljoen kippen geruimd.

Bert-Jan Oplaat, voorzitter van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders, is het daar deels mee eens. De cijfers kloppen, zegt Oplaat, maar waar het aantal besmettingen op boerenbedrijven in voorgaande jaren na de ophokplicht snel terugliep, lijkt dat nu niet te gebeuren. Bovendien is de trek van wilde vogels naar Nederland nog niet ten einde, zegt hij. Nederland heeft tot nu toe een warme winter; wilde vogels blijven hangen. De kans op besmettingen neemt daarom toe, zegt hij.

5 Is eieren eten nog wel veilig?

Ja hoor, geen probleem. Zelfs die van besmette dieren. „Eieren van met vogelgriep besmette dieren zijn niet gevaarlijk voor mensen” volgens de NVWA.

Lees ook: Red jezelf, eet geen dier, schrijft Anna Krijger van Animal Rights