Lang okselhaar en een Maria-pose. Bij het festival What You See is het lichaam een strijdtoneel

In een winkeletalage is een roze decor opgetrokken. Te midden van het boudoir zit een vrouw in een eveneens roze jurk voor zich uit te kijken, haar okselhaar valt in lange strengen uit haar armen omlaag. De performance van Senna Pauli en Eva Arends draagt de titel Hairy, en maakt deel uit van een project (met onder meer een foto-expositie) waarin vrouwen hun okselhaar tonen, in weerwil van het heersende schoonheidsideaal.

Het is een terugkerend thema op de vierde editie van What You See, het Utrechtse festival rond gender en seksualiteit. Centraal staat er de vraag: hoe bevecht je de vrijheid van het eigen lichaam in een wereld waarin iedereen daar een mening over lijkt te hebben? Net als in vorige jaren wordt het centrale thema van het festival in meerdere kunstdisciplines onderzocht, maar biedt de lichamelijkheid van de podiumkunsten het ideale canvas voor het onderwerp.

De emancipatoire insteek brengt wel de valkuil van pamflettisme met zich mee. Die ligt bijvoorbeeld op de loer in In First Person: The Playroom van Daniel Mariblanca. De maker/performer speelt in het eerste deel een spannend spel met het publiek: geheel naakt, met uitzondering van een masker dat zijn gezicht bedekt, zoekt hij de grenzen op tussen een mannelijk bewegingsidioom en het expliciet tonen van zijn vulva. Zijn performancestijl is militant en maakt daarmee voelbaar hoe hij als trans man moet vechten voor acceptatie en erkenning. In het tweede deel komt de voorstelling echter terecht in een geforceerde collectiviteit: als een volleerde gebedsgenezer spreekt hij zijn publiek een voor een aan, terwijl hij zingt: ‘This is about you and me / This is about loyalty’ en het publiek vraagt om ‘LGBQTI Pride’ te scanderen. De vraag om solidariteit is begrijpelijk, maar de te directe vorm slaat de voorstelling plat.

Flesje Cola

Teresa Vittucci vindt in Hate Me, Tender een subtielere vorm om lichaamsnormativiteit aan te klagen. De maker zit op de speelvloer, gehuld in een doorschijnend rood gewaad. Ze neemt verschillende poses aan die aan de heilige Maria doen denken, en zingt over maagdelijkheid – tot ze de gedragen vorm plotseling doorbreekt doordat ze de rode doek in haar vagina begint te proppen. Als ze het ongemak daarvan steeds explicieter benoemt valt ze helemaal uit haar rol, en benadrukt op geestige wijze het contrast tussen het spirituele beeld van vrouwelijke ‘puurheid’ en de weinig glamoureuze praktijk.

Vittucci neemt ons zo mee in de manier waarop de verering van maagdelijkheid door de eeuwen heen tot onderdrukking heeft geleid, waarbij ze hilarisch stilstaat bij het absurde van het basisidee. Zo vergelijkt ze seks met een niet-maagd met het drinken van een flesje cola dat al eerder is geopend (‘I mean: you have no idea where that’s been’) en brengt ze een ode aan de vulva door middel van seksuele voorlichting met behulp van haar schoen. Door de verraderlijke humor komen de voorbeelden van gruwelijk geweld ten opzichte van ‘onteerde’ vrouwen des te harder aan.