Bij sommige werkgevers kom je er zonder coronapas niet in

Het is een dilemma voor werkgevers. Aan de ene kant ben je wettelijk verplicht werknemers een veilige en gezonde omgeving te bieden, en aan de andere kant verbieden de coronaregels van het kabinet om zomaar te vragen of je personeel zich heeft laten vaccineren, negatief getest of hersteld is. Anders dan in de horeca, bij evenementen of sportwedstrijden en theaters is het gebruik van een coronatoegangsbewijs op het werk niet toegestaan.

Dat wringt. „Waarom mag een stewardess of een juffrouw bij een restaurant vragen om mijn QR-code en waarom mag ik dat niet vragen aan mijn personeel of mijn studiogasten?”, vraagt bestuurder Jan Slagter van Omroep MAX zich af. Wie zegt dat hij niet is gevaccineerd en ook geen zelftest wil doen, komt er bij MAX niet in en moet thuiswerken. Ook studiogasten zijn in dat geval niet welkom.

Werkgevers mogen in Nederland geen coronatoegangsbewijs eisen, maar wel vragen of werknemers zijn gevaccineerd, als daar een goede reden voor is. Werknemers zijn vervolgens niet verplicht daarop te antwoorden.

Lees ook: Italië verplicht coronapas op de werkvloer

Ruime interpretatie

Uit een onderzoek van vakbond CNV onder bijna drieduizend leden bleek onlangs dat het al dan niet gevaccineerd zijn „tot gedoe leidt”; 14 procent sprak van „een tweedeling tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden”; en 4 procent mocht zonder vaccinatie- of testbewijs „niet op kantoor komen”.

De onvrede blijkt ook uit berichten over bedrijven en instellingen die de regels net iets ruimer lijken te interpreteren dan het kabinet eerder heeft bepaald. Zo kwam LeasePlan onlangs in het nieuws omdat het zijn personeel weliswaar niet controleert maar wel vraagt of het zich heeft laten vaccineren. Ook Deloitte houdt „steekproeven” en vraagt, vooral bij grotere bijeenkomsten, om de coronapas. „Wij registeren dat niet. Het is bedoeld om mensen erop te wijzen dat ze ook aan anderen moeten denken”, zegt een woordvoerder. Mensen kunnen ook thuis werken. Van dwang is volgens hem geen sprake.

Slagter zegt zijn „gezonde verstand” te gebruiken. „Bij MAX vragen we de medewerkers of ze een code hebben en als ze ja zeggen, geloven we dat. We zijn geen QR-politie. Wie ’m niet heeft, vragen we af en toe een zelftest te doen. Die stellen we gratis beschikbaar. En wie dat niet wil, vragen we om thuis te werken.”

Inspectie kan weinig doen

De Europese ruimtevaartorganisatie ESA ESTEC controleert medewerkers die naar de vestiging in Noordwijk komen of ze zijn gevaccineerd. Als ze dat niet kunnen bewijzen, komen ze er niet in.

Dit beleid druist in tegen de Nederlandse regels, maar verboden lijkt het niet. ESA valt als internationale organisatie buiten het bereik van de Nederlandse wet. „De algemene regel is dat deze organisaties zich moeten houden aan de Nederlandse wet- en regelgeving”, zegt een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken, „maar dit is een interne personeelsaangelegenheid en daar heeft het gastland niets over te zeggen”.

Binnenlandse en andere buitenlandse bedrijven moeten zich wel aan de regels houden. Gehandhaafd wordt er niettemin niet. Werknemers kunnen klagen bij de Inspectie SZW, maar die kan niet optreden. Een woordvoerder: „Wij hebben op dit punt geen enkele bevoegdheid.”

FNV pleit ervoor het controleren op de coronapas op het werk strafbaar te stellen. Voorlopig is het aan de rechter om conflicten hierover tussen werkgever en werknemer te beslechten. Tot die tijd lijkt juridisch gezien de veiligste weg voor werkgevers: geen vaccinatiebewijs eisen, maar doorgaan met beschermende maatregelen, zoals thuiswerken, afscherming op de werkvloer en het houden van anderhalve meter afstand.