‘Hond in de nacht’ is een onweerstaanbare kijkdoos

Je kunt Christopher beter niet op zijn rug tikken, als je zijn aandacht wilt. Zijn schouder vastpakken om hem te corrigeren, is ook geen goed idee. Dan wurmt hij zich los, deinst geschrokken achteruit of begint onbedaarlijk te schreeuwen. De 15-jarige hoofdpersoon van Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht is een jongen met autisme: hij reageert anders op alledaagse situaties.

Als regisseur Pieter Kramer (bekend van hypercreatieve voorstellingen als Woef Side Story) zijn tanden in young adult-roman The curious incident of the dog in the night-time van de Britse schrijver Mark Haddon zet, is dat bij voorbaat iets om je op te verheugen. Zeker als je de versie op West End kent: een gelikte hitproductie die het National Theatre een decennium geleden op de planken bracht. Auteur Simon Stephens maakte toen een trefzekere toneelbewerking, die Rik van den Bos nu heeft vertaald. De redeneringen van Christopher, die het fundament onder het stuk vormen, behielden in deze fijne vertaling hun kracht.

Het verhaal begint als Christopher de hond van één van zijn buren dood in een voortuin vindt. Hij wil op zoek gaan naar de moordenaar, maar dat is een hele stap voor iemand die nooit met vreemden praat en voor wie iedere (sociale) situatie een uitdaging is. Tijdens zijn ‘onderzoek’ werkt Christopher zijn omgeving soms behoorlijk op de zenuwen, omdat hij emoties moeilijk kan doorgronden en altijd eerlijk is. Op een gegeven moment verliest zijn vader z’n zelfbeheersing en slaat woedend een gat in de keukenmuur. Meteen is er dan schuldgevoel, Christopher krimpt verward ineen. Je voelt de onmacht, die komt kijken bij het omgaan met iemand die anders tegen de wereld aankijkt.

Klasse

Dat is zeker de verdienste van hoofdrolspeler Mattias Van de Vijver. Hij is een Christopher, die je meteen in je hart sluit. Hij maakt geen karikatuur van het personage, maar je ziet zijn stoïcijnse houding afbladderen, zodra de buitenwereld hem verwart. De scènes met zijn vader - een eveneens prachtige rol van Mark Kraan - zijn klasse. Hij heeft misschien geen autisme, maar blijkt ook maar wat voort te ploeteren in het leven.

Om Van de Vijver heen spelen zeven acteurs meerdere rollen: zij zijn de passanten op straat, een menigte op het perron, werken bij de politie of in een winkel. Ze leven zich uit in het verrassende toneelbeeld van Theun Mosk. Scènes ontvouwen zich als in een kijkdoos: de spelers houden geprinte foto’s van straten overeind als achterwandjes, tillen een bed of kast tevoorschijn. Het perspectief klopt nooit helemaal, en toch weet je precies in wat voor straat Christopher op deuren bonst. Met een paar stoelen worden hele treinen of keukens neergezet, een klaslokaal gesuggereerd. Het wonderbaarlijke voorval is een onweerstaanbare productie: de humor is nooit ver weg en visueel valt er veel te genieten, en ook het drama is mooi uitgewerkt.