Algemene Politieke Beschouwingen 2021, dag 2

Kamer steunt motie voor twee miljard euro aan extra uitgaven

Zoals verwacht is de motie, waarbij twee miljard euro extra wordt uitgetrokken voor het afschaffen van de verhuurderheffing, lerarensalarissen, energiekosten en veiligheid, aangenomen. Alleen oppositiepartij Bij1 stemde tegen. Oorspronkelijk had de VVD een miljard euro aan uitgaven in gedachten, dit werd later verdubbeld in een nieuw ingediende motie van Sophie Hermans (VVD) na afwijzingen van oppositiepartijen.

Het bedrag wordt in vieren gedeeld: 500 miljoen euro is bedoeld om de afschaffing van de verhuurderheffing te bespoedigen. Datzelfde bedrag gaat naar salarissen van leraren in het basisonderwijs. Ook gaat 500 miljoen euro naar verzachting van energiekosten van burgers, de rest gaat naar defensie, politie en boa’s.

Met de aangenomen verdubbeling van ‘het miljard van Hermans’ sluiten we het liveblog van deze tweede dag (en nacht) van de Algemene Politieke Beschouwingen af.

hermans_sophie Sophie Hermans 01.53. Mijn eerste algemene politieke beschouwingen zitten erop. Wat een dagen! Lang en intens, maar mét resultaat. Samenwerken loont in de politiek. Wij gaan door met ons werk voor Nederland! #apb21 #algemenebeschouwingen https://t.co/0OIunfP46M 24 september 2021 @ 00:27

Volgen

Motie afschaffing leenstelsel aangenomen, alleen VVD tegen

Alle partijen in de Tweede Kamer, op de VVD na, hebben zich achter een motie geschaard waarin werd opgeroepen het leenstelsel voor studenten te vervangen voor een basisbeurs. De motie was eerder op de avond ingediend door Gert-Jan Segers (ChristenUnie) en Pieter Heerma (CDA). In de motie staat dat „sinds de invoering van het leenstelsel het aantal studenten met een studieschuld fors is gestegen en de gemiddelde studieschuld ook hoger is dan voorheen”, waardoor „jonge mensen na hun studie met een stapeling van schulden op zoek moeten naar werk en een woning”.

Bij studentenbonden is enthousiast gereageerd op de aangenomen motie. „Dit is de genadeklap voor het leenstelsel”, zegt voorzitter Lisanne de Roos van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) volgens persbureau ANP. „Een reden tot groot feest voor studerend Nederland.” De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) sluit zich daarbij aan. „Het leenstelsel vergroot de ongelijkheid tussen studenten enorm. Het is ontzettend goed nieuws dat een ruime Kamermeerderheid zich nu tegen dit stelsel uitspreekt”, zegt LSVb-voorzitter Ama Boahene. „Het is nu zaak om in samenwerking met studentenorganisaties een alternatief voor het leenstelsel te ontwikkelen. En voor de leenstelselgeneratie moet er compensatie komen”.

Rutte is vertrokken, op weg naar VN-vergadering New York

Vanaf 01.30 uur zal er in de Tweede Kamer gestemd worden over eerder ingediende moties. Demissionair premier Mark Rutte (VVD) zal daar niet meer bij aanwezig zijn. Rutte heeft de Kamer verlaten om naar New York te vliegen: hij spreekt daar bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.

In zijn slotwoord sprak de premier over „bijzondere Algemene Beschouwingen. „Ik denk dat het onze taak en opgave is om gezamenlijk te blijven werken aan beleid dat draagvlak heeft in de samenleving”, zei Rutte voor zijn vertrek.

