De oudejaarsconferences: wie maakt de beste grappen over dit coronajaar?

Wat te doen met corona? Voor oudejaarsconferenciers was die vraag dit jaar dubbel onvermijdelijk: inhoudelijk natuurlijk, maar ook de mogelijkheid om de voorstelling op te voeren werd tijdens de laatste persconferentie plots een halt toegeroepen. De tv-opnames van Peter Pannekoek, die deze week zouden plaatsvinden, werden noodgedwongen vervroegd. Javier Guzman, Dolf Jansen en Najib Amhali lieten hun shows ruim op tijd registeren, terwijl Guido Weijers zijn oudejaarsconference afzegde wegens „onzekerheid rond Covid”.

Het gemeenschappelijke thema betekent niet dat de shows op oudejaarsavond op elkaar lijken. Wie houdt van het klassieke oudejaarsgenre en bovendien nog wat opgekropte coronafrustraties heeft, komt bij Peter Pannekoek het best aan z’n trekken. Pannekoek is een scherpe, vileine commentator die in een groots opgezette conference de inconsistenties in het coronabeleid moeiteloos fileert. Antivaxers pakt hij stevig aan, maar zijn oudejaarsboodschap is uiteindelijk verrassend mild: laten we empathisch zijn en inlevingsvermogen tonen.

Lees ook: Peter Pannekoek over zijn oudejaarsconference, twijfels en onzekerheden.Alles wat je schrijft is een week later achterhaald.”

Ook Dolf Jansen en Javier Guzman blijven dicht bij de traditionele oudejaarsvertelling, wat bij Jansen het best uitpakt. Waar Guzman weinig onderhoudend is en scherpte mist, dient Jansen het jaar op zoals hij dat het beste kan: chaotisch, uitgesproken en in razend tempo. Minder geëngageerd is Najib Amhali, maar dit deert gelukkig niet. Hij slaagt er goed in om de actualiteit te laten dienen ter inspiratie van particuliere anekdotes. Het gevolg is een vermakelijke voorstelling, met makkelijke maar ook originele grappen. En bovenal voor „iedereen te begrijpen, want het is voor SBS6”.

Al met al de nodige variatie, hoewel een aantal thema’s aan niemand voorbij gaat: Peter R. de Vries, de avondklokrellen en vooral veel coronaleed. Bij Amhali, Guzman en Jansen blijft de vaccinatieweigeraar niet ongezien. „Wie is er hier niet gevaccineerd?” Alle drie vragen ze het publiek om kleur te bekennen. Niet voor een gesprek over goed of fout, zo wordt er uiteraard gauw aan toegevoegd: enkel beroepsmatige interesse.

Dolf Jansen: Het Jansen Vaccin

Motto: „Zet je in voor verandering, dan zou Nederland een ‘gaaf’ land kunnen worden.”

Show: In hoog tempo raast Jansen door het afgelopen jaar. Graag had hij een „Jansen vaccin” gehad met daarin: meer menselijkheid en onderling vertrouwen, minder aandeelhoudersbelangen en minder Wopke Hoekstra. Hij kondigt aan dat CDA’ers een „kutavond” tegemoet zullen gaan. Dat klopt: hij prijst de oudere Nederlander voor het keihard laten vallen van de christendemocratische partij. Ook de VVD moet het ontgelden („Corona van Nieuwenhuizen is de dochter van Satan”), terwijl visionairen (Amanda Gorman), sporthelden (Sifan Hassan) en goede vrienden (Jeroen van Merwijk) worden geëerd. Aan het slot houdt hij een betoog voor eigen verantwoordelijkheid in een democratie.

Onderwerpen: Veel nationale politiek, het gestrande vrachtschip in het Suezkanaal en de roof in Amsterdam-Noord (door Franse en Belgische gangsters, „een mooi stukje Europese samenwerking”). Verder: in een (wat) lang middenstuk leren we over Jansens avonturen in een vaccinatiehal.

Oneliner:

„Ankie Broekers-Knol is volgens mij verwekt door een in vitro bevruchting waarbij ze zijn vergeten om het eitje te ontdooien.”

Conclusie: Jansen is uitgesproken en formuleert bondig („petje op, appel in zijn bek, wegfietsen, dat is Mark Rutte”). Hij is een goede improvisator, maar zijn vele interacties met het publiek zijn wel voornamelijk leuk voor hemzelf. Het is prettig dat Jansen niet enkel beschouwt en bekritiseert, maar ook bewondert. (JB)

Najib Amhali: Wie het weet mag het zeggen

Motto: „Het is voor SBS6, dus iedereen kan het begrijpen.”

