Overname van de oudste bank ter wereld opnieuw mislukt

Er lijkt maar geen einde in zicht voor de problemen met de bank Monte dei Paschi di Siena, de oudste bank ter wereld. Na drie maanden van onderhandelingen maakten de Italiaanse regering en het management van UniCredit zondag bekend dat die bank dan toch niet Monte dei Paschi zou overnemen. Samen met rivaal Intesa Sanpaolo geldt UniCredit als zwaargewicht in de Italiaanse bankenwereld.

De Italiaanse overheid is hoofdaandeelhouder van de Monte dei Paschi. Rome heeft de noodlijdende bank in 2017 gered en bezit vandaag een aandeel van 64 procent in de bank. Kort na die nationalisering begon Rome al te zoeken naar opties om de bank opnieuw te privatiseren. Dat leggen de Europese regels ook op. Premier Mario Draghi zal de EU nu ervan moeten overtuigen om de snel naderende deadline van eind december op te schuiven. Daarover is Italië niet al te bezorgd.

Klap voor premier Draghi

Moeilijker wordt echter de zoektocht naar een andere uitweg. De Italiaanse regering zag altijd het meeste heil in een fusie van Monte dei Paschi met een grotere, gezonde Italiaanse speler, zoals UniCredit. Rome heeft nu twee opties: een nieuwe overnemer zoeken, of Monte dei Paschi op eigen benen laten staan.

Wie die nieuwe kandidaat-overnemer zou kunnen zijn, was gisteren nog onduidelijk. De banken BPM en Mediobanca werden als kanshebbers genoemd. Een overname door een buitenlandse bank lijkt ondenkbaar, meent de krant Corriere della Sera, omdat de sociale gevolgen (bijvoorbeeld werkgelegenheid) van zo’n verkoop dan nog veel moeilijker te bestieren zouden zijn.

Lees ookBankencrisis Italië is nu reëel risico

De mislukte overname is een klap, zowel voor de Italiaanse premier Draghi als voor Andrea Orcel, sinds april de nieuwe ceo van UniCredit. Bij de opening van de beurs kelderde het aandeel van Monte dei Paschi met 9,5 procent om te eindigen op een verlies van -2,56 procent. UniCredit zakte 4 procent en eindigde op -2,34 procent.

Historie met Siena en politiek

De geschiedenis van de bank Monte dei Paschi is verweven met Siena, met Italië en met de vaderlandse politiek. De bank werd al opgericht in 1472, lang vóór er sprake was van een eengemaakt Italië. Eeuwenlang stelde de bank zich genereus op tegenover de lokale economie. Via de stichting Monte dei Paschi raakten de bank en de stad Siena gaandeweg met elkaar vergroeid. „De bank was onderdeel van een heel institutioneel systeem in Siena, waartoe lokale bedrijven, lokale besturen en ook de universiteit behoorde”, vertelt hoogleraar economische geschiedenis Giandomenico Piluso, die jarenlang in het Toscaanse stadje heeft gedoceerd. In Siena gold jarenlang het gezegde: ofwel werk je voor de bank, ofwel studeer je om er ooit te gaan werken, ofwel staat je pensioen bij Monte dei Paschi.

Hoe kon de bank die eeuwenlang had overleefd, plots zo in last komen? Monte dei Paschi kampte met probleemkredieten, maar Piluso wijt de teloorgang vooral aan de fatale beslissing, einde 2007, om de Italiaanse Antonveneta-bank (die van ABN Amro was geweest) over te nemen van Santander. „Niet alleen was de prijs – 9 miljard euro – erg hoog, ook de manier waarop die aankoop gebeurde was ongebruikelijk en daardoor problematisch”, zegt de hoogleraar. „Monte dei Paschi betaalde de som volledig in liquiditeiten.”

De internationale bankencrisis, een jaar later, gooide verder roet in het eten. De Italiaanse overheid trok zich de problemen van de bank aan, werd zo de hoofdaandeelhouder, en moet nu verder op zoek naar een uitweg uit deze impasse.