Nog geen politiek draagvlak voor 2G, ChristenUnie heeft een sleutelpositie

„Afgelopen vrijdag is er echt iets veranderd.” Babette Rump, ethicus en arts maatschappij en gezondheid, gespecialiseerd in infectieziektenbestrijding, keek vrijdagavond naar de coronapersconferentie en ze hoorde demissionair premier Mark Rutte (VVD) en demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) praten over 2G. Het kabinet wil begin december de coronapas op sommige plekken inperken: die geldt dan alleen nog voor wie gevaccineerd of genezen is. In delen van Duitsland is 2G al de norm, net als in Oostenrijk.

Lees ook: In Oostenrijk en Duitse deelstaten gelden al 2G-regels, wat zijn de effecten daar?

„In de politiek”, zegt Rump, „was het debat tot nu toe vaak semantisch. Is dit nou drang, dwang of geen van beide? Is het een vaccinatieplicht? Nu is het de semantiek voorbij. Met 2G stelt het kabinet op zijn minst een morele plicht in.” De maatregel betekent een „concessie aan twee fundamentele waarden van de democratie”, zegt ze: het recht op zelfbeschikking en het recht op een minderheidsstandpunt. Haar boodschap is helder: voer 2G niet in zonder een héél goed debat.

Dinsdag debatteert de Kamer over de corona-aanpak. Vrijdag wilden Rutte en De Jonge over het 2G-plan nog niet veel kwijt. Het kabinet wil de beperkte coronapas in ieder geval verplichten bij evenementen zonder zitplaatsreservering, zoals festivals, en daarnaast ondernemers de ruimte geven om te kiezen tussen 2G en 3G.

OMT doet nog onderzoek

Elk systeem – 2G, 3G, iedereen testen – is poreus. Er komen altijd besmette mensen binnen, omdat ze ondanks een vaccinatie besmet zijn of na een negatieve toegangstest alsnog besmet raken. Maar bij 2G zijn de gevolgen daarvan het kleinst, omdat gevaccineerden en herstelde coronapatiënten het virus veel minder snel verspreiden en oppikken. „Op alle parameters daarna (zoals ziekenhuisopnames, red.) geeft dat een wat steviger sturing”, zei Jaap van Dissel, voorzitter van het Outbreak Management Team, vorige week tijdens een briefing voor de Tweede Kamer.

Toch wilde ook hij 2G nog niet volmondig toejuichen. Het OMT adviseerde vorige week aan het kabinet in de eerste plaats betere handhaving van de bestaande coronapas, „waarbij de 2G-maatregel op bepaalde plaatsen overwogen kan worden”.

Het OMT buigt zich er de komende dagen verder over, zei lid en arts infectieziektenbestrijding Anja Schreijer zondag bij tv-programma Buitenhof. Maar, zei zij, daarbij adviseert het OMT „alleen maar over de inhoudelijke gevolgen” van 2G. Met andere woorden: níet over de politieke wenselijkheid ervan. Volgens Schreijer moet de politiek er eerlijk in zijn dat 2G niet alleen bedoeld is om ongevaccineerden te beschermen tegen besmetting. „Het neigt mijns inziens wel echt naar vaccinatiedrang.”

Vaste route coronadebatten

Van alle partijen in de Tweede Kamer is D66 met afstand de meest uitgesproken voorstander van 2G. Het is niet zo dat hij er fan van is, zegt Tweede Kamerlid Jan Paternotte. Maar nóg een lange lockdown voor iedereen, dat ziet hij al helemaal niet zitten. „Wie zich heeft laten vaccineren, heeft dat gedaan om zichzelf te beschermen, maar óók anderen. Waarom zou je voor hen de lockdown verlengen? Naar hen toe is het niet te verantwoorden deuren gesloten te houden als 2G een optie is.”

Lees ook: 2G-coronabeleid is een ‘moeilijk verhaal’, ook in Nederland

Bij de zoektocht van het kabinet naar een Kamermeerderheid voor 2G zal veel afhangen van de ChristenUnie. Het was immers die partij die als enige coalitiepartner tegen de invoering van de coronapas stemde. Dat was vóór de partij officieel weer bij de formatietafel aanschoof. Nu aarzelt de ChristenUnie over 2G.

Vorige week stemde de partij tégen een motie van Forum voor Democratie die elke vorm van 2G bij voorbaat wilde uitsluiten, maar dat was volgens Tweede Kamerlid Mirjam Bikker omdat zo’n motie zonder debat „suggestief, voorbarig en veel te gemakkelijk” was. Bikker wil nog niet zeggen of haar partij nu naar steun neigt.

Nilüfer Gündogan (Volt) wil wél iets zeggen. Ook haar partij wilde 2G vorige week bij de stemmingen niet vooraf onmogelijk maken. Maar Volt is nog flink „aan het wikken en wegen”, zegt ze. „Met deze torenhoge besmettingen moeten we vaststellen dat alle maatregelen te laat en te weinig zijn.” Gündogan is „echt boos”, zegt ze. „Ze lagen te tukken toen de besmettingen opliepen. Dus instemmen zonder dat we íets van verantwoordelijkheid en zelfreflectie zien, dat vind ik moeilijk.”

Tot nu toe volgen veel van de coronadebatten een vaste route: het kabinet kondigt maatregelen aan, de Tweede Kamer laat een paar kritische noten horen, maar stemt uiteindelijk steevast in, soms met een kleine aanpassing: een half uurtje van de avondklok af, geen QR-code op het sportveld (maar wel in de kleedkamer).

Arts-ethicus Rump hoopt dat het dit keer anders gaat. Helemaal omdat het kabinetsplan de keuze om ongevaccineerden wel of niet toe te laten in veel gevallen bij ondernemers legt. „Waar we nu tegenaan lopen zijn fundamentele dilemma’s. Die horen in de politiek thuis. Niet bij wetenschappers en niet bij de uitsmijter van een kroeg.”