Schuldgevoel en fenomenale muziek op Le Guess Who?

Het is maar goed dat zangeres Pink Oculus de honderden blikken gevangen houdt met een speciaal voor het festival gestileerde show. Anders zouden de bezoekers op deze vroege vrijdagavond maar naar de pushberichten van hun telefoons kijken en zien wat ze eigenlijk al wisten. Op de coronapersconferentie worden strenge maatregelen afgekondigd: vanaf morgen mag dit niet meer, met honderden dicht opeen zonder mondkapje, zonder afstand, ongeplaceerd dansen op indrukwekkend progressieve soul.

Elders in het gebouw van TivoliVredenburg, in een tot kantoor omgebouwde backstageruimte, klapt iemand op datzelfde moment een laptop dicht. Het managementteam van Le Guess Who? heeft doodstil naar de persconferentie gekeken, maar nu worden de taken verdeeld: wie belt de artiesten, wie de vrijwilligers, wie doet het vervoer? Een uur later ontvangen 3.700 festivalbezoekers verspreid over de zalen en podia in de stad een mailtje: ‘Le Guess Who will continue’.

Die bezoekers uiten lof voor de flexibiliteit van hun geliefde Utrechtse festival om de programmering te vervroegen zodat het ook zaterdag door kan voordat om zes uur de maatregelen ingaan. Toch worstelt een aantal ook met hun eigen aanwezigheid. Want om dit weekend met honderden opeengepakt in concertzalen te staan voelt ook „hypocriet” en „heel dubbel”’. Sommigen houden rekening met de kans dat ze ziek worden.

Dansende massa

Le Guess Who? is een van de weinige grotere festivals die dit jaar plaatsvinden, met een sterke internationale programmering. Het heeft een reputatie als voorloper in de alternatieve muziek. Hiphop, klassiek, Kaukasus en Egyptische ceremoniële muziek.

Iedereen houdt donderdag nog rekening met een vroegtijdig einde. De festivalopening komt voor rekening van soulsensatie Gabriels. In de grote stem van zanger Jacob Lusk huist een eeuw muziekgeschiedenis. Klinkt er eerst de blues van Ma Rainey uit de jaren twintig, daarna switcht hij moeiteloos naar seventies soul. Hij heeft een gospelstem die alles overkoepelt.

Juist naar dit soort ervaringen kijkt bezoeker Lieke de Bie al twee jaar uit. Ze heeft, kort, getwijfeld of ze er wel heen moest. Er zijn die dag landelijk meer covidbesmettingen dan ooit. „Het kan zijn dat ik ziek word, dat zou onhandig zijn. Toen ik vanochtend carnavalsvierders op het nieuws zag, zat ik met mijn hoofd te schudden. Maar ja, als ik nu vanaf het balkon naar de dansvloer kijk, is dat hetzelfde beeld.” Maar juist die dansende massa heeft ze zo gemist.

Het festival houdt zich aan alle regels, de QR-codes worden secuur gescand en de bezetting is 75 procent. Toch moeten de drie vrienden die net bij de rokerige Britse gitaarpop van King Hannah vandaan komen lachen om de vraag of het veilig voelt. „Nee”,’ is het unanieme antwoord. Jeroen van der Steen zegt hier te staan met een schuldgevoel. „Het is eigenlijk hypocriet, maar als ze het niet afgelasten, ga je toch. We hebben er zo naar uitgekeken.” Ze zetten voor de zekerheid hun mondkapjes op en gaan de Grote Zaal in.

Daar is het onmogelijk om nog aan de buitenwereld te denken. Het enige dat lukt is hopen dat zangeres Arooj Aftab emotioneel nog iets van het publiek heel laat. Begeleid door harp en contrabas zingt ze haar fenomenaal zware liedjes die zijn gebaseerd op Arabisch-Perzische gazal-poëzie. Bij velen staan de tranen in de ogen. Charmant onhandig probeert ze het luchtig te houden. „Sommige mensen denken dat ze een diepe devotionele ervaring hebben bij mijn liedjes. Maar het gaat gewoon over liefde en verlies hoor.’’

Doorbeuken

Op de vrijdagavond staan er hiphop-acts van wisselende kwaliteit. De Britse Flohio heeft energie genoeg, maar leunt zwaar op de meelopende audiotrack. Haar landgenoot Pa Salieu stelt zeer teleur, maar Brussels trots Zwangere Guy krijgt de zaal moeiteloos mee. De moshpit neemt per nummer toe in intensiteit. ‘Fuck corona!’ roept de rapper met ontbloot bovenlijf.

Zo internationaal als Le Guess Who? zich presenteert, zo lokaal is het verankerd. Het vraagteken is ook te vinden in kerken, moskeeën, musea, de schouwburg en restaurants. De Jacobikerk werkt niet in het voordeel van de Egyptische zär-muziek van Mazaher. De vele handdrums echoën door elkaar. Anders is dat bij de Afrikaanse clubavond van het Oegandese label Nyege Nyege Tapes in de werfkelder van Club Basis. De harde drum ’n’ bass van de jonge Zuid-Soedanese dj Turkana doet het goed tussen de betonnen muren.

Het is dan al duidelijk geworden dat het festival wordt afgemaakt, waarbij het zaterdagprogramma voor zes uur ’s avonds wordt afgewerkt. Het zondagprogramma wordt omgezet naar zitconcerten. Bezoekers Edwin Pasveer en Dorrit de Jong, beiden microbioloog, loven het festival om de flexibiliteit. „Het zal ook wel bijzonder worden, het laatste feestje,” zegt De Jong. „Er heerst een soort schijnveiligheid. We zijn gevaccineerd en jong en we negeren het persoonlijke risico een beetje.”

Als het echt onveilig zou zijn, zou het nooit doorgaan, benadrukt Barry Spooren van het managementteam van het festival zaterdagochtend na een korte nacht. Hij is overweldigd door de steun en waardering van artiesten en publiek. Dat er ook twijfels zijn begrijpt hij. „Iedereen moet voor zichzelf beslissen. Wij houden ons aan de regels. De cultuur heeft lang onderaan gebungeld. Dat we om zeven uur ’s avonds ons programma met bands van over de hele wereld opeens moeten omgooien, is eigenlijk onwerkbaar. Maar we zijn gewoon gaan doorbeuken.”

Zaterdagmiddag om half zes is het afgeladen vol bij Pink Siifu. De Amerikaanse band laveert tussen free jazz en loeiharde punk over samples rond racistisch politiegeweld. Op de vloer ontstaat misschien wel de laatste moshpit van het jaar.