‘Een orkest is eigenlijk net een gamestudio’

„Is dit de opstartmuziek van de PlayStation 3, of zijn ze aan het stemmen?” Bij binnenkomst in De Lawei klinkt er wat verwarring vanuit het publiek. Begrijpelijk: de opstartmuziek van de PlayStation 3 ís het geluid van een stemmend orkest. Net zoals de gamecomposities die het Noord Nederlands Orkest vrijdagavond speelt volgens artistiek directeur Marcel Mandos óók „gewoon mooie symfonische muziek zijn”. Het enige verschil is de emotie van de gamers in het publiek.

De beroemde gamevocaliste Julie Elven trekt haar mond open voor de onheilspellende hoge noten van Bloodborne, en opeens staan we tussen de afbrokkelende kathedralen van een verloren stad – zonder dat we die hoeven te zien. De zoemende strijkers achter haar zijn het langzaam maar onverbiddelijk naderende kwaad. Dan klinkt er een tinkelend sterretjesgeluid door een lieflijke viool heen: muziek uit The Secret of Mana plaatst ons met beide voeten in het natte gras van een vruchtbaar sprookjesbos. Een gamer herkent de muzikale conventies van soorten games direct, zelfs al heeft hij een spel nooit gespeeld; een Japans rollenspel klinkt anders dan een kosmische horrorgame.

In een andere wereld

Tijdens de nummers tikken gamers bij een favoriete herinnering met vingers op hun knie, gaan monden open om geluidloos mee te zingen, er wordt meegeknikt. „Je ziet ze zo in een andere wereld glippen”, observeert een oudere muzieklerares vanuit het publiek. Volgen kan ze niet, wel genieten van andermans emotie – en hoe de contrabas in gamemuziek eindelijk op de voorgrond mag komen.

Presentator en gamemaker Rami Ismail blijft tijdens de opvoering op het toneel zitten. Hij moet niet alleen uitleg geven, maar via zijn eigen emotie ook de oudere luisteraar context geven bij de muziek. Omgaan met het gemêleerde publiek vindt Ismail merkbaar lastig. „Ik hoop dat dit een goede intro tot gamemuziek is, of een goede herinnering aan je eigen avonturen”, laveert hij wat onhandig door het schijnbaar tegenstrijdige terrein.

Ismail benoemt graag dat „games inmiddels de grootste klanten zijn van eigentijdse componisten”. Tegelijkertijd bestaat gamemuziek helemaal niet in de lineaire symfonievorm zoals het orkest die nu speelt. „Wat een speler doet, is altijd weer anders. Daarom bestaat gamemuziek uit simpele thema’s. De complexiteit schuilt in het opstapelen van die thema’s - de muziek die tijdens een game klinkt, wordt van moment tot moment ‘gearrangeerd’.” De concert-arrangeur moet de muziek dus tot een lineaire vorm platslaan voor de live-concertuitvoering.

Zuchten van herkenning

De opzet werkt. Zuchten van blije herkenning glijden door het publiek als het de eerste (vrolijke) noten herkent uit klassieker Mega Man (1990-2010). De donkere, morbide volksliedjes uit de modernere game The Witcher (2007-2015) voelen live „bijzonder”, vindt de vijftienjarige fan Fardau Smeenk achteraf. „Het is de tweede keer dat ik bij een orkest ben. Ik speel veel games, dit is zó fijn.”

„Ik kreeg kippenvel zodra ik de drums uit de game Halo hoorde”, zegt twintiger Vincent de Boer in de pauze. Hij hoorde nog nooit eerder een orkest live spelen. „Maar ik vind het prachtig om te beleven hoe de musici in de muziek opgaan. Dat ze zo mooi met elkaar samenwerken.” De werkwijze van het orkest doet denken aan het multidisciplinaire karakter van een gamestudio, opperen meer mensen die avond.

Bezoeker Paulina Janzen zit op de muziek van de game Skyrim te wachten, een evergreen bij wereldwijde gamemuziek-programma’s. Janzen leefde 260 uur in de Scandinavisch-getinte game, vertelt ze. „En dan hoor je de muziek weer en denk je: ik bén er weer.”

Helaas voor de liefhebber: zonder het bombast van een dreunend mannenkoor blijft alleen het iele feetje Julie Elven over om de klankwereld van Skyrim gewicht te geven. De combinatie met gamevolksliedje ‘Dragonborn Comes’ probeert het nummer nog te verheffen, maar het mag niet baten.

Niet dat de aanwezige gamers klagen. Terwijl zowel het orkest als de oudere bezoekers naar de garderobe verdwijnen, blijft een wolk enthousiaste twintigers achter in de zaal. Ze willen Julie Elven zien. En het liefst een selfie met haar maken.