Corona was het laatste zetje voor Club Quatrebras, maar de plattelandsdisco is al langer op zijn retour

Vier stoplichten, een bushalte en een handvol huizen omringd door groene weilanden. Dit kruispunt in hartje Friesland was tientallen jaren the place to be. Elk weekend kwam het dansvolk uit de hele provincie naar dé discotheek van Friesland: Club Quatrebras. De plek waar de Backstreet Boys in de jaren negentig hun eerste Nederlandse concert gaven.

Maar waar ooit de discotheek van twee verdiepingen hoog schitterde, staat nu een sloopkraan naast een platgewalst gebouw.

De discotheek begon in 1979 als Bar Dancing Quatrebras, werd Club Q, Club Prins en uiteindelijk Club Quatrebras. Eigenaren kwamen en gingen, en na de komst van een beruchte miljonair die naar eigen zeggen zijn geld in casino’s had verdiend, ging de club failliet. Een doorstart volgde, maar na 2015 werd de discotheek alleen nog incidenteel gebruikt voor feesten. Door de coronacrisis gingen ook die niet meer door en sloot de discotheek definitief.

Over een paar jaar herinnert op het kruispunt van Quatrebras niks meer aan de befaamde discotheek. Geen files van auto’s die in de rij staan, geen taxibusjes met jeugd uit de regio en ook geen uithangborden langs de kant van de weg.

En zo sluit Club Quatrebras aan in de rij befaamde discotheken die de afgelopen jaren hun deuren hebben gesloten. Van 2007 tot 2017 verdwenen 44 procent van de discotheken in Nederland, bleek uit onderzoek van horeca-adviesbureau Van Spronsen in 2017. In die jaren sloten gemiddeld zo’n veertien discotheken per jaar de deuren.

De reden? De opkomst van festivals. Club Quatrebras hield het nog even vol met incidentele schoolfeestjes en bruiloften, maar door de coronacrisis bleven de discolampen uit en verpieterde het pand. Corona was het laatste zetje voor de eigenaar, die dit jaar het terrein verkocht.

Eén ding bleef in Quatrebras altijd hetzelfde: Auke Veenstra (57) was het gezicht van de discotheek. Vanaf 1982 als DJ Auke en later als bedrijfsleider. „Het was mijn leven, maar het kostte me ook mijn huwelijk”, vertelt Veenstra in zijn woning in Burgum, het dorp ten zuiden van Quatrebras.

Toen hij in 1982 binnenkwam als DJ Auke waren het de gouden jaren van de discotheken. Het fenomeen disco’s begon in de jaren zeventig in de Verenigde Staten en dankzij films zoals Saturday Night Fever en muziek van de Bee Gees waaide de hype over naar Nederland. Kroegen hingen een discobal op en wat lichtjes en begonnen muziek te draaien. Disco won zo snel aan populariteit dat er grotere ruimtes nodig waren.

En dat was de nieuwe Bar Dancing Quatrebras. Zeven bars, een marmeren dansvloer, vides waar mensen vanaf bovenaf naar de artiesten en het dansende publiek konden kijken. „De eigenaar wilde geen discotheek bouwen, maar een trekpleister maken”, zegt Veenstra. En met succes: „Elk weekend was het hutjemutje vol.”

De alto’s

Op vrijdagavond kwamen de ‘tegelpoetsers’: „De alto’s, die met hun zwarte kleding en puntschoenen dansten op ska alsof ze de vloer dweilden”, zegt Veenstra terwijl hij uit zijn stoel springt en ingezakt met uitschuivende benen begint te dansen. Zaterdagavond was de nationale stapavond. Top 40. „Met áltijd livemuziek. Echt klappers. Hits. Dé namen: Corry Konings, Viola Wills, Boney M.” Was er een nieuwe populaire band? Dan moest die in Quatrebras staan. En ook op zondagmiddag en zondagavond kwam het dansvolk naar de discotheek.

Ook andere plaatsen op het platteland kregen grote discotheken voor duizenden bezoekers. De Hooizolder in Westkapelle (Zeeland), De Kruisweg in Marum (Groningen) en Takens in Balkbrug (Overijssel). Ook dorpskroegen deden mee en hingen een discobal op of plaatsten een bar in de boerenschuur. Alleen al in de buurt van Quatrebras had je door de jaren heen Ringo in Veenklooster, de Paradiso en Manolito Bar in Kollum en To Berch in Burgum. Allemaal op nog geen kwartier rijden van elkaar.

