Geef iedereen nu al die derde prik

Op geen enkele wijze weerspiegelde de toon van de persconferentie over het coronabeleid vorige week de urgentie van de situatie. Het aantal infecties is van zo’n 1.000 per dag een maand geleden gestegen naar meer dan 10.000, bij een vaccinatiegraad van 84 procent. De verpleeghuizen worden weer het hardst getroffen, de ziekenhuizen lopen vol en de sterfte neemt weer toe.

Premier Rutte benadrukte welke beperkende maatregelen ‘noodzakelijk’ zijn, met het dringende advies ons eraan te houden. Hij repte met geen woord over wat zijn regering kon doen: de vaccinatiecampagne versnellen en versterken. „Vaccinatie is nog steeds onze belangrijkste weg uit deze crisis”, zei minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge gelukkig. Maar als het op de uitvoering aankomt, laat de overheid ons in de steek.

Hoe sneller iedereen gevaccineerd is, hoe meer kans dat we het virus eronder kunnen houden. Verplichten gaat niet, dus er moet iets anders verzonnen. De rijen voor de testlocaties zijn het bewijs dat de behoefte enorm is om een ‘gewoon’ leven te leiden – met reizen naar het buitenland, een museumnacht, festivals, voetbalwedstrijden en een biertje op zijn tijd. Hoe roder ons land deze maand kleurt hoe meer dat ‘normale’ leven in gevaar komt.

Groene vinkjes

Overal waar dat kan mondkapjes dragen – daar kunnen we zelf voor zorgen. Maar gebruik van de coronapas is al moeilijker. Bijna iedereen heeft die pas nu wel, maar vooral in de horeca wordt niet systematisch gecontroleerd. Dat zal alleen gebeuren als de pakkans bij niet-controleren groot is. Het kabinet en het OMT moeten afwegen wat te doen als de coronapas zijn werk niet doet en we dadelijk misschien wel 20.000 infecties per dag hebben. We weten inmiddels dat vaccinatie niet alleen de kans om in het ziekenhuis te belanden drastisch verkleint, maar ook de kans dat je anderen besmet. Toch verspreidt het virus zich sneller dan ooit onder mensen die in hun coronapas een groen vinkje hebben.

Daarvoor zijn drie redenen. De meeste bezitters van een groene coronapas zijn gevaccineerd. Maar die vaccinatie beschermt niet iedereen tegen ziekte of infectie zonder of met milde verschijnselen. Tot wel 10 procent van de gevaccineerden – afhankelijk van het vaccin en de virusvariant – maakt geen of te weinig beschermende antistoffen na vaccinatie aan; dit doet zich vooral bij ouderen voor. Een klein percentage van de gevaccineerde ouderen belandt dan dus met een groene coronapas in het ziekenhuis.

Kabinet en OMT moeten bedenken wat te doen als de coronapas niet werkt

In de praktijk blijkt verder dat de bescherming tegen ziekte bij verreweg de meesten van de gevaccineerden wel langer dan een half jaar aanhoudt, maar de bescherming tegen een milde infectie niet. De bron van deze infecties zijn vooral de ongevaccineerden.

De derde bron van infectie zijn mensen die langer dan een half jaar geleden via een PCR-test positief zijn getest bij milde ziekteverschijnselen en mensen die ongemerkt en ongetest een acute virusinfectie hebben doorgemaakt. Dat percentage kennen we niet precies omdat Nederland niet op antistoffen test. Bescherming tegen herinfectie na een eerder doorgemaakte corona-infectie is verrassend genoeg (ook voor ervaren virologen) slechter dan ná vaccinatie, wat leidt tot de conclusie dat je je ook na doorgemaakte infectie moet laten vaccineren.

Lees ook: Er zijn zorgen over de effectiviteit van de vaccins, toch werken ze nog steeds heel goed

Een epidemie en zeker een pandemie in een wereld met open grenzen en veel verkeer moet bij de bron worden aangepakt, en bij verdubbeling van de besmettingen per week zo vroeg mogelijk. Elke dag telt. Overweeg daarom om nu de groene vink in de CoronaCheck-app alleen te laten oplichten als je je meest recente en laatste prik hebt gehad in het afgelopen half jaar. Dat klinkt draconisch, maar is misschien wel het enige wat werkt. Vroegere infectie beschermt immers jezelf en de mensen om je heen te weinig en ongevaccineerden zijn helemaal niet beschermd en zijn de voornaamste bron van infectie. Overweeg daarom tijdelijk te stoppen met het testen ‘voor toegang’ en zet de mensen die zich daarmee bezig houden in voor de vaccinatiecampagne. Toegang tot plekken met een verhoogd risico op infectie, zoals in de horeca, op het werk en bij grote concentraties van mensen, is daarmee voorbehouden aan gevaccineerden. Alleen zo kunnen beperkende maatregelen vermeden kunnen worden.

Bureaucratische rompslomp

Als dit niet genoeg blijkt om het aantal corona-infecties in de kortst mogelijke tijd terug te brengen, dan is een derde prik nodig – en meteen.

Uit recent onderzoek in Israël blijkt dat het verhogen van de vaccinatiegraad en het geven van een derde prik aan iedereen zowel het aantal besmettingen in weken laat dalen als het aantal ziekenhuisopnamen. Ik bepleit met vele anderen al sinds de zomer om de 60-jarigen een derde prik te geven. Dat verlengt de periode van bescherming en de mate waarin iemand beschermd is. Maar daar moeten we het niet bij laten. Iederéén moet de derde prik krijgen. Dat beperkt bovendien de bureaucratische rompslomp.

Dat heb ik zelf ervaren in Parijs. Op vertoon van onze paspoorten en QR-codes, die lieten zien dat we al twee vaccinaties achter de rug hadden, konden mijn vrouw en ik bij een vaccinatiecentrum meteen terecht voor een derde prik. Ook apotheken in de buurt boden vaccinatie aan. We werden bliksemsnel gezien door een dokter, die vroeg naar onderliggend lijden, medicijngebruik en of we geen verkoudheid onder de leden hadden. Een medewerker zat in dezelfde kamer met de injecties klaar. Ik loop nu als een gelukkig mens rond met de Nederlandse CoronaCheck-app in mijn telefoon en de Franse TousAntiCovid-app. Niet iedereen kan naar Parijs. Maar we kunnen aan de Franse aanpak wel een voorbeeld nemen.