Zelfs de filmblikken van ‘West Side Story’ waren nieuws in de jaren 60

Ook het bioscooppersoneel kon er geen genoeg van krijgen. In januari 1963, toen de eerste verfilming van de hitmusical West Side Story al bijna een jaar lang twee keer per dag te zien was in het Amsterdamse filmtheater Du Midi, vertelde een ouvreuse – iemand die bezoekers hun plaats wijst – in het toenmalige dagblad De Tijd dat ze telkens weer haar ogen uitkeek op de fragmenten die ze tijdens haar werk te zien kon krijgen: „En weet u wat ik dan doe als ik thuis ben? Juist, dan zet ik de grammofoonplaat nog een keer op en voel ik mij heerlijk.”

Twee jaar en één week draaide West Side Story destijds in Amsterdam – onafgebroken, dag in dag uit. Dat was een ongekend roulement: eerst bijna twee jaar aaneengesloten in Du Midi, aan de Apollolaan, en ten slotte nog een paar weken in de bioscoop Nöggerath, in het hart van de stad. En zelfs van die verhuizing wist de filmmaatschappij nog een publiciteitsstuntje te maken. Men liet de filmblikken per rondvaartboot, onder het oog van de samengedrongen pers, van het ene theater naar het andere varen. Ook dat gebeurtenisje trok alom de aandacht. De film was zo’n succes dat de kranten er niet over uitgeschreven raakten. Elke nieuwe mijlpaal – de zoveelste voorstelling, de zoveelste bezoeker – werd overal breeduit vermeld. In totaal trok de film alleen al in Amsterdam bijna een half miljoen bezoekers.

De musical was destijds in Nederland een nieuw verschijnsel. My Fair Lady, met Wim Sonneveld in de hoofdrol, was in 1960 de eerste grote Nederlandse theatermusical naar Amerikaans voorbeeld. Toen die voorstelling in première ging, zagen veel recensenten zich genoodzaakt eerst uit te leggen wat dat eigenlijk precies was – een musical. „Het zou toch wel plezierig zijn als we voor musical een Nederlands woord hebben”, schreef het Algemeen Dagblad in die dagen. Waarop de auteur meteen een eerste suggestie liet volgen: „Wij stellen muziekspel voor.” Maar een muziekspel is de musical nooit geworden.

In het voetspoor van My Fair Lady verschenen er begin jaren zestig mondjesmaat nog meer musicals in de Nederlandse theaters, maar de kassa’s rinkelden lang niet altijd – integendeel. Het genre was misschien toch nog te onbekend. En daar kwam bij dat hier nauwelijks artiesten te vinden waren die konden dansen, zingen én acteren. Voorlopig was Nederland vooral aangewezen op de musicals die in Hollywood werden verfilmd en ook hier in de bioscopen kwamen. Musicals zoals het eclatante Broadway-succes West Side Story, waarover de eerste berichten in die tijd ook tot de Nederlandse kranten doordrongen. Zo veel dynamiek, zo veel topsongs, zo veel energie en zo’n actueel, aangrijpend thema – zoiets was nog nooit vertoond, aldus de berichtgeving. Geen wonder dat er ook in dit land reikhalzend naar werd uitgekeken.

Op 1 maart 1962 was het zover. De Nederlandse première van West Side Story vond plaats in het Du Midi-theater in Amsterdam-Zuid: een modernistisch gebouw met veel glas dat nog maar enkele jaren eerder naast de voor sportevenementen ingerichte Apollohal was verrezen. Volgens het premièreverslag in De Telegraaf hadden alle aanwezigen zich danig uitgedost: „Heren in stemmig zwart, dames in toiletten die een feest voor het oog waren.” De verslaggever vermeldde voorts dat „vrijwel alle bekende figuren van radio en televisie en de volledige Amsterdamse society” op het evenement waren afgekomen. Als extra bijzonderheid gold volgens De Telegraaf dat er al tijdens de vertoning werd geapplaudisseerd.

De daaropvolgende recensies logen er evenmin om. Ze wemelden van de superlatieven. Juichend omschreef Jan Blokker, filmredacteur van het toenmalige Algemeen Handelsblad, de film als „een kolossaal stuk werk”. Hij prees onder meer „de ononderbrokenheid van handeling, die dwingende bewegingskracht waarin muziek, choreografie en tekst als gelijksoortige partners in dienst stonden van het te vertellen drama”. Waarmee zijn recensie in feite een heel precieze definitie gaf van wat een musical is.

Vanaf de eerste dag stonden er lange rijen bij de kassa van Du Midi. Het publiek werd in de bioscoopadvertenties gewaarschuwd: „Plaatsbespreken dringend aanbevolen.” Week in week uit werd de film geprolongeerd. Ook buiten Amsterdam. De grote films werden in die dagen niet – zoals tegenwoordig – op dezelfde dag in de grootste bioscopen in het hele land uitgebracht, maar eerst in Amsterdam, enkele weken later in de andere grote steden en pas in de maanden daarna in de provincie-bioscopen. Dat maakt het verloop van West Side Story buiten de hoofdstad minder overzichtelijk. Maar ook uit andere delen van het land kwamen steeds meer berichten over langdurige prolongaties. En een regionale krant in Den Haag maakte melding van „een oude dame” (haar leeftijd stond er niet bij) die West Side Story in haar dichtstbijzijnde bioscoop maar liefst 26 keer had gezien.

Ook in Amsterdam lieten diverse veelkijkers van zich horen. Toen Du Midi in maart 1963 het eenjarig bestaan van de film vierde, werden tien frequente bezoekers op het podium geroepen om een ‘West Side Story-taart’ in ontvangst te nemen. De winnares van de competitie had de film intussen zestien keer gezien. In de laatste dagen vóór de tweede jaargang zou beginnen, had ze zelfs nog een serieuze eindspurt gemaakt. „Ik wilde graag recordhoudster worden”, verklaarde ze. Rita Moreno, die in de film de rol van Anita speelde, verscheen op die feestelijke avond als eregaste.

Pas na de verhuizing naar Nöggerath, op 12 december 1963, begon de belangstelling langzaam maar zeker te tanen. Het eind kwam een paar weken later. Ook buiten Amsterdam verdween West Side Story in de loop van 1964 met stille trom uit de bioscopen. In totaal hadden bijna twee miljoen Nederlanders de film gezien – één op de zes inwoners. Wie dat destijds heeft meegemaakt, is het nog steeds niet vergeten.