Club Quatrebras moest en zou het beste van het beste hebben. De lichten, de dj-set. „We hadden een telefoon aan de DJ-tafel”, zegt Veenstra. „Kwam Lee Towers, dan belden we hem op als hij onderweg was.” Hij pakt een denkbeeldige microfoon en imiteert Lee Towers: „‘Goedendag mensen, ik ben bij de rotonde Heerenveen.’ Dat was ongekend modern. Dat had niemand.”

Maar ook de nieuwste artiesten moesten naar het Friese platteland komen. Via het toen nog nieuwe internet hield Veenstra de Britse en Amerikaanse hitlijsten bij. „De Backstreet Boys stonden op nummer één in Engeland en waren toptien in Amerika. Via internet kon je toen nog geen mp3’tjes of fotootjes krijgen, alleen een naam en titelsong.” Hij belde wat rond met boekingsbureaus, maar niemand kende de jonge boyband uit de Verenigde Staten.

„Na een paar weken kreeg ik een belletje dat de Backstreet Boys naar de Benelux kwamen voor een promotietour, maar ze zouden maar één promotie-optreden doen per land.”

Quatrebras boekte hen als eerste. Alleen waren de Backstreet Boys nog steeds onbekend. „We moesten erop gokken, zei ik. Maar twee weken van tevoren was er nog geen single uitgebracht in Nederland”, zegt Veenstra. „Oh jongen, we begonnen te piepen hoor.” En toen, vlak voor het optreden in Quatrebras kwam de single We’ve Got it Goin’ On uit. „Bam! In één keer bovenaan de Top 40. Alle popblaadjes stonden vol, alle radiozenders draaiden het nummer en er was maar één optreden in Nederland. Waar? Of all places in Quatrebras.” Op de Nederlandse radio konden ze dat maar moeilijk uitspreken. Katte-brah, katjebrah.

Op de dag van het optreden was het afgeladen. Files. Een ramvol parkeerterrein. „Jongeren uit heel Nederland kwamen, en ook Duitsers.” En de boyband? Die kwam met een geblindeerde bus en bodyguards. „Die keken met spiegeltjes onder alle banken voordat die jongens ergens binnengingen.” Ze wilden handdoeken van een speciaal formaat, die Veenstra regelde bij het plaatselijke bejaardentehuis. „Die Backstreet Boys rosten hun haren schoon en droog met die handdoeken en mikten die in het publiek. Kwamen de dames thuis met die handdoeken, zagen ze erin staan: mevrouw Visser, kamer 126.”

Bergafwaarts

Maar vanaf 2006 ging het bergafwaarts met de discotheken. Het altijd voor onmogelijk gehouden gebeurde: „De regeltjes voor het roken kwamen.” Door het rookverbod liepen de bezoekersaantallen in uitgaansgelegenheden terug, bleek uit een enquête van de uitgaanswebsite Club Judge in 2008. Maar niet in Quatrebras. „Wij bouwden een smoking lounge en maakten reclame met: de mooiste smoking lounge van het Noorden.”

Na de rookregels ging in 2014 de alcoholleeftijd omhoog. „En toen moesten wij als politie in de eigen zaak rondlopen. Hé, jij mag hier niet roken, hè! Hé, ben jij wel 18? Heeft die vriend van je het bier gehaald?”

De 16- en 17-jarigen gingen in keten zitten. Daar mocht alles: roken, drinken. Eigen muziek uit de boombox op tafel. Geen controle, vaak zelfs geen brandblusser. Alleen moeder of vader kwam eens om de hoek kijken.

Maar hoe krijg je die jongeren weer naar de discotheek? De club bedacht een actie: voor gereduceerd tarief werden de jongeren opgehaald met de taxi en weer teruggebracht. „Maar ze mochten bij ons niet roken of drinken.” Dus na een tijdje kwamen ze helemaal niet meer.

En dan was er nog de noodlottige avond in april 2010. De 16-jarige spits van de plaatselijke voetbalclub overleed na een vechtpartij voor de discotheek. Hij had klappen gekregen van spelers van rivaliserende teams uit de omgeving. Veenstra kent de familie goed – het was een jongen uit het dorp – en meed hen jarenlang op straat. „Zag ik zijn broer in de verte aankomen, dan ging ik de eerste weg rechts, omdat ik hem er niet aan wilde herinneren. Want Auke is Quatrebras en Quatrebras is Auke.”

De bezoekersaantallen bleven teruglopen. Kwamen er in de beginjaren op een goede zaterdag zeker tweeduizend mensen en in het hele weekend drieduizend, liep dat na de rook- en alcoholverboden al snel terug tot duizend of minder discogangers.

