De Utrechtse SP-afdeling is diep teleurgesteld

‘Een soort loopgravenoorlog” noemt Rietje Borm, al sinds de jaren negentig SP-lid, het conflict binnen haar partij. Een oorlog met „alleen maar verliezers”. Ze kijkt in de SP-fractiekamer in Utrecht terneergeslagen voor zich uit en neemt een slok van haar muntthee. Ze is trots op haar partij. Maar nu weet ze niet eens of de SP in Utrecht nog wel zal deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen.

Al ruim een jaar ligt het partijbestuur van de Socialistische Partij overhoop met de, inmiddels voormalige, jongerenbeweging Rood en het Marxistisch Forum, een discussieplatform binnen de SP. Dat conflict sijpelde door naar lokale afdelingen, onder meer in de grote steden Rotterdam en Utrecht. Van de Utrechtse afdeling werden negen Rood-leden uit de SP gezet, onder wie de pas gekozen lijsttrekker, Floris Boudens.

Het lokale afdelingsbestuur wilde de leden niet van de kieslijst halen, waarop het partijbestuur ingreep: het stelde een tijdelijke commissie in die het bestuur van de Utrechtse afdeling overnam. Een meerderheid van de Utrechtse leden stemde hiermee in, maar ruim een derde heeft geen vertrouwen in deze ‘Commissie van Goede Diensten’, die een nieuw afdelingsbestuur moet voordragen en advies moet geven over deelname aan de verkiezingen in maart. De SP heeft nu twee zetels in de Utrechtse raad.

Teleurgestelde leden

Het is dinsdagavond in het Utrechtse gemeentehuis, waar de SP-fractiekamer zich bevindt. De sfeer is gemoedelijk. De geroyeerde lijstrekker Floris Boudens komt een plant ophalen. Het is waarschijnlijk zijn laatste keer in de fractiekamer van de SP, zegt hij. Als Boudens vertrokken is, praten vier actieve leden van de afdeling over het conflict binnen hun partij. De leden aan tafel zijn niet uit de partij gezet. Ze zijn geen lid van Rood of het Marxistisch Forum, maar wel solidair met de leden die geroyeerd zijn. „Dat ze er op zo’n manier uitgegooid worden, vind ik zó niet kunnen”, zegt Rietje Borm.

Borm is met haar 69 jaar de oudste aan tafel. Vanaf 2000 bracht ze de Tribunes, het partijblad van de SP, rond. Nu strijdt ze onder meer voor aanpassingen aan verkeerssituaties en verbeteringen aan woningen. „Aan die verbeteringen hebben vooral de marxisten meegeholpen.” De anderen lachen.

„Superteleurstellend”, vindt Dane Harris (25) de situatie in de SP. Hij is fractiemedewerker bij de Utrechtse afdeling van de partij. In oktober werden tientallen jongeren geroyeerd als ze lid waren van zowel Rood als de SP. Een maand eerder bestempelde de partijraad zowel Rood als het Marxistisch Forum, dat de partijkoers stevig naar links wil bijsturen, als politieke partijen. Dubbellidmaatschap is in strijd met de statuten, en dus moesten de leden kiezen.

Volwassen discussie

Dat het partijbestuur de nadruk legt op de statuten wringt bij Freek Verheul (58), die sinds 2011 lid is van de SP. „Er is een eindeloze discussie over processen, procedures en statuten.” Wat de SP volgens hem nodig heeft is een „volwassen, politieke discussie over het programma, de strategie en de tactiek”. Verheul was eerst niet heel actief binnen de partij, maar uit onvrede besloot hij zich „in de crisis te mengen”.

Ankie Petersen (30) is het eens met Verheul. Zij is oud-voorzitter van de Utrechtse SP, fractiemedewerker bij de afdeling en inmiddels vijf jaar lid van de partij. Daarnaast zet Petersen zich regelmatig buiten de fractiekamer in voor Utrechters. Zo heeft ze laatst samen met Borm geholpen bij het aanleggen van geveltuinen in de buurt. „Iedere keer wordt verwezen naar het feit dat het is besloten in de partijraad, ‘dus moet het zo zijn’. De discussie over de inhoud wordt zo overgeslagen.”

In een brief aan tientallen leden schreef secretaris Arnout Hoekstra dat zij een keuze moesten maken tussen de Socialistische Partij en Rood of het Marxistisch Forum. Ankie Petersen heeft het idee dat vooral de meest uitgesproken leden een brief kregen van het partijbestuur. De vier aanwezige actieve leden zijn teleurgesteld over hoe het bestuur is omgegaan met de geroyeerde leden. „Dat zijn ook mijn vrienden”, zegt Rietje Borm.

‘Ruimte voor discussie’

Volgens partijvoorzitter Jannie Visscher klopt het beeld dat de leden aan tafel schetsen niet. „Door sommige betrokkenen wordt gesteld dat er bij de SP geen ruimte voor discussie of democratie zou zijn. Die ruimte is er volop.” Visscher verwijst in haar reactie naar de partijraad van afgelopen weekend. Hier gaf een meerderheid van 80 procent aan de lijn van het partijbestuur te steunen.

Visscher zegt dat de afdelingen in Utrecht en Rotterdam „nog voldoende tijd” hebben om deel te nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen. „We hebben er vertrouwen in dat dat kan. Op beide plekken zijn onze leden ook al hard aan het werk met het versterken van hun afdeling. We zijn ervan overtuigd dat we ook in deze twee afdelingen kunnen komen tot een sterk nieuw afdelingsbestuur en een mooie SP-kandidatenlijst om de verkiezingen mee in te gaan.”

Inmiddels hebben 77 leden van meerdere lokale SP-afdelingen, al dan niet geroyeerd, zich verenigd. Ook leden van de afdeling in Rotterdam en oud-Kamerlid Cem Lacin hebben zich bij het initiatief aangesloten. In een verklaring schrijven ze: „Door nood gedwongen, bundelen wij de krachten om lokale initiatieven vorm te geven, waarmee we de strijdbare beginselen van de SP voortzetten.”