Scholen moeten te allen tijde open blijven

Bij het nadenken over het aanscherpen van de coronamaatregelen, kwam eind november ook de mogelijke schoolsluiting weer voorbij. Net als in het eerste jaar van de pandemie, hebben we het OMT en de beleidsmakers in persoonlijke communicatie, in overleg met het ministerie van Volksgezondheid en via de media weer geprobeerd te doordringen van de ernst van mentale problemen die ontstaan door alle coronamaatregelen, met name bij kinderen en jongeren.

Dit leek gelukt. Het OMT adviseerde tegen de sluiting van scholen en het vervolgonderwijs en dit advies werd overgenomen. Ook de minister van Onderwijs en de minister-president gaven aan dat scholensluiting echt voorkomen moest worden, waarbij ook gewezen werd op de sociaal-emotionele ontwikkeling. Dat was een heel goed besluit. Ondanks oplopende ziekenhuisopnames werd eind november de ontwikkeling van kinderen en jongeren, en de negatieve effecten van scholensluiting daarop, zwaarder gewogen dan de risico’s van Covid en druk op de ziekenhuiszorg.

Maar nu, nog geen drie weken later, is de sluiting van alle scholen een feit. Terwijl nu het aantal ziekenhuisopnames juist afneemt. Opeens weegt slechts de onzekerheid over de Omikronvariant zwaarder dan de zekere schade van de sluiting van scholen op kinderen en jongeren.

Natuurlijk leidt een week sluiting op zich niet direct tot grote schade, maar deze week komt bovenop eerdere sluitingen. Bovendien zet dit besluit de deur open voor langer durende schoolsluiting. Scholen en vervolgopleidingen worden nu al opgeroepen zich voor te bereiden op onlineonderwijs voor na 9 januari.

Net als veel andere psychiaters en jeugdprofessionals maken wij ons boos over het eenzijdige, onlogische en kortetermijndenken over de Covid-pandemie, zonder voorgestelde maatregelen goed af te wegen tegen de langetermijneffecten op de mentale gezondheid, die heftig zullen zijn. Die zullen de komende decennia, en niet slechts enkele maanden of jaren, diepe sporen trekken door onze samenleving.

Eenvoudige weging

We weten uit onderzoek dat mentale problemen en aandoeningen bij kinderen en jongeren echt toenemen door coronamaatregelen, waarvan schoolsluiting de ergste is. Voor het eerst sinds we de prevalentie van psychiatrische stoornissen meten (40 jaar) zien we deze stijging, vooral bij degenen die toch al psychisch kwetsbaar waren.

We weten ook dat veel psychische aandoeningen ontstaan in de vroege adolescentie en dat mensen daar vaak de rest van hun leven last van houden. Dat is op de lange termijn een grote belasting voor al die personen zelf en ook voor de maatschappij, qua gezondheid én economie. Een belasting die je nu al kunt voorspellen of voorkomen.

Dit wetende lijkt de weging ons eenvoudig. Het is kiezen tussen de kortetermijngevolgen van Covid-19, het zorginfarct in de ziekenhuizen, versus de lange termijn schade van de maatregelen, levenslang lijden aan psychische en psychiatrische aandoeningen onder mensen die nu kind of jongere zijn. De ernst daarvan wordt nu nauwelijks besproken, laat staan gewogen. Dat moet wel. Afgezet tegen het leed en de ontwikkelingsstoornissen van al die kinderen en jongeren, de aandoeningen die ze ontwikkelen en de langetermijneffecten daarvan, is de keus wat ons betreft helder. Scholen moeten te allen tijde open blijven.

Het is logisch dat het de primaire taak is van het OMT om het virus in te dammen. Maar als je door de maatregelen om een outbreak te managen op de lange termijn veel meer schade veroorzaakt in de gewonnen gezonde levensjaren van mensen, heb je toch iets niet goed gedaan, als OMT én als regering.

Natuurlijk is de belasting voor de ziekenhuiszorg een probleem. Maar de belasting in de jeugdzorg, kinder- en jeugdpsychiatrie en GGZ-breed is al jarenlang zeer groot en heeft tot lange wachtlijsten geleid. De enorme druk op de acute opnameafdelingen in de kinder- en jeugdpsychiatrie is direct gerelateerd aan de coronamaatregelen.

Dus, om ernstige langetermijneffecten te voorkomen: scholen na de kerstvakantie weer open, buiten sporten voor iedereen onder de zeventwintig weer toestaan en goede ventilatie op alle scholen. Het is een principieel besluit, dat we nú moeten nemen.