Biden dreigt met sancties in videogesprek met Poetin

Het Westen is zeer bezorgd over de Russische activiteiten rond Oekraïne en zou niet aarzelen om een Russische militaire actie met economische en andere middelen te beantwoorden. Die boodschap bracht president Joe Biden dinsdag tijdens een videogesprek over aan de Russische president Vladimir Poetin, aldus een verklaring van het Witte Huis na afloop.

De twee uur durende videoverbinding tussen de residentie van Poetin in Sochi en de Situation Room in het Witte Huis begon met vriendelijke openingswoorden van Biden - ik hoop dat we elkaar de volgende keer weer persoonlijk kunnen ontmoeten. Die konden echter niet verhullen dat er veel op het spel stond.

De VS vermoeden dat Rusland 175.000 militairen zou kunnen samentrekken aan de grens met Oekraïne om dat land van drie kanten aan te vallen, ergens in de loop van volgende maand. Ongeveer honderdduizend Russische militairen bevinden zich al in de grensregio. Maar de hoop is dat Poetin nog niet definitief tot militaire actie heeft besloten.

Het was aan Biden om Poetin duidelijk te maken dat een militaire operatie Rusland duur zal komen te staan en dat ook meningsverschillen tussen Rusland en de NAVO langs diplomatieke weg opgelost kunnen worden.

'Buitengewone' politieke spanning

Dat het gesprek überhaupt plaatsvond was eigenlijk al winst voor Poetin, die liever direct met de chef in Washington zaken doet over Oekraïne en NAVO dan met de Europese middelmachten Frankrijk en Duitsland of met de Oekraïense regering zelf. Moskou ontkent overigens uitdrukkelijk dat het van plan is om aan te vallen. Wel zei een woordvoerder van het Kremlin dat de politieke spanning in Europa „buitengewoon” is.

Poetin trok niet alleen militairen samen, hij legde ook indirect een aantal eisen op tafel. Hij wil een keiharde garantie van de VS dat Oekraïne nooit zal toetreden tot de NAVO en hij wil dat de NAVO geen materieel naar Oekraïne verplaatst. Denk aan snelle raketten die vanuit Oekraïne in een paar minuten Moskou zouden kunnen bereiken.

Dat het gesprek überhaupt plaatsvond was eigenlijk al winst voor Poetin

Hoewel er geen sprake van is dat Oekraïne op korte termijn kan toetreden tot de NAVO is het een onmogelijke eis uit westers perspectief: uitgangspunt is dat Oekraïne een zelfstandige staat is die zelf mag beslissen over toetreding.

Lees ook: NAVO clasht met Poetin over troepen langs grens Oekraïne

Voorlopig tasten de Amerikanen nog in het duister over Poetins bedoelingen. Ook al is de officiële conclusie van de inlichtingendiensten dat de Russische president nog niet heeft besloten over te gaan tot een invasie van Oekraïne, in een achtergrondgesprek met journalisten heeft een hoge Amerikaanse regeringsmedewerker gezegd dat die conclusie niet met zekerheid valt te trekken. Hij wees erop dat de Russische troepenmacht die Oekraïne omringt, groot genoeg is voor een invasie op verschillende fronten.

Lastig dossier

Voor Biden vormen Rusland en Oekraïne een lastig dossier. De VS lijken geen vat te krijgen op Poetin. De afgelopen maand hebben CIA-directeur William Burns en minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken met respectievelijk de Russische president en diens minister van Buitenlandse Zaken gesproken, en daar zijn geen tekenen van wederzijdse ontspanning uit voortgekomen.

De regering-Biden heeft met name wat zijn medewerkers op het gebied van buitenlands beleid betreft, een sterke continuïteit met de regering-Obama. In hun perspectief is Rusland geen grote, maar wel een hinderlijke speler op het wereldtoneel. Constructieve relaties met Poetin opbouwen is zinloos, het gaat erom de schade die hij kan aanrichten te beperken.

In Europa en de VS werd vooraf gespeculeerd over het instrumentarium dat Biden daarvoor ter beschikking heeft. In The New York Times van dinsdag werd een rijtje opgesomd, waarbij de uitzending van Amerikaanse troepen naar Oekraïne uitgesloten werd geacht. Blijven over sancties zoals die ook tegen Iran gelden: uitsluiting van Rusland uit het internationale bankensysteem SWIFT en sancties tegen Poetins vertrouwelingen. Duitsland zou de nieuwe Russische gaspijpleiding NordStream2 kunnen blokkeren door geen vergunning te verlenen voor ingebruikname. De leiding is klaar, maar is nog niet formeel goedgekeurd.

In de aanloop naar het gesprek had Biden zich vergewist van de steun van NAVO-bondgenoten. Europeanen die de dreiging niet serieus namen moesten met speciale briefings door de Amerikaanse inlichtingendiensten overtuigd worden. Zaterdag lekte het scenario van een aanval met 175.000 militairen naar The Washington Post. Maandagavond consulteerde Biden Frankrijk, Duitsland, Italië en het Verenigd Koninkrijk over de kwestie.