EU draagt 100 miljoen euro bij aan fonds voor klimaathulp arme landen

Dit blog is gesloten

Hier verzamelde NRC enkele dagen achtereen de ontwikkelingen rondom de klimaattop in Glasgow. De top eindigt op vrijdag 12 november.

Lees hierhet volgende blog over de klimaattop COP26, opgesteld op woensdag 10 november

EU zegt 100 miljoen euro toe voor klimaathulp aan arme landen

De Europese Unie zegt 100 miljoen euro extra toe aan het klimaatadaptatiefonds voor arme landen van de Verenigde Naties. Dat heeft Eurocommissaris Frans Timmermans dinsdag bekendgemaakt tijdens een toespraak op de klimaattop in Glasgow. Het bedrag komt bovenop eerder toezeggingen van lidstaten en is de grootste toezegging die tot nu toe is gedaan tijdens de COP26.

Lees ook: Eilandstaten vrezen opwarming: ‘We bepalen nu wie mag overleven en wie niet’

Volgens Timmermans is het geld in de eerste plaats bedoeld voor de meest kwetsbare landen, zoals de minst ontwikkelde landen en kleine eilandstaten. In 2020 zeiden de EU en haar 27 lidstaten al 23,39 miljard euro toe aan klimaatsteun voor ontwikkelingslanden, zodat zij hun uitstoot kunnen terugdringen en zich kunnen aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering.

Het klimaatadaptatiefonds van de Verenigde Naties heeft sinds 2010 zo’n 868 miljoen dollar (749 miljoen euro) uitgekeerd aan klimaatadaptatie. Daarmee zijn 126 lokale projecten gefinancierd in ontwikkelingslanden. Naar schatting hebben 31,5 miljoen mensen hiervan kunnen profiteren.

Ook Duitsland stopt met overheidssteun fossiele projecten

Duitsland sluit zich aan bij het initiatief om de financiering van internationale fossiele projecten te stoppen. Dat maakte de Duitse staatssecretaris van Klimaat dinsdag bekend op de VN-klimaattop van Glasgow, schrijft Der Tagesspiegel. Ook Duitsland zal de intentieverklaring tekenen waarin landen beloven dat ze vanaf eind 2022 stoppen met de financiering van nieuwe buitenlandse olie- gas en kolenprojecten. Inmiddels hebben 29 landen zich daaraan gecommitteerd.

Tussen 2018 en 2020 werd voor 2,4 miljard euro Duits publiek geld in dergelijke gepompt. Daar komt eind 2022 dus een einde aan. De handtekeningen van de grootste verstrekkers van overheidssteun aan fossiele brandstoffen binnen de G20 ontbreken vooralsnog. Japan, Zuid-Korea en China zijn samen goed voor 46 procent van de financiering van fossiele projecten.

De Verenigde Staten en twintig andere landen kwamen donderdag tijdens de klimaattop met de intentieverklaring naar buiten. Nederland sloot zich aanvankelijk niet aan bij het initiatief, maar kwam daar maandag op terug. Wat de Europese grootverbruikers Frankrijk, Spanje en België gaan doen, is nog in het ongewisse.

Britse kabinet investeert honderden miljoenen in kleine kernreactoren

Het Britse kabinet investeert honderden miljoenen euro’s in kernenergie. In totaal is 450 miljoen pond (ruim 520 miljoen euro) vrijgemaakt door investeerders en de overheid voor Rolls-Royce, nu vooral bekend van de productie van vliegtuigmotoren, dat daarmee kleine modulaire kernreactoren gaat bouwen. Dat meldden Britse media maandagavond. Het Verenigd Koninkrijk ziet in kernenergie een oplossing om de economie in de komende tien jaar te verduurzamen. De Britten hebben de ambitie om in 2050 volledig klimaatneutraal te zijn.

Lees ook deze reportage: ‘Veertig jaar geleden demonstreerde ik tegen kernenergie, maar nu weet ik het niet meer’

Momenteel wordt zo’n 16 procent van de Britse elektriciteitsvoorziening opgewekt uit zo’n dertien kernreactoren. Daar moeten in 2031 vijf kleinere modulaire reactoren bijkomen. In totaal zet Rolls-Royce in op zo’n zestien nieuwe modulaire centrales. De locatie is nog niet bekend. Rolls-Royce zal zich daar eerst over buigen. Volgens BBC is het de verwachting dat de centrales in het noorden van het VK komen, omdat daar „reeds nucleaire expertise” aanwezig is. Rolls-Royce verwacht voor 2050 zo’n 40.000 nieuwe banen te scheppen.

