Schiphol komt luchtvaartmaatschappijen slechts weinig tegemoet in conflict havengelden

KLM, easyJet en andere luchtvaartmaatschappijen die vliegen op Schiphol zijn teleurgesteld dat de Amsterdamse luchthaven toch aanzienlijk meer geld gaat vragen voor het gebruik van zijn faciliteiten.

Schiphol verhoogt de zogenoemde havengelden met in totaal 37 procent over drie jaar. Dat is minder dan de 42 procent die de luchthaven eerder voorstelde, maar nog steeds een stuk meer dan de luchtvaartmaatschappijen acceptabel vinden. Schiphol, stellen zij, houdt te weinig rekening met de coronacrisis. De luchthaven maakte vrijdagmiddag de definitieve tarieven bekend.

Havengelden zijn de belangrijkste inkomsten voor een luchthaven. In 2019, voor de pandemie, kreeg Schiphol zo 972 miljoen euro binnen, in 2020 slechts 314 miljoen. In het eerste halfjaar van 2021 daalden de havengelden in Amsterdam naar 95 miljoen euro.

„Een belangrijk deel van de tariefstijging is het gevolg van de coronacrisis”, stelt financieel directeur Robert Carsouw van Schiphol. Volgens hem loopt de luchthaven in 2020 en 2021 1,6 miljard euro aan inkomsten mis; 1,2 miljard zijn havengelden. De rest zijn misgelopen winkel- en horeca-inkomsten.

Dure A-pier

Carsouw ontkent dat luchtvaartmaatschappijen moeten opdraaien voor de hogere bouwkosten van de nieuwe A-pier. Die zou honderden miljoenen euro meer gaan kosten. De havengelden zijn volgens Schiphol gebaseerd op wat de nieuwe pier zou hebben gekost, niet op de werkelijke, hogere kosten. De A-pier gaat nu vermoedelijk open in 2024, ruim vier jaar later dan gepland.

De verhoging van de havengelden komt volgens Carsouw neer op 318 miljoen euro over drie jaar. In 2024 betaalt een vertrekkend passagier dan gemiddeld 38,50 euro aan havengelden (nu is dat 28,50 euro). Aankomende passagiers betalen geen havengelden; transferpassagiers circa de helft.

De financieel directeur zegt dat de tariefsverhoging noodzakelijk is om Schiphol concurrerend te houden ten opzichte van andere luchthavens (Londen Heathrow wil een nog grotere tariefsverhoging doorvoeren), om de financiële gezondheid van de luchthavengroep te herstellen en om duurzamer vliegen te stimuleren.

Milieuheffingen

Schiphol voert onder meer een nieuwe stikstofheffing in (4 euro per uitgestoten ton NOx) en laat de meest lawaaiige en vervuilende toestellen meer havengelden betalen dan schonere typen. Wie vliegt met een Airbus A320 Neo, een Dreamliner van Boeing of een Embraer E2 betaalt veel minder dan een maatschappij met een oude A300.

Verder geeft de luchthaven subsidie aan maatschappijen die op Schiphol biobrandstof of synthetische brandstof tanken: 500 euro per ton biobrandstof en 1.000 euro per ton synthetische brandstof. De luchthaven heeft een potje van 15 miljoen euro voor drie jaar.

Eerlijke verdeling

KLM, easyJet en andere luchtvaartmaatschappijen protesteren al maanden fel tegen de verhoging. „Er is nog steeds geen enkele sprake van een eerlijke verdeling van de lasten”, zegt Marnix Fruitema van BARIN, de belangenorganisatie van luchtvaartmaatschappijen op Schiphol, vrijdag. „Schiphol plaatst zich hiermee als uitzondering binnen Europa en brengt het herstel van de luchtvaart in gevaar, alsmede de concurrentiepositie van Nederland.”

KLM, de grootste klant van Schiphol, vindt de tarieven „onredelijk en onaanvaardbaar hoog”. De maatschappij heeft „begrip [...] voor enige stijging van de tarieven”. Maar: „De voorgestelde tariefstijgingen van Schiphol vindt KLM buitenproportioneel en onverstandig, omdat hiermee het prille herstel in de kiem wordt gesmoord en de positie van Nederland in gevaar komt”. Volgens KLM worden de luchtvaartmaatschappijen die vanuit Nederland opereren het hardst getroffen. KLM betaalt naar schatting de helft van de havengelden op Schiphol.

EasyJet, na KLM een van de grootste gebruikers van de luchthaven, reageert teleurgesteld op de verhoging. De budgetmaatschappij vindt onder meer dat vrachtmaatschappijen geen korting moeten krijgen op Schiphol – zij vliegen vaker met relatief oude toestellen. Verder zouden transferpassagiers net zoveel moeten betalen als andere aankomende reizigers. Zo stimuleert Schiphol volgens easyJet indirect vliegverkeer en overstappen in Amsterdam en dat is veel minder duurzaam. EasyJet vliegt vooral rechtstreeks (point-to-point, in luchtvaarttermen).

KLM gaat in beroep bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Ook easyJet overweegt de procedure bij de ACM. Een eerdere gang naar de toezichthouder was weinig succesvol voor de Britse maatschappij. Zowel de ACM als – in hoger beroep – het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) verwierp de bezwaren van easyJet.