De gasprijs stijgt om uiteenlopende redenen als een dolle en maakt het leven leuk voor partijen die gas hébben. En dat zijn nu niet altijd partijen waarvan je graag afhankelijk wilt zijn.
Want, Wie zit daar in de meterkast? Is het Vladimir Poetin?
Rusland is goed voor 40 procent van de Europese import. Het Russische gasbedrijf Gazprom is niet de oorzaak van de crisis, stelde de economische nieuwsbrief Eurointelligence, maar het maakt wel gebruik van de situatie. Gazprom zou de huidige crisis aanwakkeren door minder gas via Wit-Rusland en Oekraïne naar Europa te sturen. In het geval van Wit-Rusland ging het begin oktober even om een daling van 70 procent.
Gazprom zou er vooral op uit zijn de nieuwe pijpleiding door de Oostzee, Nord Stream 2, zo snel mogelijk in gebruik te nemen. De leiding, waarmee gas van Rusland naar Duitsland wordt vervoerd, is klaar en wordt inmiddels met gas gevuld. Maar de vergunningen zijn nog niet rond. Duitse en Europese goedkeuring laat nog maanden op zich wachten. Bovendien zou een nieuwe Duitse regering het project kunnen vertragen of inperken als De Groenen, fel tegen Nord Stream 2, aan de macht komen - en die kans is groot.
Europarlementariërs drongen vorige maand al aan op onderzoek naar de rol van Rusland. Vooralsnog kon de Europese Commissie geen bewijs vinden voor Russische manipulatie. Commissaris Kadri Simson liet aan Reuters weten dat Rusland aan zijn langetermijnverplichtingen voldoet. Ook kanselier Merkel nam Rusland voorlopig in bescherming.
Toch is de verdenking niet ver gezocht. Rusland is een gasmanipulatierecidivist – vraag maar na in Oekraïne. En de Russische minister van energie, Alexander Novak, zei woensdagavond nog dat goedkeuring van de pijpleiding een „positief signaal” zou zijn waardoor „de huidige situatie enigszins zou afkoelen”.
Rusland is goed voor 40 procent van de Europese gasimport
Poetin zelf zag meteen een PR-buitenkansje. Als de crisis aanhoudt, zei hij woensdag grootmoedig, is Rusland bereid de mondiale gasmarkt te stabiliseren. Poetin zei dat Gazprom 8 procent meer gas via Oekraïne naar Europa stuurt dan waartoe het contractueel verplicht is.
Bovendien, doceerde Poetin fijntjes, de schuld voor de crisis ligt niet bij ons maar bij Europa. Het waren „slecht doordachte besluiten” van de EU die voor onevenwichtigheden hebben gezorgd. Europa gaf de voorkeur aan gasaankopen op de grillige markt, boven stabiele leveringscontracten met Moskou. Poetin: „Absoluut een overduidelijke fout.”
Poetin kan niet verliezen, welke kant hij de gaskraan ook opdraait. Draait hij de kraan eventjes dichter, weet iedereen weer wie de baas is. Draait hij de kraan open, is hij een held en verdient hij nog extra ook.
Poetins belofte had meteen effect: de prijs daalde donderdagochtend meteen met 18 procent. Volgens het Internationaal Energie Agentschap zou Rusland met gemak meer gas kunnen leveren. Op de knieën naar Moskou, dan maar?
De Europese regeringsleiders spraken dinsdag uren over Europese zelfstandigheid, zowel op veiligheidsterrein als op economisch gebied. Het is verstandig dat gesprek nog even voort te zetten. Terwijl in de EU deze week de paniek over energie-armoede toesloeg, hoefde Poetin maar twee keer te knikken om de prijs te laten dalen. Er is op de lange termijn maar één manier voor Europa om zicht te bevrijden uit die greep: door werk te maken van alternatieve energie. Voordat het zover is zal er nog heel wat gas door Nord Stream 2 stromen.