Het is de bedoeling dat de eerste door Rolls-Royce gebouwde kernreactor in 2030 klaar is. De modulaire centrales zijn in omvang kleiner dan traditionele kerncentrales, daardoor zijn ze ook sneller klaar. Volgens het bedrijf zelf kunnen de modulaire centrales binnen vier jaar gebouwd zijn. Het Britse kabinet wil via de reactoren energie opwekken voor Britse huishoudens, om zo afscheid te nemen van vervuilende fossiele brandstoffen.

Nederland tekent toch voor einde overheidssteun fossiele projecten

Nederland haakt tijdens de klimaattop in Glasgow toch aan bij landen die een einde willen maken aan de financiële steun aan buitenlandse fossiele projecten. Dat heeft de regering besloten, bevestigen bronnen aan NRC. Nederland tekent alsnog een verklaring waarin ruim twintig landen uitspreken dat ze vanaf eind volgend jaar met de steun stoppen.

Vorige week weigerde Nederland nog de verklaring te ondertekenen. Het demissionaire kabinet zei onder meer dat het deze keuze over wilde laten aan het nieuwe kabinet. Het leidde tot een hoop kritiek. Milieudefensie noemde de terughoudendheid van Nederland „bizar” en de toespraak van Rutte in Glasgow „een lege huls”. Rutte zegt maandag dat de regering zich heeft laten overtuigen door „de maatschappelijke discussie” en „de Kamerbrede reactie”. Op de vraag of fossiele bedrijven in de toekomst gecompenseerd zullen worden voor misgelopen steun, kon de demissionair premier nog geen uitsluitsel geven.

Lees ook dit artikel: Kritiek omdat kabinet verklaring fossiele energie niet ondertekent

Tweede Kamerlid Tom van der Lee (GroenLinks) diende donderdag een motie in waarin hij het kabinet opriep de verklaring alsnog te tekenen. Over de motie wordt morgen gestemd, maar Tom de Bruijn (D66), demissionair minister van Buitenlandse handel en Ontwikkelingssamenwerking, zal vanmiddag de verklaring namens Nederland in Glasgow ondertekenen, melden bronnen rond het kabinet.

Met medewerking van Lamyae Aharouay

DilanYesilgoz Dilan Yesilgöz - Zegerius Nederland had in eerste instantie besloten de verklaring niet mee te tekenen. Want het gaat om een grote beleidswijziging en dat past normaalgesproken niet bij de demissionaire status van dit kabinet. 2/4 8 november 2021 @ 10:26

Volgen

Joris_PvdA Joris Thijssen Dit standpunt was natuurlijk ook volstrekt onhoudbaar, maar toch: dit is goed nieuws! Well done ⁦@DilanYesilgoz⁩ En nu die drie andere actiepunten van COP26….. Nederland draait op klimaattop: einde buitenlandse investeringen olie en gas
https://t.co/ttgDecSL0A 8 november 2021 @ 09:23

Volgen

Mensenmenigte bijeen in Amsterdam voor Klimaatmars

In Amsterdam heeft zich zaterdag een mensenmassa verzameld voor de Klimaatmars, waarmee demonstranten willen aangeven dat zij vinden dat er meer beleid moet worden gemaakt en geïmplementeerd om verdergaande klimaatverandering tegen te gaan en uitstoot van schadelijke broeikasgassen te beperken. Zij verzamelden zich vroeg in de middag en wandelden naar het Westerpark, waar een aantal toespraken wordt gehouden.

De stoet die vanaf de Dam en over de Rozengracht en Nassaukade liep, werd voorgegaan door mensen met een spandoek van 55 meter, met daarop de namen van mensen die eisen dat de klimaatcrisis wordt aangepakt. De Klimaatmars is een initiatief van onder meer Oxfam Novib, Greenpeace en Milieudefensie. De organisatie meldt zaterdag zelf een eerste schatting van meer dan 40.000 deelnemers. In voorbereiding op de demonstratie waren toegangswegen in het centrum afgesloten, om de mars te laten passeren.