ChristenUnie en CDA sturen aan op afschaffing leenstelsel

Segers (ChristenUnie) dient samen met Heerma (CDA) een motie in, met een oproep om het leenstelsel af te schaffen en te vervangen door een basisbeurs. De VVD is tegen, maar staat hierin redelijk alleen. Segers vindt dat de Kamer „een heldere keus” moet maken.

gertjansegers Gert-Jan Segers We moeten van het leenstelsel af en er moet weer een basisbeurs komen. @PieterHeerma en ik vragen daarom aan de Kamer om deze heldere keus nu te maken. https://t.co/vPVKKGDfO8 23 september 2021 @ 21:22

Volgen

Dassen (Volt) vraagt het demissionaire kabinet om snel helderheid te geven over de 5,8 miljard euro waarop Nederland recht heeft uit het Europese coronaherstelfonds. Hij wil voor 1 november horen welke innovatieve investeringsprojecten Nederland denkt te gaan financieren met dit geld.

Ouwehand (PvdD) vraagt om een onmiddellijke stop op de bouw van nieuwe veehouderijen of de uitbreiding van bestaande. Hiermee doorgaan staat wat haar betreft haaks op het voornemen om boeren uit te kopen met miljoenen aan belastinggeld.

Van Haga (BVNL) dient een motie van wantrouwen in tegen minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) vanwege het debacle rond ‘dansen met Janssen’. Jetten (D66) doet „een klemmend beroep” op Van Haga om dat niet te doen, aangezien De Jonge vandaag helemaal niet aan het woord is geweest. „Laten we ons een klein beetje serieus nemen als parlement”, zegt ook Klaver.

Lees ook dit interview met SCP-directeur Kim Putters: ‘Mensen wíllen de politiek wel vertrouwen’

PvdA en GroenLinks steunen motie over extra 2 miljard euro

Het lijkt erop dat GroenLinks en PvdA voor de door VVD ingediende ‘coalitiemotie’ gaan stemmen om 2 miljard euro extra uit te geven aan onder meer wonen, lerarensalarissen en veiligheid.

Lees ook het NRC-verslag van het debat: Miljardendeal in de wandelgangen

GroenLinks-leider Klaver spreekt „waardering” uit voor Hermans (VVD) die het voortouw bij de totstandkoming van die motie nam. Hij kijkt naar eigen zeggen tevreden terug op het debat en trekt daar de conclusie uit dat de formatie zo snel mogelijk verder moet gaan, niet om, zoals nu, te kijken of er een minderheidskabinet kan worden gevormd, maar juist met het doel een meerderheidskabinet te vormen. „Van vijf of zes partijen.” Behalve PvdA en GroenLinks kan ook ChristenUnie wat Klaver betreft in een nieuw kabinet plaatsnemen.

Ook Ploumen toont zich prettig verbaasd over het Kamerdebat van de afgelopen twee dagen. „De kern van dit debat was of we in dit hoogste orgaan van de democratie een gesprek kunnen hebben over de grote uitdagingen waarvoor Nederland zich gesteld ziet”, zegt ze.

Dat is deels gelukt, denkt Ploumen. „We hadden het er niet meer over of we allemaal nog wel kunnen blijven barbecueën. We hadden een serieus gesprek over klimaatverandering.” Ze plaatst hier wel een kanttekening bij. „Uiteindelijk stonden niet die problemen centraal, maar de problemen tussen de coalitiegenoten.”

Ze vindt dat er meer nodig is dan „een klein stapje” en dient twee moties in: een oproep om de koopkracht te verbeteren van huishoudens en eentje om de verhuurdersheffing niet te verlagen, maar helemaal af te schaffen.

Wilders: extra miljarden van motie-Hermans prelude op minderheidskabinet

De motie die plaatsvervangend VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans heeft ingediend is afgestemd met de voormalige coalitiepartijen D66, CDA en ChristenUnie, zo laat Hermans weten op vragen van Pieter Omtzigt.

De motie stelt voor om in 2022 in totaal 2 miljard euro extra uit te geven. 500 miljoen daarvan wordt ingezet om de verhuurderheffing voor wooncorporaties te verlagen, 500 miljoen is bedoeld voor salarisverhoging van leraren in het basisonderwijs. Verder is er 300 miljoen extra voor Defensie en 200 miljoen om extra wijkagenten en BOA’s aan te stellen. Andere maatregelen zijn bedoeld om de energielasten voor burgers het MKB te verlagen (respectievelijk 325 en 125 miljoen). Tenslotte is er een douceurtje van 125 miljoen voor alle burgers via het verhogen van de heffingskorting van 120 miljoen.

