Stop met argwaan tegen moslimgemeenschappen

Tien Nederlandse gemeenten hebben heimelijk onderzoek laten doen naar de islamitische gemeenschappen in hun steden, zo berichtte NRC zaterdag (16/10). Een handelswijze die argwaan ademt. Er lijkt sprake te zijn van geïnstitutionaliseerd wantrouwen. Mede vanwege de rol van de Nationaal coördinator terrorismebestrijding (NCTV), en dus van de rijksoverheid.

Niet alleen binnen de moslimgemeenschappen was de ontsteltenis groot, ook verschillende deskundigen op het gebied van staats- en bestuursrecht en datawetenschappen fronsten de wenkbrauwen bij de gang van zaken. Er is onrechtmatig gehandeld door gemeenten, omdat er geen ‘stevige verdenking’ bestaat tegen de organisaties die zonder hun medeweten zijn doorgelicht.

Vooral de rol van de gemeente is hierbij opvallend. Daar veel moskeeën in de veronderstelling verkeerden dat zij op goede voet stonden met de lokale overheid en ‘transparantie’ een integraal onderdeel vormde van die verstandhouding, bleek niets minder waar. Zonder hun medeweten zijn zij doorgelicht en begluurd en is er persoonlijke informatie vergaard over bezoekers en bestuurders. On-Nederlands, en een inbreuk op de scheiding tussen kerk en staat die wij pretenderen te hebben.

Populistisch en islamofoob denken, waarbij de moslim als ‘anders’ en ‘eng’ wordt gezien, is blijkbaar doorgedrongen tot de bestuurlijke bovenlaag. Dit werpt de vraag op of we inmiddels moeten spreken van ‘staatsislamofobie’. Alleen een overheid die voor haar beleid uitgaat van de vooronderstelling dat islamitische instellingen en personen iets te verbergen hebben, gaat immers over tot geheim onderzoek en infiltratie. Deze manier van doen, de islamitische gemeenschap op deze wijze bejegenen, werkt verdere uitsluiting en segregatie in de hand. De staat geeft met deze actie het signaal af dat het geoorloofd is om mensen te wantrouwen op basis van hun geloof.

Lees hier het onderzoek van NRC: Undercover naar de moskee: geheim onderzoek naar islamitische organisaties

NCTV zeer beschamend

Het optreden van de NCTV in deze kwestie is zeer beschamend. Het was immers op aanraden van de NCTV dat verschillende gemeenten zich lieten adviseren om in zee te gaan met een particuliere instelling om inlichtingen te vergaren. Nu heeft de NCTV al een ietwat twijfelachtige reputatie als het gaat om de verwerking van persoonsgegevens. Eerder bleek dat de organisatie jarenlang zonder juridische grondslag privacygevoelige informatie verwerkte. Ook nu zien we weer eenzelfde patroon. Niet alleen indirect, in de sturing die de NCTV gaf, maar ook direct, gezien het feit dat zij de organisatie is die de betreffende onderzoeken bekostigde.

Waarom de gemeenten de informatie die ze blijkbaar zoeken niet gewoon hebben opgevraagd bij de moskeeën en koepelorganisaties, blijft in nevelen gehuld. Wat minder diffuus is, is de enorme vertrouwensbreuk en de verdieping van bestaande gevoelens van wantrouwen. Want waarom wil de overheid deze gegevens eigenlijk hebben? Zo de waard is, vertrouwt hij tenslotte zijn gasten.

Daarom is in de komende periode de focus op het herstel van vertrouwen van ongekend belang. De lokale en landelijke overheid dienen transparant te zijn richting de islamitische gemeenschap. De vragen die leven moeten beantwoord worden en de rapportages inzichtelijk gemaakt. Bovendien moet erop toegezien worden dat, indien er wettelijk over de schreef is gegaan, de rechtsstaat zijn werk doet. Transparantie is de komende tijd de belangrijkste pijler. Dit zal, in combinatie met correctie, vertrouwen herstellen of definitief breken.

Lees ook: Undercover speuren in de moskee is een blunder van formaat