Misinformatie in apps voor podcasts

In een van de laatste afleveringen van de podcast Over de liefde interviewt AD-columnist Debby Gerritsen acteur en schrijver Lykele Muus over, de naam zegt het al, de liefde. De titel van de aflevering, ‘Ik speelde een lul, blijkbaar was dat aantrekkelijk’, is een citaat van Muus over de aandacht die hij kreeg na zijn optreden in de NPO-serie Dertigers. Maar wie de aflevering opzoekt in de podcastapp van Apple, krijgt een nét iets andere titel te zien: ‘Ik speelde een l*l, blijkbaar was dat aantrekkelijk’.

Het is geen geheim dat Apple dit geautomatiseerde kuisen toepast, het staat in Apple’s podcastcontent-richtlijnen. Roos van der Voort, maker van Kut Café (in Apple Podcasts K*t Café) is dan ook niet verbaasd. „Ik vind het al wonderbaarlijk dat de podcast er nog op staat. Je wordt gehouden aan de Amerikaanse standaard.”

Wie een podcast publiceert wil het liefst dat die vindbaar is in zo veel mogelijk podcastapps, zegt Nico Oud, oprichter van podcastbedrijf SpringCast. „Maar om in die apps te komen moet je voldoen aan hun voorwaarden. Apple, Spotify en Google hebben allemaal hun eigen regels.” En dat zijn precies de drie platforms waarop je in ieder geval aanwezig wil zijn als maker. „We krijgen er vaak vragen over van klanten: wat mag wel en wat mag niet?”

Gevaarlijke gevolgen

De richtlijnen van de drie grote platforms zijn online te raadplegen. Zo schrijft Google dat haatdragende, intimiderende en misleidende content niet is toegestaan. Apple schrijft in de richtlijnen dat bepaalde content niet „geschikt is voor distributie via Apple Podcasts”, zoals content die zou kunnen leiden tot „gevaarlijke of schadelijke gevolgen”. Spotify verbiedt onder andere content die „beledigend, pornografisch of bedreigend is”. Alle drie de platforms behouden zich het recht voor podcast(-afleveringen) te verwijderen.

Maar hoe controleren de platforms of makers zich aan de regels houden? En hoe vaak worden podcasts geweigerd of verwijderd? Oud denkt dat de tijd die het in beslag neemt om een aflevering te uploaden verraadt of platforms controleren. „Je moet vaak aangeven of de content expliciet is, en dan duurt het altijd wat langer voordat die aflevering online staat. Ik vermoed dat ze er dan iemand naar laten luisteren om het goed te keuren.”

Alle podcasts beluisteren die aangeboden worden zou een erg tijdrovende klus zijn. Een vorm van automatisering lijkt onontkoombaar. Apple Podcasts doet dat al met titels en beschrijvingen, getuige de sterretjes. Google is bezig podcasts automatisch te transcriberen. Maar niet om content eenvoudiger aan de richtlijnen te kunnen toetsen, zegt Rachid Finge, woordvoerder van Google.

„We gaan er van uit dat podcasters zich aan onze richtlijnen houden, maar we controleren dat niet”, zegt Finge. „Als luisteraar kun je wel een reactie versturen in de app en dan gaan onze teams ermee aan de slag.” Bij klachten komt er dus een menselijk oor aan te pas en wordt een aflevering mogelijk verwijderd. Om hoeveel afleveringen het gaat, maakt Google niet bekend.

En hoe zit het met de podcast van rapper en complotdenker Lange Frans? Onder Google vallen zowel YouTube als Google Podcasts. Maar op Google Podcasts kan je de aflevering waarin Lange Frans met geestverwant Janet Ossebaard speculeert over het plegen van een aanslag op Mark Rutte wél beluisteren, en op YouTube niet. Terwijl de richtlijnen niet sterk van elkaar verschillen.

Finge: „Er is voor ons een groot verschil tussen YouTube en Google Podcasts. YouTube is ons platform, dan kun je zeggen dat wij een verantwoordelijkheid hebben om dat platform schoon te houden. Google Podcasts lijkt meer op onze zoekmachine. Het is een afspiegeling van wat er op het internet beschikbaar is, en daar bemoeien we ons bijna niet mee, behalve als het om illegale content gaat.”

Voor Spotify gingen de speculaties van rapper Lange Frans wél te ver, zijn aflevering met Ossebaard is verwijderd. Van de verwijderingen was de rapper zelf niet op de hoogte. „Stukje censuur!”, mailt hij aan NRC. Via Apple Podcasts kun je de afleveringen nog wel beluisteren. Op vragen over de controle van de richtlijnen en hoe vaak podcast(-afleveringen) worden verwijderd, reageerde Spotify noch Apple. Na een onderzoek van The New York Times over verspreiding van misinformatie via podcasts, reageerde Spotify dat het in 2021 podcastafleveringen heeft verwijderd, vanwege misinformatie over Covid-19. Welke afleveringen, maakte Spotify niet bekend.

Het onderzoek van The New York Times liet ook zien dat door de onduidelijkheid over moderatie juist podcasts een interessant medium zijn geworden voor corona- en vaccinsceptici. Waar andere internetplatformen steeds strenger worden en maatregelen aankondigen om de verspreiding van medische misinformatie tegen te gaan en bijvoorbeeld links toevoegen naar overheidswebsites, blijven de grote podcastplatforms stil. Het is duidelijk dat er enige controle is, maar hoe die plaatsvindt, en hoe streng die is, blijft onduidelijk.

Hoeveel Nederlandstalige misinformatie via podcasts wordt verspreid, is ook lastig te achterhalen. Een snelle zoektocht in podcasttitels en beschrijvingen levert al een paar bekende namen op, zoals die van Viruswaarheid-voorman Willem Engel. Deze zomer mocht hij in een aflevering van Kinnebak Podcast vertellen over de veronderstelde „enorme corruptie rond PCR-testen en vaccin-producenten”. Ook de populaire complotdenker en oud tv-presentator Robert Jensen publiceert zijn De Jensen Show als podcast. Op 15 december publiceerde hij nog een aflevering met de titel ‘Omicronzin waanzin’.