„De mensen hier zijn opgetogen, maar stralen vooral veel urgentie uit”, stelt een woordvoerder van de organisatie tegenover persbureau ANP. Volgens Ikram Cakir hebben mensen wereldwijd al te maken met de gevolgen van de klimaatcrisis, en drijft dat de demonstranten: „Ook in Nederland merken we er veel van, kijk naar de overstromingen in Limburg deze zomer.”

Niet alleen in Amsterdam zijn deze zaterdag klimaatprotesten. Ook in Glasgow, de stad waar wereldleiders bijeen zijn voor de klimaattop, is weer een protest. Daar werd vrijdag al een speciale editie van de ‘Fridays for Future’-demonstraties gehouden onder leiding van de jonge klimaatactiviste Greta Thunberg. In Parijs is ook een demonstratie, net als in de grootste Australische steden, Melbourne en Sydney. De acties vallen onder de noemer van een ‘wereldwijde actiedag voor klimaatrechtvaardigheid’.

Tientallen landen pleiten op klimaattop in Glasgow voor verduurzaming landbouw

De Verenigde Staten, Duitsland en 43 andere landen pleiten zaterdag tijdens de klimaattop COP26 in Glasgow voor meer actie om de natuur te beschermen en de landbouw te verduurzamen. Dat schrijven internationale persbureaus. De landen zouden hiervoor vier miljard dollar (3,46 miljard euro) beschikbaar willen stellen, zo staat in een officiële verklaring.

Landbouw, veeteelt en ontbossing zorgen voor ongeveer een kwart van de totale uitstoot van broeikasgassen door de mens, stelt de Britse regering. De gastheer van de klimaattop maakte bekend dat de 45 landen met de maatregelen de uitstoot van broeikasgassen willen verminderen. Ook onder andere Japan, India, Indonesië, Vietnam en Marokko steunen het pleidooi. De Britse regering laat weten dat het land in ieder geval 500 miljoen pond (584 miljoen euro) gaat investeren in de bescherming van tropische regenwouden en duizenden bomen gaat planten in Afrika, Azië en Latijns-Amerika.

Zaterdag wordt er in Glasgow gesproken over hoe de natuur kan worden ingezet om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad.

Duizenden demonstranten in klimaattop-versie van ‘Fridays for Future’-protest

Duizenden demonstranten, voornamelijk jongeren, hebben vrijdag in Glasgow meegelopen in de ‘Fridays for Future’-demonstratie die valt in de week dat in dezelfde stad de klimaattop wordt gehouden. Daarin liep ook Greta Thunberg mee, die in 2018 begon met schoolstakingen op de vrijdag in haar thuisland Zweden. Die protestactie kreeg wereldwijd navolging van scholieren. Deze vrijdag was de belangrijkste boodschap van de mensenmassa: ‘we zijn nog niet tevreden met de uitkomsten’ van de COP26-afspraken van de landen die bij de klimaattop zijn.

Komend weekend zijn in Glasgow, waar de klimaattop de tweede week ingaat, meer acties te verwachten. Ook elders wordt gedemonstreerd, zoals zaterdag in Amsterdam.

Oxfam: rijkste 1 procent in 2030 goed voor 16 procent wereldwijde CO₂-uitstoot

De rijkste 1 procent van de wereldbevolking veroorzaakt in 2030 16 procent van de mondiale CO₂-uitstoot. Dat blijkt vrijdag uit onderzoek van het Instituut voor Europees Milieubeleid (IEEP) en het Stockholm Energie Instituut (SEI) in opdracht van Oxfam Novib. Als de allerrijksten hun leefstijl niet aanpassen, is hun voetafdruk over tien jaar volgens Oxfam dertig keer te groot om de klimaatdoelstellingen van het Parijsakkoord te halen.

Het aandeel van de rijkste 1 procent in de totale CO₂-uitstoot groeide volgens het rapport van 13 procent in 1990 tot 15 procent in 2015. Deze groep, zo’n 79 miljoen mensen, was in dat jaar goed voor twee keer zoveel uitstoot als de armste helft van de wereldbevolking, zo’n vier miljard mensen. De onderzoekers schrijven dat hun analyse is gebaseerd op zowel individuele consumptiepatronen, zoals privévluchten en ruimtetoerisme, als op de aandelenportefeuilles van de rijkste 1 procent.

