Ruimtevaartorganisatie in Noordwijk eist coronabewijs op werkvloer

De Europese ruimtevaartorganisatie ESTEC in Noordwijk vraagt sinds zes dagen van alle bijna drieduizend medewerkers een bewijs dat ze zijn gevaccineerd tegen corona of in elk geval negatief zijn getest. Wie zo’n bewijs niet kan tonen, wordt niet tot de locatie in Noordwijk toegelaten en moet thuis werken.

De handelwijze druist in tegen de regels die in Nederland gelden: volgens het kabinet mogen werkgevers in Nederland niet vragen om een coronatoegangsbewijs. Vaccinatie is in Nederland vrijwillig en voor het vragen naar het bewijs op het werk biedt de Nederlandse wet nu „geen mogelijkheid”, stelt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Het European Space Research and Technology Centre (ESTEC) in Noordwijk zegt in een reactie dat medewerkers niet worden gedwongen tot vaccinatie, aangezien ze er ook voor kunnen kiezen zich te laten testen, op kosten van de organisatie. Bovendien zijn „de Nederlandse regels aangaande gezondheid en veiligheid niet van toepassing”, laat directeur Franco Ongaro weten.

ESTEC is de grootste locatie en het ‘technisch hart’ van het European Space Agency (ESA). Het ESA is volgens hem gemachtigd voor alle vestigingen in Europa instructies op het gebied van gezondheid en veiligheid te geven. Deze instructies moeten op z’n minst in lijn zijn met de normen van de nationale wetgeving van het land waar de vestiging zich bevindt, aldus Ongaro, maar ESA kan ook „hogere normen” stellen om de medewerkers ter plaatse te beschermen.

Positie buitenlandse organisatie

Of ESA gelijk heeft, staat te bezien. Het ministerie van Sociale Zaken ontkent dat buitenlandse bedrijven er andere regels dan de nationale op na mogen houden. „Ook buitenlandse bedrijven moeten zich voegen naar de Nederlandse wet”, aldus een woordvoerder.

Toch is de positie van een buitenlandse instelling zoals ESA een geheel andere dan van een buitenlandse onderneming in Nederland, stelt Paul van der Heijden, hoogleraar internationaal arbeidsrecht aan de Universiteit Leiden. Hij wijst erop dat instellingen als ESA eigen arbeidsrechtelijke regels hebben.

Werkgevers mogen in Nederland geen coronatoegangsbewijs eisen, maar wel vragen of werknemers zijn gevaccineerd, als daar een goede reden voor is. Werknemers zijn vervolgens niet verplicht daarop te antwoorden.

Ook mogen werkgevers een „moreel appel” doen op werknemers om zich te laten vaccineren, zoals ook de overheid dat zelf doet. Het kabinet erkent de „dilemma’s” voor bedrijven en instellingen om zonder verplichte coronavaccinaties toch te zorgen voor een veilige werkomgeving, stelden eerder demissionair minister De Jonge (Volksgezondheid, CDA) en staatssecretaris Wiersma (Sociale Zaken, VVD) in brieven aan de Tweede Kamer. Het kabinet doet onderzoek naar de noodzaak en wenselijkheid van een coronatoegangsbewijs op het werk, vooral in de zorg en het onderwijs. Begin komende maand worden de resultaten daarvan verwacht.