Op het schaatstoernooi hangt een olympisch ticket af van de ‘matrix’

Langzaam rijden Thomas Krol, Kai Verbij, Hein Otterspeer en Kjeld Nuis rondjes door de binnenbaan van Thialf. De 1.000 meter op het olympisch kwalificatietoernooi (OKT) is inmiddels begonnen, nog even en dan zijn zij aan de beurt. Rustig inrijden, soms een korte versnelling. Dan zakken ze diep door de knieën, maken ze rake, lome klappen met hun afzet. Als roofdieren die om hun prooi cirkelen.

Het moet nu gebeuren voor deze mannen, die allemaal dit seizoen al op het podium stonden bij een wereldbekerwedstrijd op deze afstand. Vier wereldtoppers, drie startplekken. Wie zich plaatst, kan hopen op meer.

Als er één afstand is waarop Nederland goud kan halen op de Olympische Spelen, dan is het wel de 1.000 meter bij de mannen. Sinds 1998 was vier keer een Nederlandse man de beste – Ids Postma (1998), Gerard van Velde (2002), Stefan Groothuis (2014) en Kjeld Nuis (2018). Kai Verbij is de huidige wereldkampioen. Dit seizoen zijn de Nederlanders weer dominant: bij de eerste drie wereldbekerwedstrijden kleurde het podium op de sprintafstand volledig oranje.

De KNSB denkt er net zo over. De 1.000 meter bij de mannen is de enige afstand tijdens het OKT waarbij de schaatsers direct na de wedstrijd duidelijkheid hebben over hun olympische droom: top-3 betekent starten in China.

Dat zij de enigen zijn, heeft alles te maken met de selectievolgorde (Sevo) die de schaatsbond heeft opgesteld. Dit document is de scherprechter voor de Nederlandse schaatsers richting de Spelen. Omdat er van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) per land maar negen mannen en negen vrouwen mogen uitkomen op de schaatsonderdelen, mogen de veertien startplekken die Nederland zowel bij de mannen als de vrouwen heeft bemachtigd niet ingevuld worden door veertien verschillende schaatsers.

Ziehier de raison d’être voor de Sevo, ook wel de matrix genoemd. De KNSB heeft een rangschikking gemaakt van de afstanden waarop Nederland het meeste kans maakt op olympisch goud en deelt op basis daarvan startbewijzen uit. Met data van het afgelopen WK afstanden en de resultaten van twee seizoenen wereldbekerwedstrijden simuleerde de KNSB samen met de Rijksuniversiteit Groningen vijfduizend keer hoe de Spelen in China zullen verlopen. Uit de resultaten is de matrix gerold.

Maar zelfs als een rijder zich via een individuele afstand plaatst, kan diegene toch afvallen. Voor de ploegenachtervolging en de massastart wijst de KNSB zelf schaatsers aan, die na dit toernooi de plek van anderen kunnen innemen. Pas op 2 januari, nadat de schaatsbond heeft vergaderd over de selectie, wordt definitief duidelijk wie wel en wie niet naar China mag.

Bij de vrouwen is de ranglijst toegesneden op Irene Schouten; de eerste drie plekken zijn voor de 5.000 meter, de massastart en de 3.000 meter, afstanden waarop Schouten al het hele seizoen oppermachtig is. Bij de mannen zijn het niet de lange afstanden die bovenin staan, omdat de Zweed Nils van der Poel daarop dit jaar domineert. In plaats daarvan staat de 1.000 meter bovenaan.

De KNSB zegt daarmee dat zij de Nederlanders op deze afstand zo goed vindt, dat ze de hele top-3 in staat acht goud te winnen in Beijing. En dat de kans dat de nummer 2 op de 1.000 meter van dit OKT goud wint groter is dan dat de nummers 1 op de 10.000 of 500 meter olympisch kampioen worden.

Nuis vs. Otterspeer

Vandaar de grote ontlading bij Krol, bij Verbij, bij Otterspeer. Zij rijden de snelste tijden, regerend olympisch kampioen Nuis valt erbuiten. Als Otterspeer Nuis in een rechtstreeks duel verslaat, balt hij een klein vuistje, slaat hij met beide armen krachtig op zijn bovenbenen en stoot hij een juichkreet uit. Huilend doet hij zijn verhaal, als 33-jarige mag hij voor het eerst naar de Spelen: „Een jongensdroom voor een oude man.” Hij realiseert zich wat het betekent dat hij namens Nederland de 1.000 meter mag rijden. „Dan ben je medaillekandidaat.”

„Geen land heeft zo’n hoog niveau”, zegt Krol, de snelste van de avond, later. „Daarom is het heerlijk om bovenaan de matrix te staan. Dat betekent dat je kans maakt op goud.”