Teneinde de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden, zou elke persoon in 2030 gemiddeld 2,3 ton CO₂ per jaar mogen uitstoten. Dat is ongeveer de helft van de huidige gemiddelde CO₂-uitstoot per persoon. Voor de allerrijksten geldt dat die hun uitstoot met ongeveer 97 procent zullen moeten verminderen om het gewenste niveau te halen, aldus Oxfam.

Ondertekenen investeringsstop fossiele brandstoffen is ‘kwestie voor nieuwe kabinet’

Het ministerie van Financiën heeft bevestigd dat Nederland zich voorlopig niet aansluit bij de belofte om binnen een jaar te stoppen met het gebruiken van publiek geld voor investeringen in fossiele brandstoffen. Dat zou een besluit zijn waar een nieuw kabinet zich over moet buigen. Het ministerie van Economische Zaken herhaalde deze boodschap tijdens een debat in de Tweede Kamer donderdagmiddag.

De verklaring over het stoppen met kolencentrales is in Glasgow wel ondertekend door Nederland. Dat komt omdat het kabinet al voordat het demissionair werd, besloten had om uiterlijk in 2030 te stoppen met steenkool.

Twintig landen stoppen met investeren in fossiele brandstoffen, Nederland niet

Meer dan twintig landen en instellingen stoppen voor eind 2022 met het gebruiken van publiek geld voor investeringen in olie-, gas- en steenkoolprojecten. Nederland heeft de verklaring niet ondertekend, zo bleek donderdag op de klimaattop in Glasgow. Onder meer de Europese Investeringsbank, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten hebben de verklaring ondertekend, net als de Nederlandse Financierings-maatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO).

De FMO beheert verschillende fondsen van de Nederlandse overheid, maar opereert als een zelfstandig commercieel bedrijf. De instelling besloot in juni dit jaar te stoppen met investeringen in fossiele brandstoffen.

Milieuorganisaties stellen in een persbericht te „betreuren dat Nederland niet deelneemt” aan het in Glasgow opstelde initiatief. Zij wijzen erop dat de Nederlandse exportkredietverzekeraar nog wel fossiele energie steunt met garanties ter waarde van 1,5 miljard euro per jaar. In 2020 spendeerde Nederland 4,5 miljard euro aan nationale steun voor de fossiele industrie. Het gaat dan om vrijstellingen van de accijnzen op kerosine en brandstof voor de internationale lucht- en scheepvaart en verlaagde tarieven voor energiebelasting.

De ondertekenaars samen zijn goed voor 15 miljard dollar per jaar (bijna 13 miljard euro) aan internationale steun voor fossiele brandstoffen. Het is niet duidelijk waarom Nederland het verdrag niet heeft ondertekend. Het ministerie van Financiën, dat de woordvoering voor dit onderwerp doet, was niet direct bereikbaar voor commentaar. Klimaatorganisatie Milieudefensie noemt de keuze van Nederland „bizar”.

In deze update is op 6 november een correctie doorgevoerd: de Nederlandse exportkredietverzekeraar steunt nog fossiele energie.

103 landen beloven methaanuitstoot terug te dringen

Meer dan honderd landen hebben zich gecommitteerd aan internationale afspraken om de wereldwijde uitstoot van methaan terug te dringen. Op de klimaatconferentie in Glasgow hebben 103 landen, waaronder Nederland, zich geschaard achter de belofte om de uitstoot in 2030 met 30 procent te reduceren in vergelijking met 2020. Grote methaanvervuilers als Rusland, China, Australië en India doen niet mee, zo melden internationale persbureaus. Daarentegen is Brazilië wel een van de landen die de afspraken onderschrijft.

Methaan is een broeikasgas dat vrijkomt bij olie- en gaswinning, doordat het weglekt bij deze productie. Ook in de landbouw en afvalverwerking komt relatief veel methaan vrij. Na kooldioxide (CO₂) is de uitstoot van methaan een belangrijke oorzaak voor de opwarming van de aarde, zo is de concentratie methaan in de atmosfeer de afgelopen honderdvijftig jaar meer dan verdubbeld. Volgens de Verenigde Naties (VN) zorgt een forse reductie daarvan voor een relatief snelle klimaatwinst.

De Verenigde Staten en Europese Unie (EU) hebben het initiatief genomen voor het plan. De Amerikaanse president Joe Biden heeft aangekondigd de emissie van methaan te reduceren met maatregelen voor de veeteelt. Ook stelde Biden bedrijven te willen verplichten om lekken te vinden en die te dichten.

