Pril begin van mens in ruimtelijk detail

Het begon met een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Een vrouw kwam met buikpijn in het ziekenhuis en een zwangerschapstest bleek positief. Het vruchtje had zich in de eileider genesteld en een spoedoperatie was nodig. De eileider moest worden weggenomen inclusief het embryo. De vrouw doneerde het aan de wetenschap.

Zo konden arts-embryoloog Bernadette de Bakker en arts-onderzoeker Yousif Dawood van Amsterdam UMC een pril menselijk embryo van amper 3 millimeter lengte op ongekend hoge resolutie vastleggen. Dat deden ze met micro-CT, een innovatieve beeldvormende techniek.

„Voor het eerst in de geschiedenis hebben we een menselijk embryo bij zes weken zwangerschap in de intimiteit van de vruchtvliezen weten vast te leggen in 3D”, zegt De Bakker. „Micro-CT wordt veel gebruikt in de geologie om gesteenten te beoordelen, en ook voedingstechnologen gebruiken het om de textuur van voedsel te beoordelen. Wij behoren tot de pioniers die het gebruiken voor het bestuderen van menselijk weefsel.” De Bakker is zeer enthousiast over het resultaat: „Op gewone CT-scans kun je in biologische materialen alleen relatief grote structuren zien. Maar micro-CT blijkt heel geschikt voor weke delen, als je de contrastvloeistof goed de tijd geeft om overal door te dringen. We kunnen nu details scannen tot een micrometer groot. Ik voorspel dat over tien jaar alle ziekenhuizen zo’n apparaat hebben voor pathologisch onderzoek. Dit is namelijk een enorme verbetering in vergelijking met het gebruikelijke microscopische onderzoek.”

Op de foto is te zien dat het embryo vergezeld gaat van een dooierzakje dat bijna even groot is. Samen liggen ze ingebed in het weefsel van de moederkoek die in de wand van de eileider groeit. In een bijbehorend filmpje is het embryo in 3D te bekijken.

De publicatie erover in Radiology is beloond met de prijs voor de meest aansprekende illustratie van het jaar.