Zwitsers stookgedrag

Protestborden bij een bouwmarkt in Hilversum, vorig weekend: ‘Stoken is een keuze, ademen niet.’ ‘Zo gaan we het niet redden / Door houtrook méér bezette IC-bedden.’ Actiegroep ‘Stop Houtrook Nu’ verzamelde met zo’n twintig sympathisanten bij de plek waar de houtkachels met kortingen de schappen uit vliegen. Angst voor de energienota heeft massaal de liefde voor knisperende haardvuurtjes aangewakkerd. Brandhout is amper nog aan te slepen.

Tot benauwenis bij actiegroepen als deze en overheden die juist dit stookseizoen volop inzetten op bewustwordingscampagnes. We hebben het stookalert, de stookwijzer en sinds kort ook de ‘Utrechtse Rookstandaard’, vol schonere stooktips. Nieuw hierin is de hipsterachtige aanbeveling van de ‘Zwitserse methode’. Stapel van dik naar dun en ontsteek het fikkie van bovenaf. Dat geeft minder rook.

Typisch iets voor een OMT-advies. Staatssecretaris Steven van Weyenberg (Infrastructuur en Waterstaat) bestelde bij het RIVM een rapport. De conclusie is niet helemaal eenduidig – het lijkt het mondkapje wel – maar het is nu wel als ‘nuttige tip’ opgenomen in het voorlichtingsmateriaal.

‘Zwitsers stoken’ zou een leutig detail zijn, als het niet zo tekenend was voor een hele onderliggende beleidscultuur. We hebben een collectief probleem – houtstook is schadelijk voor gezondheid en milieu – en meteen herdefinieert de overheid dit listig tot een gedragsprobleem, op te lossen door gedragsregels: gebruik droog hout, kijk op stookalert of het niet windstil is, draag mondkapjes, houd afstand, denk Zwitsers.

Vervolgens stellen beleidsmakers diep ontgoocheld vast dat het effect hiervan nul blijkt. Dus heeft de burger, dom en laaghartig als hij is, het er zelf naar gemaakt en krijgt hij de ‘lockdownachtige’ sancties die hij verdient. Tsja, als jullie het vertikken volgens de Zwitserse methode te stoken, dan moeten we – helaas, met pijn in ons hart! – serieus ingrijpen.

Zo hevel je de schuld hiervoor over naar de burger, zonder ooit te hebben berekend of die dringende adviezen, zelfs bij de braafste naleving, wel effect hebben. De Zwitserse methode… Een kind kan zien dat dit, net als het zakmes, een nogal karig gereedschapskistje is, zo doeltreffend als het duizenddingendoekje genaamd mondkapje.

Waarom neemt de overheid zelf geen verantwoordelijkheid? Bereken hoeveel uitstoot acceptabel is en welk type kachel nog verkocht mag worden. Maak een analyse en stel een norm.

Dit Haagse afschuifgedrag heeft nóg een kwalijk gevolg. Zoals bij alle halve maatregelen is er nu een groep voor wie ze niet ver genoeg gaan, tegenover een groep die moord, brand en je-mag-ook-niks-meer schreeuwt. En die twee verwijten elkaar laakbaar handelen. Stop Houtrook wil volgende week demonstreren bij een Utrechtse training voor veiligere en schonere (Zwitserse!) vuurtjes. De tweedeling in een notendop. Maar de veroorzaker is vergeten: Haags stookgedrag.