Een kunsthart met olie en rundercellen als overbrugging

Artsen van het UMC Utrecht hebben begin deze maand een volledig kunsthart geïmplanteerd in een patiënt (54) met ernstig hartfalen. Het is voor het eerst dat dit in Nederland gebeurde. De operatie verliep goed en de patiënt kon binnen twee dagen de IC verlaten. Dat maakte het UMC Utrecht deze week bekend.

In Nederland staan zo’n 130 patiënten op de wachtlijst om een nieuw hart te ontvangen. Hun hartfunctie is zo slecht dat zij een harttransplantatie nodig hebben. Maar er is nog altijd een groot tekort aan donororganen. Jaarlijks zijn er in ons land slechts zo’n 40 harten beschikbaar. Daardoor overlijden er mensen op de wachtlijst. Daarnaast zijn er patiënten die om medische redenen geen donorhart kunnen ontvangen.

Eerste kunsthart in 1957

Voor deze patiënten kan een kunsthart een uitkomst zijn. Kunstharten bestaan al langer; de Nederlandse internist Willem Kolff ontwikkelde het eerste type in 1957. „Het model dat wij nu hebben geïmplanteerd, is van een heel andere orde”, zegt Linda van Laake, cardioloog van het UMC Utrecht. Zij was betrokken bij de recente kunsthartoperatie door chirurg Faiz Ramjankhan. „Dit hart is een implanteerbaar apparaat dat de hele hartfunctie overneemt. Er loopt alleen één stroomkabel door de buikwand naar een draagbaar kastje met vier batterijen. Sensoren in het hart meten heel precies wat de behoefte van de patiënt is en passen de hartfunctie daarop aan. Het hart gaat bijvoorbeeld sneller kloppen bij inspanning.”

Andere kunstharten zijn veelal machines met een deel van de hartfunctie buiten het lichaam. Vaak zijn het pneumatische pompen waarbij het bloed in aanraking komt met metalen onderdelen. „Daarbij heb je veel meer bijwerkingen, zoals problemen met de bloedstolling”, zegt Van Laake. „Bovendien moeten patiënten daarmee in het ziekenhuis blijven liggen. Of ze kunnen naar huis met veel beperkingen. De levensduur is dan misschien een jaar. Dit nieuwe hart geeft een kwaliteit van leven van een heel ander niveau.”

Het nieuwe kunsthart is een product van de firma Carmat, opgericht door de Franse cardioloog Alain Carpentier. Qua vorm en indeling ziet het eruit als een echt hart. „Dat is handig, want dan past het precies in de borstholte en sluit het ook perfect aan op de grote lichaamsslagader en de longslagader”, vertelt Van Laake.

Een belangrijk onderdeel is een dubbel membraan dat het bloed scheidt van een olie die de pompfunctie verzorgt via hydrauliek. De kant van het membraan die daarmee in aanraking komt, is gemaakt van polyurethaan. De kant waar het bloed langs stroomt, is gemaakt van biologisch materiaal: cellen uit het hartzakje van een rund. „Dat is nu het beste wat er is”, zegt Van Laake. „Het wordt nu ook al gebruikt voor biologische hartkleppen. Het veroorzaakt geen stolling, zoals kunstmatige materialen wel doen, en ons lichaam vertoont er geen afweerreactie tegen.” Binnen een paar weken raakt de hele binnenkant van het kunsthart bekleed met cellen van de patiënt zelf.

Overbruggingshart

Wereldwijd hebben al zo’n dertig patiënten dit type kunsthart gekregen. Cardiologen volgen deze mensen nauwkeurig. Een eerste studie wijst uit dat er geen noemenswaardige bijwerkingen optreden, zoals afwijkende bloedstolling, en dat het kwetsbaarste onderdeel van het hart – het dubbele membraan – zich goed houdt. „Tot nu toe zijn deze mensen hooguit twee jaar gevolgd”, zegt Van Laake, „dus we weten nog niet hoe lang het hart precies meegaat.”

Een kunsthart kan dienen als overbrugging totdat iemand een donorhart kan ontvangen. „Een donorhart blijft voorlopig de gouden standaard”, zegt Van Laake. „Dat gaat als alles goed gaat zo’n 15 jaar mee. Sommige mensen lopen er al 30 jaar mee rond.”

Voorlopig is het nieuwe kunsthart alleen nog in studieverband beschikbaar. Hoe duur het is, heeft de fabrikant niet bekendgemaakt. „Maar een groot deel van de kosten zit in de screening, de operatie en de nazorg”, zegt Van Laake. „Deze eerste Nederlandse patiënt hoefde maar twee dagen op de IC te liggen. Bij hartfalenchirurgie is dat vaak langer. Wij vinden de kosten in verhouding staan tot de opbrengst, zeker als het hart een aantal jaren meegaat.”