‘Op mijn achtste wilde ik heel graag een jongetje zijn’

De cast van Meisjes pakken de jongens heeft er zichtbaar plezier in. Vlak voor mijn gesprek met regisseur Belle van Heerikhuizen krijg ik nog een staartje van een tekstdoorloop mee, waarin de liefdesverklaringen en dramatische verwikkelingen elkaar in hoog tempo opvolgen. De voorstelling werd begin dit jaar gemaakt, maar moest vanwege corona worden uitgesteld. In een paar repetitiedagen wordt de voorstelling nu weer opgepikt. Van Heerikhuizen: „Dit is veruit de vrolijkste voorstelling die ik tot nu toe gemaakt heb. Ik wilde vooral focussen op het plezier van tegen de grenzen aanduwen van wat er als meisje of jongen qua gedrag van je wordt verwacht.”

Lees ook: ‘De Meester en Margarita’ is muziektheater dat op alle facetten omverblaast

Van Heerikhuizen staat in haar jeugdtheaterwerk bekend om een grote emotionele intensiteit. In voorstellingen als Elephant, De wereld en Ko en Sweet Sixteen (waarvoor ze in 2019 een Zilveren Krekel won) worden heftige thema’s aangesneden: school shootings, terroristische aanslagen, zelfmoord. De onderwerpen worden bespreekbaar gemaakt vanwege de ontwapenende directheid van de teksten en het spel, en de worsteling van de jeugdige personages met de nasleep van de dood. Ook tijdens haar studie aan de regieopleiding van Toneelacademie Maastricht speelden die thema’s een rol, zoals in het stuk Anjerkinderen, waarin vier jongens zich moeten verhouden tot de oorlogstrauma’s van hun vaders.

Waar komt die fascinatie voor trauma, rouw en geweld vandaan?

„Ik laat me voor iedere voorstelling inspireren door iets wat me op dat moment bezighoudt, en blijkbaar is dat vaak iets heftigs (lacht). Anjerkinderen is vernoemd naar een organisatie voor kinderen van veteranen die met post-traumatische stress kampen. In mijn familie heeft het trauma van de Holocaust een lange nasleep gehad: mijn opa moest onderduiken en verloor allebei zijn ouders in de oorlog. Mijn moeder durfde thuis niet te huilen omdat ze dacht dat hij dat niet verdroeg. Ik denk dat ik deels daardoor geïnteresseerd ben geraakt in zaken die je dus moeilijk een plek kan geven.”

Dit is veruit de vrolijkste voorstelling die ik tot nu toe heb gemaakt

Als ik jeugdtheater maak put ik ook sterk uit mijn eigen kindertijd – ik probeer me te herinneren hoe het was om zelf acht, twaalf of zestien jaar te zijn. Ik voelde me als veertienjarige bijvoorbeeld vaak heel somber en alleen, en daaruit is de schoolvoorstelling Sweet Sixteen ontstaan, waarin zelfmoord centraal staat. Die voorstelling is het afgelopen jaar steeds actueler geworden: de zelfmoordcijfers onder jongeren stijgen al jaren en tijdens de coronacrisis kampten jongeren massaal met gevoelens van isolatie en depressie, dat merk je nu ook in de nagesprekken.”

Maar nu kies je voor iets luchtigers.

„Ja, ik heb wederom uit mijn eigen jeugd geput, en op mijn achtste wilde ik heel graag een jongetje zijn, omdat ik het gevoel had dat je dan meer vrijheid had. Ik heb schrijver Tjeerd Posthuma gevraagd omdat ik vind dat hij er erg goed in is om een maatschappelijk thema met een lichte toets in een verhaal te verwerken.

In Meisjes pakken de jongens spelen alle acteurs twee personages: een jongen en een meisje. Dat leverde zo veel kostuumwissels op dat we met ontwerper Esmée Thomassen enorm hebben moeten zoeken naar hoe we dat speelbaar konden maken. Zij heeft kostuums gemaakt die steeds meer door elkaar lopen, zodat je als publiek geleidelijk je vastgeroeste ideeën over jongens en meisjes loslaat. Het gaat niet puur over genderdysforie, maar over fluïditeit in het denken. Ik hoop dat de voorstelling voor iedereen bevrijdend is.”

Je maakt ook voorstellingen in het ‘volwassen’ theatercircuit. Wat trekt je aan in het jeugdtheater?

„Het gevoel van artistieke vrijheid. Je speelt voor een publiek dat superdirect reageert, en dat nog erg in ontwikkeling is. Ik heb dan het gevoel dat ik meer aan iemands leven bijdraag dan in het volwassen theater. Het spel is onopgesmukt, kinderpersonages vertonen nog geen sociaal wenselijk gedrag. Hoe opener de personages zijn hoe meer het emotioneel teweeg brengt, en dan kun je artistiek ook heel veel maken, dan hoef je niet bang te zijn voor lange stiltes en zware thema’s.”