Show: Amhali merkt op dat de conventies van het genre eigenlijk voorschrijven dat hij met een conclusie over het afgelopen jaar komt. Hij moet bekennen: die heeft hij niet. Hij vertelt het wel te hebben geprobeerd, maar uit weinig blijkt dat Amhali aan het begin van dit jaar wel degelijk een krantenabonnement heeft genomen. Wel vernemen we van zijn Afghaanse krantenbezorger, die in stil protest tegen de brievenbus elke ochtend aanbelt om de krant persoonlijk aan Amhali te overhandigen.

Onderwerpen: Sinterklaas, thuisonderwijs, Peter R. de Vries. Het wereldnieuws komt langs, maar kort: het wrede lot van de Oeigoeren in China, de overname van de Taliban in Afghanistan. De Nederlandse politiek wordt gefileerd in een editie van De Fabeltjeskrant, waarin Geert het Witte Schaap, Sylvana het Zwarte Schaap en Hugo de Jonge Hond hun opwachting maken.

Oneliner:

„Mijn kinderen zeggen dat papa vooral slim is als hij heeft gepoept: daar kan ik googelen.”

Conclusie: In zijn oudejaarsdebuut blijft Amhali dicht bij de vorm die hem het beste staat: het persoonlijk maken van de actualiteit. Zo refereert hij aan zijn verslavingsverleden als hij voorstelt om dealers de vaccinaties te laten rondbrengen. Amhali’s muzikale intermezzo’s (inclusief virtuoze vuurwerkimitatie) zijn wat langdradig, maar al met al doet Amhali waar hij goed in is: het publiek inpakken met persoonlijke anekdotes, doorregen met vermakelijke grappen. (JB)

Javier Guzman: In vertwijfeling verblijven

Motto: „Ik ben geen moralist, geen prediker, geen idealist. Ik heb gewoon gelijk!”

Show: Guzman dient een klassieke oudejaarsvoorstelling op, waarin het meest besproken nieuws in hoog tempo de revue passeert. Aan het eind verandert Guzman van toon: met veel emotie schreeuwt hij dat Nederland de georganiseerde misdaad beter moet bestrijden. In Spanje heeft hij gezien hoe het afloopt als de misdaad het wint.

Onderwerpen: Avondklokrellen, Peter R. de Vries, een drukke Koningsdag, Sywert van Lienden en veel coronanieuws. Ook de wetenschap komt aan bod: bepaalde dieren blijken door hun anus te kunnen ademen („gelukkig voor criminelen kunnen mensen dat niet! Knijp je iemands keel dicht, moet je ook nog twee vingers in zijn anus stoppen.”)

Oneliner:

„Tijdens het Songfestival waren er drieduizend hossende mensen in Ahoy, aidsremmers werken blijkbaar wél tegen corona.”

Conclusie: Guzman komt niet heel veel verder dan ‘dit verzin je toch niet’ en een gezicht vol ongeloof, als hij het afgelopen nieuwsjaar doorneemt. Soms zien we zijn talent voor het maken van slimme observaties en vergelijkingen, bijvoorbeeld als hij het heeft over de rel rondom Bilal Wahib. Vaker houdt Guzman het beperkt tot het uitspreken van zijn ongenoegen. Dat is jammer, van een oudejaarsconferencier verwacht je toch meer. Guzman is soms best leuk, maar voor een originele kijk op het afgelopen jaar moet je niet bij hem zijn. (JB)

Peter Pannekoek: Oudejaarsconference 2021

Motto: „Waar je in je hoofd ook naartoe gaat, zorg dat je de weg naar huis kunt terugvinden.”

Show: Pannekoek presenteert zijn klassieke oudejaars vanaf een imposante ruïne, voor hem symbool van onze afbrokkelende democratische waarden. Daar ventileert hij in rap tempo zowel politieke als persoonlijke coronafrustraties („mensen die vragen: mag ik dichtbij staan, of doe je aan corona?”) en maakt hij ingenieuze verbindingen met het nieuws over het vrachtschip in het Suezkanaal en een vermissingszaak in Turkije. Bovenal is zijn oudejaars een pleidooi om elkaar beter te begrijpen – hoewel hij complotdenkers stevig aanpakt, zijn ze volgens Pannekoek geen „wappies”, maar vooral teleurgestelde mensen die veiligheid zoeken in een instabiele wereld. Is er in onze coronasamenleving nog ruimte voor cognitieve empathie? En durven we het zelf toe te geven als we fout zitten?

Onderwerpen: Een fijne wisseling tussen zwaar en licht: van niet-werkende fietsersknopjes bij stoplichten via Tata Steel naar clitoris-onderzoek en de hel van daten in de middag („dit gezicht is niet voor daglicht bedoeld”).

Oneliner:

„Complotdenkers zeggen: ik stel alleen maar vragen. Ik zeg: had dat gedaan op school.”

Conclusie: Pannekoek brengt een veelheid aan serieuze boodschappen op z’n pannekoekiaans: doorspekt met scherpe grappen, soms lekker vilein en met veel zelfspot. Uitstekend vermaak voor de oudejaarsavond. (SvdH)