Voor de tweede keer: géén doden door politiekogels

Een politieauto in vlammen, knallen of schoten, en een bloedende man op de Coolsingel; zo begint een online filmpje dat Eldor van Feggelen vrijdagavond maakte tijdens de rellen in Rotterdam. „Wat is er gebeurd?”, vraagt Van Feggelen, een bekend activist tegen het coronabeleid, aan omstanders. „Een slagaderlijke bloeding”, roept hij dan zelf. „Iemand gaat hier dóód.”

„Moordenaars!”, schreeuwt hij even later naar de politie. „Ja, mensen, het is een feit”, zegt hij dan in de camera. „De eerste dode is gevallen door politiekogels, bij het handhaven van dit waanzinnige beleid.”

Van Feggelen werd later opgepakt en is maandag „zonder aanklacht” vrijgelaten, zegt hij ’s avonds aan de telefoon. Of de man in het filmpje écht dood is, weet hij niet zeker. „Ik ben geen arts. Ik weet niet hoe lang iemand uit zijn lies kan bloeden.”

De Rotterdamse politie was niet alleen druk met relschoppers, maar ook met het tegengaan van hardnekkige geruchten op sociale media. „Er gaan nog steeds verhalen rond dat er een dode zou zijn gevallen bij de rellen”, twitterde de politie zaterdag voor een tweede keer. „Dit is NIET het geval.”

Ook het Openbaar Ministerie in Rotterdam verklaarde dat dit „pertinent onjuist” was. Er was wel „enige tijd onduidelijkheid” over het aantal gewonden, mede door „het medisch beroepsgeheim van ziekenhuizen”, zo stelde het OM. „Inmiddels lijkt het dat vier mensen zijn geraakt door kogels”.

De geruchten over dodelijke slachtoffers illustreren het wantrouwen jegens overheid en politie in tijden van corona. „Als je geneigd bent te geloven dat de overheid met een vaccin een chip bij je inspuit , dan is het niet zo’n grote stap om te denken dat de overheid tot alles in staat is”, zegt Otto Adang, lector openbare orde en gevaarbeheersing aan de Politieacademie. „Dat zie je in escalatieprocessen: het frame wij-tegen-zij. Een groep verzet zich tegen overheidsmaatregelen. Dat speelt natuurlijk in deze hele coronatijd.”

Lees ook: ‘We laten ons niet gijzelen door relzoekers’

Ontrafelen van leugens

Eline van ’t Noordende, een „burgerjournalist” van het online platform Onrecht TV dat zich richt op het „ontrafelen van de leugens van de mainstream media”, is stellig over het politie-optreden van vrijdagavond. „Ik hou het erbij dat ze een shoot to kill-opdracht hebben uitgevoerd”, zegt ze aan de telefoon. „Dat klinkt heftig, maar dat mag je ook wel zo omschrijven.”

Marco Buis, ook van Onrecht TV, werd vrijdag op de Coolsingel geraakt in zijn bovenlichaam en moest geopereerd. „Ik was gisteren bijna dood”, zegt hij in een filmpje vanuit zijn ziekenhuisbed tegen de kijkers. „Hou het rustig”. En: „We gaan nog een keer strijden met zijn allen.”

Buis werd geraakt, terwijl hij bukte om iemand te helpen die net zelf was geraakt, vertelt Van ’t Noordende. Dat kan geen verdwaalde politiekogel zijn geweest, volgens haar, maar er zou geen filmmateriaal zijn die deze lezing kan bevestigen.

Ik ben geen arts. Ik weet niet hoelang iemand uit zijn lies kan bloeden.

Eldor van Feggelen demonstrant

Volgens „betrouwbare bronnen” van Onrecht TV zijn er in totaal drie doden gevallen. De redactie zou ook namen hebben, maar de familie van de slachtoffers zou niet naar buiten willen treden. Waarom niet? „Daar kan ik mij ook niet over uitlaten”, zegt zij. Ze geeft toe dat de verhalen zo lastig te verifiëren zijn. Van ’t Noordende: „Het maakt niet uit of er nou iemand wel of niet is doodgeschoten, er is gewoon gericht geschoten.”

Kogelhulzen

Het rectificeren van berichtgeving over vermeende dodelijke slachtoffers heeft maar beperkt nut, merkte livestreamer Sven Simcic van een ander online platform: Video in Verzet. Simcic is kritisch over de coronamaatregelen, maar „wij zijn absoluut geen wappies” en de redactie bericht „neutraal” over protesten, wil hij graag benadrukken.

„Ik heb begrepen dat er in ieder geval één dode is gevallen”, zei Simcic vrijdagnacht voor de camera, nog trillend van de rellen. „Delen van Rotterdam waren bezaaid met kogelhulzen. Bezaaid.”

Maar zaterdag plaatste hij op zijn Facebook-pagina het bericht van de politie dat er bij hen géén melding van een overleden persoon was gemaakt. „Zoiets ontkrachten lukt bijna niet”, zegt Simcic aan de telefoon. „Slecht nieuws gaat altijd harder dan goed nieuws. Het is een enorme informatiestrijd.”

Lees ook: ‘Orgie van geweld’ in Rotterdam bij uit de hand gelopen coronademonstratie

Deze NRC-verslaggever maakte zich er ook schuldig aan en twitterde vrijdagnacht in de haast dat er „zeven gewonden door schoten” waren: 179 likes. De correctie dat het aantal gewonden door schoten nog onbekend was, viel later blijkbaar minder op: 2 likes.

De eerste uren na zulke rellen zijn ook verwarrend, zegt lector Adang. „Niemand weet nog precies wat er aan de hand is. Niemand heeft het overzicht: dat kan zelfs voor politie lastig zijn. Er is een gerucht: is dat waar? Is het iets wat we nog niet weten?”

Dat kan verklaren waarom de politie zaterdagochtend nog voorzichtig meldde dat er geen „melding” van een overleden persoon was gedaan. Pas ’s middags volgde de harde ontkenning met hoofdletters dat de verhalen over een dode „NIET” waar waren.

„Er gaan altijd veel geruchten rond die de politie raken”, reageert de Rotterdamse politie per e-mail. „Als er bijvoorbeeld veel vragen voorbij komen over een gerucht via social media, of als door een bericht de veiligheid van burgers of collega’s in het geding komen, kan dat voor ons een overweging zijn om geruchten actief te ontkrachten.”

„Heel verstandig”, reageert lector Adang. „Maar dan moet je wel zorgen dat je het feitelijk weet. Het zou heel slecht zijn als je een bericht de wereld instuurt en twee uur later blijkt het toch anders te liggen.”