De extra uitgaven – 2,1 miljard euro – zullen worden gedekt door de niet bestede ‘BIK-gelden’ (een geplande belastingkorting voor het bedrijfsleven), de aanscherping van maatregelen voor belastingontwijking (‘earningsstripping’) en het verhogen van de staatsschuld.

Hermans zegt „trots” te zijn dat de Kamer na twee dagen van marathondebatten (er is op dit moment inclusief pauzes al 26 uur vergaderd) het mogelijk lijkt te zijn om een brede meerderheid achter haar voorstel voor extra uitgaven te verenigen: „Het is gelukt om de formatie even de formatie te laten.”

Volgens PVV-leider Geert Wilders zijn de extra uitgaven echter een prelude op de vorming van een minderheidskabinet van VVD en D66, dat zo wil laten zien dat het in staat is om meerderheden te vinden in de Kamer. Wilders: „Niemand gelooft dat het niet met de formatie te maken heeft.”

Eerder liet demissionair premier Rutte al weten dat het kabinet gehoor geeft aan een motie van de Kamer, waarin wordt voorgesteld om de salarissen in de zorg te verhogen met 675 euro en dit te dekken door een verhoging van de vennootschapsbelasting voor bedrijven. Een brief over de technische uitvoering hiervan kan elk moment naar de Kamer worden gestuurd.

Hermans kondigt 2 miljard euro extra uitgaven aan

Hermans (VVD) kondigt aan het begin van de tweede termijn opeens een „substantiële aanpassing” aan van de begroting. Samen met coalitiepartijen is er afgesproken dat er 2 miljard extra besteed zal worden aan zaken als defensie, politie, de woningmarkt (de verlaging van de verhuurdersheffing), lerarensalarissen en compensatie voor de verwachte hogere energiekosten.

De afspraken zijn vastgelegd in een motie, die ze voorleest in de Kamer. Behalve VVD, CDA en D66 is ook de ChristenUnie, die de afgelopen weken herhaaldelijk uit de pas liep met de huidige coalitie, akkoord met deal.

Markla94 Mark Lievisse Adriaanse Leuk, nieuwe politieke verhoudingen: (ex-)coalitiepartijen die in augustus al over de begroting onderhandelden sluiten tijdens debat in achterkamers akkoord over aanpassing van begroting. 23 september 2021 @ 19:58

Volgen

LamyaeA Lamyae Aharouay Een deal die niet beklonken is in het debat in de zaal, maar in de gangen áchter de zaal. #apb 23 september 2021 @ 20:11

Volgen

Omtzigt reageert wat verbaasd. Is dit een „hernieuwde poging om met z’n vieren te trouwen”? Hij lijkt teleurgesteld dat hij vooraf geen „telefoontje” heeft gekregen. „Het ware chiquer geweest om dit ook wat breder aan partijen voor te leggen.”

Hermans verdedigt de deal. „We hebben geluisterd naar het debat. En als ik zeg ‘we’ dan bedoel ik: VVD, CDA, D66 en ook ChristenUnie. We hebben elkaar gesproken, bij een kopje koffie achter de schermen. We moeten daar op dit moment niet iets ingewikkelds van maken. Niks van die punten die ik heb opgelezen is niet voorbij gekomen in de afgelopen twee dagen.”

Wilders herhaalt dat hij nieuwe verkiezingen wil. Dat is „wat Nederland nodig heeft”. Volgens Jetten (D66) hangt er „een vleugje magie” in de Kamer, omdat de partijen het eens zijn geworden over zaken die maandenlang erg lastig waren. „Het brede midden kan het dus: praten over de inhoud.”