President eilandengroep Palau: ‘Je kunt ons net zo goed bombarderen’

De president van Palau, een eilandengroep in de Grote Oceaan, vergelijkt de klimaatcrisis in zijn toespraak op de klimaattop in Glasgow met het Palause volksverhaal van een jongen die niet kon stoppen met groeien. De jongen, al snel een reus, dwong de eilandbewoners hem te voeden – hij putte alle natuurlijke bronnen uit. Uiteindelijk probeerde hij de bewoners zelf op te eten, waarop ze zich tegen hem keerden en hem in brand staken. Het verhaal „doet griezelig denken aan de wereld waarin wij nu leven”, zei president Surangel Whipps Jr. „Het is tijd dat COP26 het vuur aansteekt.”

„De brandende zon geeft ons ondragelijke hitte, de opwarmende zee neemt ons land over, de wind blaast ons alle kanten op,” zei Whipps Jr. „Eerlijk gezegd heeft zo’n langzame, pijnlijke dood geen waardigheid. Je kunt net zo goed onze eilanden bombarderen, in plaats van ons te laten lijden om getuige te zijn van onze langzame en pijnlijke ondergang.”

Whipps Jr. riep de G20-landen op de bijdrage aan de bestrijding van klimaatverandering te verhogen van de beloofde 100 miljard per jaar, tot „4 biljoen die de Wereldbank heeft gezegd dat nodig is om klimaatverandering aan te pakken”. „We verdrinken, en onze enige hoop is de reddingsboei die jullie vasthouden.”

IKEA en Rockefeller zeggen 10 miljard dollar klimaathulp toe

De liefdadigheidsfondsen IKEA Foundation en Rockefeller Foundation hebben maandag, op de eerste dag van COP26, 10 miljard dollar (8,6 miljard euro) toegezegd. Het geld is bedoeld voor klimaathulp aan minder ontwikkelde landen. Dat schrijft Bloomberg.

De toegezegde miljarden zijn bedoeld voor het bedenken van strategieën en het testen van nieuwe technologieën die de energietransitie mogelijk moeten maken. Daarvoor hebben zij een nieuwe stichting opgericht, de Global Energy Alliance for People and Planet. Die moet armere landen bijstaan in de transitie naar hernieuwbare energie. De investeringen zullen vooral worden gedaan in gebieden waar privéinvesteerders nog niet durven te investeren.

Bewezen technologieën moeten uiteindelijk 100 miljard dollar investeringsgeld losmaken bij overheden en privépersonen. De filantropische organisatie van Amazon-oprichter Jeff Bezos, The Bezos Earth Fund, heeft alvast 500 miljoen dollar toegezegd.

IKEA Foundation en Rockefeller Foundation maakten in juni al bekend 1 miljard dollar te investeren in hernieuwbare energieprojecten.

Wereldleiders beloven een einde aan ontbossing voor 2030

Honderd landen, waaronder Nederland, hebben op de klimaattop in Glasgow een akkoord bereikt om voor 2030 ontbossing en bodemdegradatie te stoppen. Het is de eerste grote belofte tijdens de VN-klimaattop die zondag is begonnen. Ook bosrijke landen als Brazilië, Rusland, Canada, Indonesië en Congo steunen het plan.

De landen die meedoen bezitten 85 procent van de bossen wereldwijd. Het gaat om een gebied van zo’n 34 miljoen vierkante kilometer. De Britse premier Boris Johnson, die gastheer is van de klimaatconferentie COP26, noemt de deal „een mijlpaal om de bossen op aarde te beschermen en te herstellen”. Elke minuut gaat nu een gebied ter grootte van zo’n 27 voetbalvelden verloren door ontbossing.

Om de belofte waar te maken wordt tot 2025 omgerekend 10,2 miljard euro aan publiek geld uitgetrokken. Daarnaast zal ook 6,2 miljard euro aan privaat geld worden geïnvesteerd.

Dat ook Brazilië meedoet betekent goed nieuws voor de Amazone, het grootste tropische regenwoud op aarde. Daar is op grote schaal bos gekapt ten behoeve van landbouw. De afspraak die nu gemaakt is, is omvattender dan een eerdere deal die veertig landen in 2014 hebben gesloten.

Welkom in dit blog

In dit blog volgt de NRC-redactie de nieuwsontwikkelingen bij de klimaattop in Glasgow.