‘Niet proportioneel, principieel onjuist en praktisch onhaalbaar’: hoger onderwijs tegen invoering coronapas

Universiteiten, hogescholen, mbo’s en studentenorganisaties zijn tegen de invoering van een coronatoegangsbewijs voor studenten. Daarbij krijgen alleen studenten die zijn gevaccineerd, een negatieve coronatest kunnen laten zien of corona hebben gehad, toegang tot de collegezaal, werkgroepen of practicum. Dat stuit op principiële en praktische bezwaren.

Afgelopen weekend bereidden ambtenaren een algemene maatregel van bestuur (AMvB) voor om invoering van de coronapas in het wetenschappelijk en beroepsonderwijs mogelijk te maken. Essentieel is dat de inspraak op onderwijsinstellingen via medezeggenschapsraden, die voor zulke ingrijpende beslissingen vereist is, wordt geschrapt bij deze AMvB: de overheid zal het coronatoegangsbewijs doordrukken als het OMT daartoe oproept, en de beslissing niet aan individuele instellingen laten. De AmvB zou eind deze week in de Tweede Kamer worden besproken.

Lees ook: Studenten presteren beter, maar zijn eenzaam en depressief

In een reactie onderstreept het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) dat de coronatoegangspas alleen „in het uiterste geval” wordt opgelegd aan studenten. „Om snel te kunnen handelen als het vanwege epidemiologische omstandigheden noodzakelijk is, wordt een wetstraject voorbereid. Wanneer het noodzakelijk is, wordt dit verplicht voor iedere instelling, wat het onlogisch maakt om de medezeggenschap een rol te geven.”

Beter dan 1,5 meter

Een coronatoegangsbewijs, zegt OCW verder, is „dan beter dan het weer verplicht stellen van de 1,5 meter in het mbo en hoger onderwijs. Dan zou het grootste deel van het onderwijs weer online moeten plaatsvinden. Met een toegangsbewijs kan al het fysieke onderwijs doorgaan – en kan de maximale groepsgrootte vervallen.” Sinds maandag mogen onderwijsinstellingen weer maximaal 75 studenten in een ruimte laten zitten en dragen de studenten mondkapjes.

Maar de VSNU – die alle veertien Nederlandse universiteiten vertegenwoordigt – vindt het „principieel niet kunnen dat je studenten de toegang weigert tot onderwijs op grond van hun vaccinatiestatus”, aldus een woordvoerder.

Rector magnificus van de Erasmus Universiteit in Rotterdam, Annelien Bredenoord, vindt het coronatoegangsbewijs voor een essentiële voorziening als het onderwijs „niet proportioneel”. Het studentenwelzijn, zegt Bredenoord, „moeten we afwegen tegen de risico’s van besmettingen onder studenten”.

Uit een grote studie bleek vorige week dat de helft van alle studenten psychische klachten heeft door lockdowns en prestatiedruk. Bredenoord: „Wij stimuleren vaccinatie en testen op de campus maar in the end is het je eigen keuze. En je kunt mensen niet de toegang weigeren tot onderwijs op die grond.” Toegang weigeren tot het café of een feest, op grond van het coronatoegangsbewijs, vindt ze „een ander verhaal”, omdat dat niet-essentiële voorzieningen zijn.

Ook praktisch is een coronatoegangsbewijs in het onderwijs onhaalbaar volgens de VSNU. „We kunnen niet elke dag 340.000 studenten (op universiteiten) controleren. Daarnaast zou je ongevaccineerde of niet-geteste studenten apart volwaardig onderwijs moeten geven en dat kan niet. Daarvoor zouden docenten, die al overwerkt zijn, twee soorten colleges moeten voorbereiden.” Hybride doceren – live en online tegelijk – vinden docenten heel lastig.

Festival

De Vereniging Hogescholen vergelijkt de controle van toegangspassen met een groot festival, maar dan élke dag. „Je zou het aan docenten moeten vragen om te scannen voor colleges, maar dat willen we niet. Zij zijn er om onderwijs te geven, niet om studenten de toegang te weigeren.”

Studentenorganisaties ISO en LSVb vinden dat ze te snel buitenspel worden gezet. „Doordat het nu zo snel gaat, lijkt het alsof er nauwelijks ruimte is voor principiële bezwaren”, zegt Lisanne de Roos van het ISO. „Straks ligt het besluit over zoiets ingrijpends bij een paar mensen in Den Haag.” zegt zij. „Toegangsbewijzen perken de toegankelijkheid in. Punt.”

Afschaffing van de inspraak vinden de VSNU en de Vereniging Hogescholen een „bevestiging” dat het om een „uiterst noodmiddel” gaat. Als de overheid het oplegt, hoeven zij de invoering niet zelf te verdedigen tegenover studenten.

Aan de andere kant, zegt Lisanne de Roos, „bleek vorige week uit onderzoek wat anderhalf jaar online onderwijs met studenten doet. In het uiterste scenario is de toegangspas een manier om te voorkomen dat iedereen weer thuis moet zitten.”

Ook Adnan Tekin, voorzitter van de MBO Raad, wijst erop dat onderwijs „een primair recht is voor iedereen”. „Mocht het demissionaire kabinet in het uiterste geval toch die toegangsbewijzen invoeren, dan moet helder worden uitgelegd waarom het niet anders kan.”

Op universiteiten, blijkt uit een steekproef, is ongeveer 90 procent van de studenten gevaccineerd. Ama Boahene, voorzitter van studentenbond LSVb: „Dat maakt deze maatregel extra frustrerend. Het gaat zó ver om studenten de toegang te weigeren. Dan moet je wel goed weten of het überhaupt effect heeft.”

Lees ook: De digitale surveillant staat naast je bed