Rutte komt Kamer tegemoet: deel verhoging zorgsalarissen betaald met hogere winstbelasting

Het was het moment waarop dag 2 van de Algemene Beschouwingen vanochtend het meeste knetterde, maar de kou lijkt uit de lucht. Demissionair premier Mark Rutte (VVD) kondigde zojuist aan het einde van zijn eerste termijn aan dat het kabinet toch mogelijkheden ziet om een deel van van de verhoging van de zorgsalarissen te betalen uit het verhogen van de winstbelasting.

Vanochtend kondigde het kabinet aan de zorgsalarissen toch stuctureel te kunnen verhogen en dat daarvoor 675 miljoen euro beschikbaar is. De aankondiging van het kabinet was een reactie op een vorige week aangenomen Kamermotie van ChristenUnie en SP, die de regering verzocht die verhoging te financieren door de winstbelasting voor bedrijven te verhogen. Rutte zei vanochtend nog dat het begrotingstechnisch niet mogelijk is de volledige verhoging van de zorgsalarissen zo te financieren. In de Zorgverzekeringswet is namelijk vastgelegd dat hogere zorguitgaven gefinancierd moeten worden middels een hogere zorgpremie. Het kabinet stelde daarom voor de zorgpremie voor volgend jaar met 13 euro te verhogen.

Deze oplossing was tegen het zere been van de Kamer, die sprak van “een schoffering”. Rutte beloofde daarop te kijken of het anders kon en liet vanavond weten dat het kabinet een gedeelte van de hogere zorgsalarissen toch uit een hogere winstbelasting kan financieren. Het andere deel van de 675 miljoen komt nog steeds via de Zorgverzekeringswet, maar Rutte kondigde aan dat het kabinet met een fiscale oplossing komt om de 13 euro hogere zorgpremie voor burgers te compenseren. PvdA-leider Lilianne Ploumen zei daarop dat het „goed is dat de motie voor een groot deel wordt uitgevoerd”.

Debat geschorst voor dinerpauze

De Algemene Beschouwingen zijn geschorst voor een dinerpauze tot 20.45 uur. De eerste termijn van demissionair premier Mark Rutte (VVD) is nog altijd niet voorbij. Na de schorsing beantwoordt hij nog vragen over onder meer defensie, onderwijs en asiel. Pas daarna volgt de tweede termijn van de kant van de Kamer, waarin duidelijk moet worden met welke precieze voorstellen partijen komen om de begroting van volgend jaar aan te passen.

Rutte wil geen harde belofte doen over afwikkeling toeslagenaffaire

Wanneer alle slachtoffers van de toeslagenaffaire hun schadevergoeding hebben gekregen kan Rutte nog niet zeggen. Demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66) informeert de Tweede Kamer volgende week over „de mogelijkheden dit proces te versnellen”, aldus de premier. Op een vraag van SP-leider Lilian Marijnissen naar een harde deadline voor de overheid, bijvoorbeeld het einde van dit jaar, reageert hij afwijzend. „Dat is onmogelijk om toe te zeggen.”

Verschillende partijen nemen geen genoegen met deze houding van Rutte. Fractieleider Farid Azarkan van Denk zegt dat de politiek het niet kan maken geen deadline te formuleren. „Dat kunnen we deze mensen niet aandoen.” GroenLinks-leider Klaver snapt wel dat Rutte geen harde toezeggingen kan doen, maar wil wat meer empathie van Rutte. „Wat ik wil horen is: het is niet genoeg. Want zij zitten in de verdrukking en dat hebben wij gedaan.” Rutte zegt daarop: „Ik ben dat met de heer Klaver eens.”

Even daarvoor beantwoordde Rutte vragen over de nieuwe bestuurscultuur. Hij bracht zelf onlangs een werkbezoek aan het UWV waar hij onder de indruk was van hoe daar in de praktijk gewerkt wordt aan een nieuwe bestuurscultuur. Er wordt daar tijd vrijgemaakt voor het ‘onderbuikgesprek’, waar medewerkers het kunnen bespreken als zij een slecht gevoel hebben bij het juist toepassen van de wet- en regelgeving. In dat geval wordt opnieuw bekeken of voor het individu geen passende oplossing kan worden gevonden. Zo moet de nieuwe bestuurscultuur in de praktijk werken, vindt Rutte.

