Kabinet zinspeelt op extra beperkingen voor niet-gevaccineerden

Er zijn nieuwe coronamaatregelen nodig: dat is volgens demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) „onvermijdelijk”. Volgens de minister stijgt het aantal ziekenhuisopnames „harder en eerder dan verwacht”. De Jonge en demissionair premier Mark Rutte (VVD) zullen volgende week dinsdag een persconferentie geven waarop wordt bekendgemaakt welke nieuwe maatregelen er komen.

Eigenlijk stond er voor volgende week vrijdag een persconferentie op de agenda. Dat zou een nieuw „weegmoment” zijn voor de maatregelen, mogelijk zou er versoepeld worden, kondigden Rutte en De Jonge precies een maand geleden aan. Dat blijkt niet haalbaar: gemiddeld worden er elke dag ruim 85 nieuwe Covid-patiënten in het ziekenhuis opgenomen. Het kabinet had eerder gezegd dat bij een weekgemiddelde van meer dan honderd opnames per dag nieuwe maatregelen nodig zouden zijn. De Jonge gaat ervan uit dat de grenswaarde van honderd ziekenhuisopnames „binnen afzienbare tijd” wordt overschreden.

Druk op intensive care

Maandag lagen er in totaal bijna achthonderd Covid-19-patiënten in het ziekenhuis, van wie bijna tweehonderd op de intensive care. Vooralsnog is dat lager dan bij eerdere golven, maar momenteel kampen ziekenhuizen met een hoog ziekteverzuim en uitstroom van personeel, gaat alle reguliere zorg door en moeten er nog vele duizenden operaties worden ingehaald. Het RIVM houdt voor deze winter bovendien rekening met een extra hevige griepgolf die ook ziekenhuisopnames zal veroorzaken. „De zorg mag erop rekenen dat wij er ook dit najaar en winter voor hen zijn”, zei De Jonge. „De zorg beschermen blijft het doel van onze crisisaanpak.”

In de ‘Aanpak najaar’, waarin staat wanneer er nieuwe maatregelen nodig zouden zijn, worden verschillende mogelijke maatregelen genoemd: onder meer de herinvoering van de anderhalve meter of vervroegde sluitingstijden voor de horeca. De Jonge zinspeelde er maandag heel duidelijk op dat nieuwe beperkingen mogelijk alleen gaan gelden voor niet-gevaccineerden. Omdat de meeste Nederlanders zich wel hebben laten vaccineren, vindt De Jonge het logisch om te kijken of nieuwe maatregelen vooral voor de niet-gevaccineerden kunnen gelden. Hij noemde de huidige epidemie „in toenemende mate een epidemie van niet-gevaccineerden” en vroeg zich hardop af of „het nog gerechtvaardigd is de hele samenleving aanvullende beperkingen op te leggen”. De minister herhaalde meerdere keren dat deze groep op de totale bevolking heel klein is, maar momenteel verantwoordelijk is voor driekwart van de ziekenhuisopnames en daarmee een hoge druk op de zorg.

Avondklok

Het is onduidelijk welke maatregelen De Jonge precies in gedachten heeft, het kabinet wil het advies van het OMT afwachten voor er een besluit wordt genomen. Een maatregel die in het bijzonder niet-gevaccineerden raakt is het coronatoegangsbewijs, dat nodig is voor toegang tot de horeca en cultuur- en sportsector. Ongevaccineerden moeten zich steeds laten testen als ze naar binnen willen. Mogelijk wil het kabinet de coronapas breder inzetten – in de ‘Aanpak najaar’ staat als optie dat het coronatoegangsbewijs ook in het onderwijs kan worden ingezet. In Italië wordt ook op werkplekken naar de pas gevraagd, in Roemenië geldt een avondklok uitsluitend voor mensen die niet zijn gevaccineerd of kunnen aantonen dat ze corona hebben gehad.

De vraag is hoe effectief die maatregel is. Het is moeilijk te bepalen in welke sectoren de pas precies ingezet zou moeten worden: uit het bron- en contactonderzoek van de GGD’s komt geen duidelijke besmettingsbron, zoals dat bij de besmettingsgolf in juni bijvoorbeeld wel het geval was. Het kabinet hoopte in september dat de vaccinatiegraad zou groeien als de coronapas in onder meer de horeca zou worden gevraagd, maar er was geen duidelijk effect te zien. De vaccinatiegraad groeit wekelijks met 0,2 procentpunt, even hard als voor de invoering van de coronapas.

Lockdowns bij lage vaccinatiegraad

Een andere optie is om bijvoorbeeld lockdowns in te voeren in gemeenten waar veel besmettingen zijn of de vaccinatiegraad laag is. Ziekenhuisbestuurder Ernst Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg zei dit weekend in het AD dat regionale lockdowns rond bijvoorbeeld Staphorst in de Biblebelt een oplossing kunnen zijn om de toestroom van coronapatiënten in de lokale ziekenhuizen daar te beperken. Dit zou dan evengoed kunnen gelden voor grote steden als Rotterdam. Het is onbekend of het kabinet iets in het idee van Kuipers ziet, hoewel De Jonge maandag wel zei dat hij wil kijken naar maatregelen in bepaalde regio’s. Het idee van regionale lockdowns kwam vorig jaar al eens ter sprake, maar burgemeesters zeiden toen bang te zijn voor een waterbedeffect: als de kroegen in de ene gemeente eerder sluiten, reizen mensen wel naar elders. Het kabinet nam daarom vorig jaar na de tweede golf afstand van het idee van een regionale aanpak en heeft sindsdien gezegd dat maatregelen alleen effectief zijn als ze landelijk worden genomen.