Grijze Piet: compromis of een slim trucje?

Een grijze piet is geen Zwarte Piet, maar de gelijkenis is wel érg groot, vindt actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP). Daarom gaat de organisatie zaterdag demonstreren bij de sinterklaasintocht in Breda, waar dit jaar grijze pieten rondlopen. Volgens de gemeente zijn de grijze pieten een compromis in de zwartepietendiscussie, volgens KOZP „een trucje”. „De pieten zijn donkergrijs, zodat je nog steeds de indruk krijgt van blackface”, zegt een KOZP-woordvoerder.

Dit jaar spelen er opnieuw niet één, maar twee discussies rondom de intocht van Sinterklaas: Zwarte Piet én corona. Wat betreft de zwartepietendiscussie: veel sinterklaascomités hebben tijdens de coronaperiode besloten Zwarte Piet vaarwel te zeggen. Waar bij veel intochten in 2019 de pieten nog zwart waren, zal dat komend weekend bij het overgrote deel van de intochten niet meer het geval zijn.

Het AD deed deze maand, met zijn regionale kranten, onderzoek onder sinterklaascomités in meer dan 210 gemeenten. 123 comités gaven aan gebruik te maken van roetveegpieten, 32 laten roetveegpieten én zwarte pieten meelopen, tien houden er vast aan Zwarte Piet, de overige comités gaan voor andere soorten pieten, hadden nog geen keus gemaakt, of wilden hun keus nog niet vertellen.

Voor KOZP is er nog steeds reden genoeg dit jaar te demonstreren bij sinterklaasintochten, zoals altijd onder het motto ‘Zwarte Piet is racisme’. Behalve in Breda op zaterdag heeft de groep een demonstratie bij de intocht in Volendam gepland, die zondag plaatsvindt. Het intochtcomité in Volendam heeft weer gekozen voor de Zwarte Piet. Bij de aankondiging van de demonstraties op zijn website schreef KOZP: „Hoewel er in de afgelopen tien jaar van de campagne ‘Zwarte Piet is racisme’ veel bereikt is en we voorzichtig hoopvol zijn, zijn er in Nederland nog steeds plekken waar racisme niet of nauwelijks benoemd of bestreden wordt. Daarom komt KOZP dit jaar opnieuw in actie.”

Iets van boven de rivieren

Eigenlijk zou KOZP in Maastricht en niet in Breda gaan demonstreren. Maar nadat de groep begin deze maand een demonstratie bij de sinterklaasintocht in Maastricht aankondigde, bracht het sinterklaascomité ‘Intocht Sinterklaas in Maastricht’ naar buiten dat het dit jaar roetveegpieten in plaats van zwarte pieten zal inzetten. Het was niet de aangekondigde demonstratie die het comité tot dit besluit bracht, zegt dezelfde woordvoerder, maar het besluit werd ook niet van harte genomen.

„We hebben voorheen vastgehouden aan Zwarte Piet vanuit de gedachte: die zwartepietendiscussie leeft niet bij ons, dat hele gedoe is iets van boven de rivieren. Dat we de overstap nu toch hebben gemaakt, in overleg met gemeente en vrijwilligers, komt doordat we zien dat de maatschappij verandert als het gaat om Zwarte Piet. Maastricht is nu eenmaal onderdeel van de maatschappij”, aldus de woordvoerder.

Corona beïnvloedt net als vorig jaar de intochten van Sinterklaas. Waar het in 2020 ruim van tevoren duidelijk was dat veel lokale intochten niet of zonder publiek zouden plaatsvinden, worstelen gemeenten en sinterklaascomités dit jaar kort van tevoren nog met de vraag of ze wel of niet door kunnen gaan (met publiek).

Landelijke intocht

Van het kabinet mag het vooralsnog, maar de coronabesmettingen en de ziekenhuisbezetting door coronapatiënten lopen snel op. Het is wel al een tijdje bekend dat de landelijke, rechtstreeks op tv uitgezonden intocht van Sinterklaas, net als vorig jaar, op een onbekende locatie zonder publiek zal plaatsvinden, aanstaande zaterdag.

Sinterklaasintochten vallen niet onder de maatregelen die het kabinet vorige week dinsdag aankondigde en die vanaf afgelopen zaterdag gelden. Er is dus geen coronapas nodig voor toegang. Gemeenten kunnen wel zelf beslissen of ze een coronatoegangsbewijs vragen. Ook het al dan niet afgelasten van een sinterklaasintocht is aan de gemeentes zelf. Demissionair minister Ferd Grapperhaus (Justitie, CDA) zei maandag na een ministerieel coronaoverleg met demissionair premier Mark Rutte dat het annuleren van sinterklaasintochten een „lokale beslissing” is. „Zo werkt Nederland en gelukkig maar.”

De voorbije dagen werden meer en meer sinterklaasintochten geannuleerd – onder andere in Utrecht, Den Bosch en Roermond. De gemeente Utrecht noemt de afgelasting „een domper voor veel kinderen, hun ouders en betrokken vrijwilligers die dit jaar weer niet de kans krijgen Sinterklaas tijdens een centrale intocht in onze stad te ontvangen. Een enorme teleurstelling”. In sommige gemeenten heb je een coronatoegangsbewijs nodig om de intocht bij te wonen, zoals in Almelo en Tilburg.

Lees ookDit stuk over Kick Out Zwarte Piet

In Breda en Volendam gaan de intochten vooralsnog door en de demonstraties van KOZP dus ook. In Breda worden vijftig à zestig mensen verwacht bij het protest. Hoeveel er in Volendam worden verwacht, was woensdag nog onduidelijk. De demonstratie in Volendam is bedoeld als signaal naar alle kleine Nederlandse plaatsen die nog steeds zwarte pieten inzetten bij hun sinterklaasintocht, zegt een KOZP-woordvoerder. „Je ziet vaker dat kleine plaatsen niet mee bewegen met de grote stad in de buurt en vast blijven houden aan Zwarte Piet zonder echt uitzicht op verandering te laten zien. Daarom gaan we daar staan, met megafoons, spandoeken, en KOZP-truien.”