Wilders: hardere aanpak ‘kleingebruik’ harddrugs

Wilders vindt dat het bezit van kleine hoeveelheid harddrugs, zoals cocaïne of xtc, harder moet worden bestraft. „Het is het vergif van onze samenleving”, zegt de PVV-leider. Wilders wil dat er een eind komt aan het gedoogbeleid. „We zijn een land waar je xtc-pillen op feesten kunt laten testen.” Misschien, zegt hij, gebeurt dat met goede bedoelingen, ter bescherming van de volksgezondheid, maar het is onwenselijk.

Rutte deelt de analyse van Wilders volledig. „Iedereen die een lijntje coke snuift”, zegt de premier, draagt bij aan de instandhouding van het criminele systeem. Hij heeft het over „de idioten die dat doen”. Maar of de door Wilders voorgestelde harde aanpak een goed idee is, durft Rutte niet te zeggen. Hij belooft wel daarop terug te zullen komen.

Jetten (D66) ergert zich aan het voorstel van Wilders, en de reactie daarop van Rutte. „Ik hoorde vooral heel veel stoere taal over en weer, een soort war on drugs. Dat leidt tot meer drugs, en zeker niet tot een betere volksgezondheid.”

Rutte staat stil bij cultuursector

Na een korte pauze in het debat staat Rutte even stil bij de cultuursector die tijdens de coronacrisis „onder hele moeilijke omstandigheden” het hoofd boven water heeft proberen te houden. ,,Dat wilde ik hier even gezegd hebben.” Ploumen (PvdA) spreekt haar waardering uit, temeer ook omdat het kabinet in haar ogen te weinig oog heeft gehad voor de cultuursector. „Dat heeft te lang geduurd.” Jetten merkt op dat de sector ook ontbrak in de troonrede. Rutte heeft dat „bij deze goed hersteld”, zegt de D66’er. Het debat gaat nu verder over veiligheid en justitie. Later vanavond komen bestuurscultuur en buitenlandse zaken ook nog voorbij.

Rutte: eigen risico is gerechtvaardigd

Volgens Rutte is het afschaffen van het eigen risico te duur. Hij stelt dat het zorgstelsel „in de kern” al solidair is, waarbij gezonde mensen meebetalen aan de behandeling van zieke mensen, mensen met een hoog inkomen betalen voor mensen met een lager inkomen en jong betaalt voor oud. Het is daarom gerechtvaardigd, stelt Rutte, om mensen die gebruik van de zorg maken om een extra bijdrage kunt vragen.

Marijnissen is het daar niet mee eens: „Alsof mensen voor de lol ziek worden.” Ze wijst erop dat 365 euro voor veel mensen heel veel geld is. Ook Wilders wijst daarop: sommige mensen maken hun eigen risico al in januari op, ze moeten dan honderden euro’s in één keer betalen. „Sommige mensen kunnen dan geen eten meer kopen”, aldus Wilders. „U gaat mijn voorstel om het eigen risico afschaffen niet overnemen, maar kunnen we niet iets voor die mensen doen?” Dat is lastig, stelt Rutte. Hij laat minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) kijken wat de mogelijkheden zijn.

pimvandendool Pim van den Dool Rutte over de tandzorg nu. De angel lijkt wel uit deze #apb21. 23 september 2021 @ 15:15

Volgen

Sylvana Simons (BIJ1) vindt dat de mondzorg terugmoet in het basispakket, omdat de gevolgen van tandziekten meer geld kosten dan de mondzorg opnemen in het basispakket. Rutte wil daar niet aan, hij vindt dat de zorgkosten niet te hoog moeten worden. Hij vindt ook dat mensen een eigen verantwoordelijkheid hebben om zelf naar de tandarts te gaan.

