Heel soms is tijdelijk opgelegde anticonceptie terecht

Het recht om niet geboren te worden, bestaat niet. Maar sommige kinderartsen, kinderrechters en andere deskundigen benoemen dat recht weleens als ze het derde of vierde zwaar mishandelde kind uit één gezin, of van één ouder, aantreffen. Of als ze een baby’tje zien spartelen in de couveuse doordat het moet afkicken van de cocaïne die moeder tijdens de zwangerschap gebruikte.

Het zijn van meet af aan moeilijke levens . Het ene kind heeft beschadigde hersens (door de drugs) en afwezige, want zwaar verslaafde, biologische ouders. Het andere woont thuis, maar wordt dagelijks mishandeld of verwaarloosd. De meesten komen terecht bij pleegouders of in een instelling.

Dit wordt een klein beetje voorkomen door een relatief nieuwe wet: de Wet verplichte ggz, die in 2020 inging. Vier rechters hebben sindsdien de beslissing van een psychiater bekrachtigd om een verslaafde of ernstige psychiatrische patiënt verplichte anticonceptie te geven. Niet op grond van kansberekening – u bent alleenstaand, verslaafd, ontoerekeningsvatbaar en zult dus geen goede moeder zijn. Maar op grond van een persoonlijke trackrecord: de vorige drie kinderen die u op aarde zette, hebben dat amper overleefd.

Het is een controversiële medische ingreep die raakt aan een grondrecht: het recht op voortplanting en gezinsvorming. En op lichamelijke integriteit; verplichte vaccinatie is ondenkbaar maar verplichte, tijdelijke, anticonceptie dus niet.

Er is dan ook vijftien jaar over gediscussieerd: het oud-Kamerlid Marjo van Dijken (PvdA) pleitte er al in 2004 voor, CDA, ChristenUnie, SP en VVD waren heel lang tegen.

In de zorg voor verstandelijk beperkten is het overigens vrij gangbaar: elke drie maanden krijgen veel mensen die beschermd wonen een ‘prikpil’ met anticonceptie. Het staat gezien hun beperking vast dat ze een kind niet zouden kunnen opvoeden.

In geen enkel gezin gaat alles goed. Problemen in de opvoeding komen overal voor en horen bij het leven, psychische problemen en verslavingen ook. Soms is wat hulp van buiten nodig, heel soms zelfs uithuisplaatsing.

En dat de instanties er ook weleens compleet naast zitten en ouders ten onrechte beschuldigen van mishandeling, is ook waar. Zie de verschillende jeugdzorgdossiers die op drijfzand waren gebaseerd. En bekijk de aangrijpende film Ladybird Ladybird van Ken Loach waarin een vrouw haar pasgeboren kinderen telkens onmiddellijk kwijtraakt aan de Britse Kinderbescherming, omdat ze in het verleden ‘foute’ mannen had die haar mishandelden.

Maar wat de kinderen van enkele tientallen zwaar verslaafde moeders meemaken, had wel voorkomen kunnen worden. Zo ook het leed dat het derde of vierde kind wordt aangedaan door ouders die stelselmatig mishandelen. En daarom is een tijdelijke prikpil voor bewezen slechte ouders toch geen slecht idee.

Elke (potentiële) ouder verdient een nieuwe kans. Dus iemand steriliseren, kan niet. Verplichte anticonceptie zal altijd een tijdelijke ingreep moeten zijn die gestaakt wordt zodra de moeder het leven weer op orde heeft. Anticonceptie mag ook geen drukmiddel worden van instanties om afkicken af te dwingen.

Een rechter zal, gezien de ernst van de ingreep, elk half jaar moeten beoordelen of verplichte anticonceptie nog gerechtvaardigd is. Het mag geen van overheidswege opgelegde fuik worden waar je nooit meer uitkomt.