Hof: Krimschatten moeten naar Oekraïne

De Oekraïense staat heeft zeggenschap over het Krimgoud dat het Amsterdamse Allard Pierson museum begin 2014 in bruikleen had genomen. Dat heeft het gerechtshof Amsterdam dinsdag geoordeeld. Het Allard Pierson had verschillende kunstvoorwerpen geleend voor de kunsttentoonstelling De Krim - Goud en Geheimen van de Zwarte Zee in het Nederlandse museum. De Krim werd ten tijde van de tentoonstelling geannexeerd, waardoor er een conflict ontstond tussen Oekraïne en de door Rusland gesteunde musea over het eigendomsrecht van de voorwerpen. Het hof in Amsterdam heeft gekeken naar Oekraïens recht.

Het Allard Pierson besloot de kunstvoorwerpen onder zich te houden tot duidelijk zou worden wie de rechtmatige eigenaar is. Rusland waarschuwde eerder, bij monde van toenmalig cultuurminister Vladimir Medinski, dat het geen samenwerkingen met Nederlandse musea zou aangaan als de kunst niet terug zou komen naar de Krim.

Lees ook: Krimgoud als ‘hete aardappel’

De objecten van in ieder geval één museum zijn eigendom van Oekraïne, stelt het hof in Amsterdam vast. Het eigendomsrecht van de objecten uit de drie andere musea vaststellen is „niet nodig”. De stukken maken deel uit van het cultureel erfgoed van Oekraïne, oordeelt het hof. Het openbaar belang van Oekraïne, dat in de Museumwet van 1995 is gewaarborgd, wordt door de rechters als zwaarwegend gezien.

De Russische autoriteiten spreken van een gepolitiseerd vonnis. De inwoners van de Krim wordt nu „toegang tot hun cultureel erfgoed” ontzegd, aldus een medewerker van de permanente Russische missie op de Krim tegen Russisch persbureau Interfax. De Oekraïense president, Volodymyr Zelenski, zegt op Twitter „dankbaar” te zijn voor het „eerlijke vonnis”.

Europese regels

Het hof oordeelde eerder dat het UNESCO-verdrag inzake onrechtmatige invoer, uitvoer of eigendomsoverdracht van cultuurgoederen niet van toepassing is omdat de kunst op een juiste manier naar Nederland waren uitgevoerd. Te laat terugbrengen van goederen, dus ook kunst, wordt op basis van Europese regels als ‘onrechtmatige uitvoer’ gezien. Maar Oekraïne kon zich niet op deze regels beroepen, omdat het geen lid is van de Europese Unie. Mocht dat wel het geval zijn geweest, dan was het land op basis van UNESCO-regels de rechtmatige eigenaar. De musea op de Krim vinden dat zij recht hebben op de voorwerpen — zij beriepen zich op de bruikleenovereenkomst met het Allard Pierson museum.