En toen een plaatselijke miljonair – die naar eigen zeggen de jackpot had gewonnen in het Holland Casino – de tent overnam, liep het helemaal mis. „Binnen drie maanden waren we failliet”, zegt Veenstra. „De beste man betaalde niks, werkelijk helemaal niks, en haalde in het weekend wel het geld op dat binnenkwam.” Het tv-programma TROS Opgelicht?! besteedde zelfs een hele uitzending aan de casinomiljonair en zette vraagtekens bij zijn gewonnen bedrag.

Dat was in 2012. Daarna probeerde een regionale café-eigenaar de discotheek nog één keer nieuw leven in te blazen met Veenstra als bedrijfsleider. „We pakten alles aan. Het hele gebouw is opnieuw gevoegd, gecoat, geverfd. Nieuwe planten voor en achter. Nog nooit stond de club er zo strak voor. Binnen én buiten.”

Ze gingen reclame maken bij SC Cambuur én SC Heerenveen. Niet op één buslijn, maar op alle trajecten in de provincie. Er kwamen zelfs nationale spotjes op de radio. Duizend bezoekers hadden ze nodig om de kosten te dekken. Dat lukte, maar alleen in het begin.

Ondertussen werd elk jaar in december een feesttent op de parkeerplaats opgetuigd. De Megakersttent. Met een kerstfeest, een Oudejaarsparty en een Megapiratenfestijn. „Die tent zat vol. Duizenden mensen kwamen erop af. Verschillende artiesten op één avond, daar moet je bij zijn.”

Het kruispunt Quatrebras kreeg zijn eigen bomvolle festival op het parkeerterrein van de discotheek waar minder en minder mensen kwamen.

In 2015 was het klaar met de wekelijkse discotheek in Quatrebras. „De hut stond vol bij een dikke artiest, maar een weekend later niet.”

Het einde van de plattelandsdiscotheken begon met het rook- en alcoholbeleid, werd versneld door de opkomst van mobieltjes waardoor jongeren continu met elkaar in contact waren en kreeg de doodsteek van de festivals. „Die festivals, die geven je het gevoel dat je erbij moet zijn”, zegt Veenstra. „En door die mobieltjes hoefde je niet meer naar de discotheek om je vrienden te zien.”

Corona

De Megakersttent is nog altijd een succes. En ook in Club Quatrebras was nog een maandelijks schoolfeest of een bruiloft. „Maar deze coronashit is het laatste drupje geweest voor de eigenaar”, zegt Veenstra. „Er is de afgelopen twee jaar niks meer met het gebouw gedaan.”

In de gemeente Tytsjerksteradiel, waar Burgum onder valt, lijkt de sluiting geen onderwerp van gesprek. Hoe anders was dat in de jaren negentig en tweeduizend toen er Oudejaarsfeesten werden georganiseerd voor de jeugd om vandalisme en autobranden te voorkomen. Een gemeentewoordvoerder kan zich niet herinneren dat de sluiting of sloop van Club Quatrebras ter sprake is gekomen in de gemeenteraad. De plek is verkocht aan Jaap Holwerda, een plaatselijke handelaar in zeecontainers. Hij bouwt er opslagplekken voor zijn bedrijf, een tankstation en waarschijnlijk wat huizen, vertelt Holwerda telefonisch.

Auke Veenstra: „Vanaf 1982 tot aan 2015 was Quatrebras mijn leven. In het weekend deed ik de muziek en de artiesten, moest ik de hut vol krijgen en doordeweeks regelde ik de bevoorrading en het onderhoud want elk weekend waren er wel vernielingen. Quatrebras was niet alleen mijn werkplek, het was mijn complete leven.”

Nog steeds wordt hij gevraagd op bruiloften van mensen die elkaar ontmoet hebben in de Quatrebras. Dan mag hij weer draaien. „Daar krijg ik energie van, draaien was altijd mijn ding.” En ook in zijn huidige baan als shift assistent-manager bij de McDonald’s in Goutum kan hij zijn ei kwijt. „Dat stukje beleving en stukje gastvrijheid, daar ben ik goed in. De glimlach klinkt bij mij door in de stem.” Dan, opeens vrolijk: „Hele goedemiddag hier bij McDonald’s Goutum, mag ik uw bestelling? Dat is heel wat anders dan: mag ik uw bestelling?”

Toen hij het terrein van Quatrebras laatst bezocht tijdens de sloop knapte er wel wat. In de puinresten lagen zijn roots, waar hij in 1982 begon als DJ Auke en zijn avontuur in 2015 als bedrijfsleider eindigde. Daar op die plek moest hij denken aan de inmiddels overleden portier en klusjesman Jan Lourens, het andere gezicht van Quatrebras. „Hij heeft al die steentjes gemetseld”, zegt Veenstra. „Wat zou hij zeggen als hij het zo zag liggen? Die had niet kunnen voorspellen dat het in 2021 met de grond gelijk gemaakt zou worden.”