Conflict in VVD over huisvesting statushouders

Op een braakliggend terrein dicht bij het centrum van Castricum, vlak achter het station, zijn de afgelopen maanden 48 containerwoningen neergezet. Het zijn ‘flexwoningen’, zegt wethouder Paul Slettenhaar (Wonen, VVD), onder meer bedoeld om enkele tientallen statushouders in te huisvesten, mensen met een verblijfsvergunning die nu nog in een asielzoekerscentrum wonen. De woningen zijn klein, 27 vierkante meter. De elektriciteit doet het nog niet. „Maar dat gaan we fixen. Desnoods regel ik het zelf, met een generator.”

Castricum heeft de containerwoningen gebouwd, omdat de gemeente in 2018 de voorrang voor statushouders bij de toewijzing van sociale huurwoningen had afgeschaft. „We kunnen die niet alleen aan statushouders geven. Er is enorme schaarste. Deze woningen moeten passend worden toegewezen. Mensen moeten zes, zeven jaar wachten met hun hele gezin, en anderen zouden binnen een week een woning krijgen. Dat is niet uit te leggen.”

Deze containerwoningen zijn het middelpunt geworden van een interne VVD-kwestie, waarbij partijleden elkaar op drie niveaus dwars zitten: lokaal, regionaal en landelijk. Wethouder Paul Slettenhaar is in conflict gekomen met zijn partijgenoot Cees Loggen, gedeputeerde in Noord-Holland. Maar ook de Tweede Kamerfractie van de VVD bemoeit zich met de kwestie: Tweede Kamerlid Daniel Koerhuis maakte achter de schermen ruzie met Loggen over diens houding in het dossier. Die is, vindt Koerhuis, in strijd met het VVD-gedachtegoed.

Elfduizend statushouders

Hier draait het om: de opvanglocaties voor asielzoekers zitten vol. Niet alleen omdat zich meer asielzoekers in Nederland melden dan verwacht, maar ook omdat asielzoekers die al een verblijfsvergunning hebben het azc vaak niet verlaten. Op dit moment moet er vóór 1 januari huisvesting gevonden worden voor circa elfduizend mensen. De provincies zien in opdracht van het Rijk toe op een evenredige verdeling over gemeenten. Castricum moet er vijftig opvangen, twee keer zo veel als in 2020.

Hoewel Slettenhaar zegt de deadline te gaan halen, heeft gedeputeerde Loggen daar geen vertrouwen in. Begin september moesten er nog 34 mensen gehuisvest worden. Loggen greep toen in, of, zoals hij dat zelf zegt: „We zetten een trede op de interventieladder.” Als Castricum niet aan de eis zou voldoen, dan kon de gemeente op termijn de autonomie over de opvang van statushouders kwijtraken. Dan zou de provincie het zelf wel regelen, op kosten van de gemeente.

Castricum is niet de enige gemeente in Noord-Holland die achterloopt, zegt Loggen: op dit moment hebben 42 van de 47 gemeenten hun doelen nog niet gehaald. Maar, zegt hij, „in Castricum lopen ze structureel achter”. „En van de containerwoningen worden er maar twaalf aan statushouders gegeven. We hebben ze al eerder om een plan gevraagd. Ze leverden toen iets in dat echt niet voldeed. Dan moet je als bestuurder gewoon ingrijpen.”

Paul Slettenhaar is boos over „de suggestie dat wij niet genoeg ons best doen”. Hij zegt: „Ik krijg huilende mensen aan mijn bureau, omdat ze geen woning krijgen. Mensen logeerden elders op hoge leeftijd bij ouders. Het is een groot maatschappelijk probleem.” Bovendien, zegt Slettenhaar: „De samenleving moet het wel kunnen dragen. Je kan je afvragen hoe het komt dat Denemarken twaalf keer minder asielzoekers opvangt dan Nederland. Positief gedacht krijgen alle nieuwkomers een goede baan en kopen ze daarna een woning, maar dat is niet realistisch.”

In Castricum lopen ze structureel achter

Cees Loggen VVD-gedeputeerde

Medio september kreeg gedeputeerde Loggen een WhatsApp-bericht van Tweede Kamerlid Daniel Koerhuis. Koerhuis profileert zich opvallend in het woondossier en wordt in zijn partij gezien als dé vertolker van het hard-rechtse geluid in de fractie. Koerhuis is bovendien persoonlijk betrokken bij het project in Castricum. Op zijn initiatief was er subsidie gekomen van het ministerie van Binnenlandse Zaken voor de proef, net als in Haarlemmermeer en Rotterdam. Binnenkort starten er nog tien, die circa drie ton per experiment kosten.

Koerhuis reageerde met zijn app op een uitspraak van Loggen die de gedeputeerde had gedaan in het tv-programma Nieuwsuur. Hij had gezegd dat statushouders desnoods in hotels gehuisvest moesten worden. Het Tweede Kamerlid vond dat niet kunnen. Statushouders in hotels? Dat is niet hoe de VVD zich moet profileren. De kwestie ligt gevoelig in de VVD. In het verkiezingsprogramma van de VVD pleit de partij voor speciale integratielocaties voor mensen die mogen blijven. De VVD profileert zich landelijk met een rechtse boodschap als het om asiel gaat, zeker nu, vijf maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Lees ook dit interview met Kamerlid Bente Becker over ‘integratielocaties’

Daniel Koerhuis appte Cees Loggen dat zijn opmerking in strijd was met het VVD-gedachtegoed. Koerhuis wil „over de inhoud van het contact” met Loggen niets kwijt. Wel zegt hij: „Mensen in hotels stoppen is niet de VVD-boodschap. Noord-Holland en Utrecht noem ik altijd de linkse provincies. Gedeputeerde Staten voert links beleid uit. Dat krijg je aan de mensen niet uitgelegd.De rek lijkt eruit bij de gemeenten als het om opvang van statushouders gaat. Kennelijk wil een linkse provincie als Noord-Holland statushouders voorrang geven.”

Loggen zegt: „Ik herken me totaal niet in zijn kritiek. Leg mij dan eens uit of het wel in het VVD-gedachtegoed past dat gemeenten niet aan hun verplichtingen voldoen. Als ik me moet gaan bezighouden met beeldvorming, dan kan ik niet besturen.”

Bovendien, zegt Loggen, Koerhuis kan als Tweede Kamerlid zélf iets doen. „Hij is bij uitstek geëquipeerd om hier iets aan te veranderen. Laat hem een initiatiefwet indienen om ons te helpen, zodat we meer kunnen doen om statushouders op te vangen. Het zijn niet de provincies die de regels bepalen, maar de regering. Laat de VVD-fractie langsgaan bij Ankie Broekers-Knol [demissionair staatssecretaris van Asiel], ook een partijgenoot. Ik ben van de VVD, maar ik word geacht mijn werk te doen, los van gemeenteraadsverkiezingen. Ik ben er ook niet om VVD-wethouders in het zadel te houden. Ik voer mijn taak als bestuurder uit. Als iedereen dat zou doen, hadden we deze discussie niet.”