Ouwehand: kabinet heeft stikstofprobleem voor zich uit geschoven

Volgens Ouwehand (PvdD) heeft het kabinet het stikstofprobleem doorgeschoven naar een volgend kabinet, en ze wil weten waarom. Ze wijst op de uitspraak van de Raad van State uit 2019, waaruit naar voren kwam dat het kabinet veel te weinig heeft gedaan. Twee jaar later is het probleem nog niet opgelost. „Er is”, zegt Rutte, „heel veel gebeurd om het stikstofprobleem op te lossen maar het is niet genoeg. Er zal een grote beweging moeten worden gemaakt.”

Ouwehand verwijt Rutte „een lelijk compromis” te hebben gesloten, waar niet alleen de natuur maar ook de boeren de dupe van zijn. „Dat is gewoon niet waar”, zegt de premier, die het verhaal van de PvdD-leider „een conspiracy” noemt.

Klaver maant Rutte tot haast, hij wil binnenkort al „bij wijze van spreken met een kaart” kunnen debatteren over welke maatregelen in welke gebieden in Nederland genomen moeten worden. Daarbij gaat het bijvoorbeeld over het gericht uitkopen van boerenbedrijven die voor te veel stikstof zorgen in de nabijheid van natuurgebieden (‘piekbelasters’).

Huidig klimaatbeleid is groenrechts, zegt Rutte

Premier Rutte zegt dat hij nu zijn pamflet voor „groenrechtse politiek” uit 2008 uitvoert. Hij noemde destijds dat „een realistisch alternatief voor groenlinks”. Volgens Rutte is de naam ‘groenrechts’ een fout. „Als iemand groen leest, denkt iedereen direct aan GroenLinks.” Volgens Geert Wilders moet er minder worden geïnvesteerd in klimaatmaatregelen, maar meer om Nederland te beschermen tegen de stijgende zeespiegel, zoals het verbeteren van dijken. „Dat kost ook niet zo verschrikkelijk veel geld als u nu uitgeeft”, aldus Wilders. Rutte stelt dat er dan enorme risico’s worden genomen. „Als we niks doen aan de uitstoot gaat het zo verschrikkelijk hard, dan wordt het westelijk deel van Nederland wordt onbewoonbaar, je houdt dat niet in stand met dijken of zandmotoren.”

Esther Ouwehand wijst erop dat veel uitstoot die wel door Nederland wordt veroorzaakt niet aan Nederland wordt toegeschreven, zoals de ontbossing voor de productie van veevoer. Volgens Ouwehand doet het kabinet altijd het minimale: „De doelstelling van het Urgendavonnis werd nét gehaald, ook nog door de coronacrisis. En dat was een minimum.” In 2021 steeg de uitstoot weer. Rutte zegt dat „de ambitie” is om de Urgendadoelstelling wel te halen, maar geeft ook toe dat de huidige maatregelen niet genoeg zijn. Ook Laurens Dassen vraagt zich af of Rutte de klimaatdoelstellingen wel echt wil halen: „Ik hoor Rutte steeds zeggen dat hij dat wil ‘proberen’”, stelt Dassen.

Ploumen en Klaver tegen Rutte: roep de klimaatnoodtoestand uit

Ploumen (PvdA) en Klaver (GroenLinks) vinden dat de „klimaatnoodtoestand” moet worden uitgeroepen, zodat „een ministerie van Energie en Klimaat” straks ook daadwerkelijk „doorzettingsmacht” heeft om de meest lastige aspecten van het klimaatbeleid uit te voeren. Volgens Klaver dreigt er „concurrentie om schaarse ruimte” en daarin mag de overheid niet het onderspit delven. „Dan gaat het mis in de uitvoering. En dan halen we onze doelstellingen niet.”

Lees ook: Politici gebruiken grote woorden na het IPCC-rapport, maar wat moet Nederland doen?

Volgens Rutte wacht inderdaad een reusachtige uitdaging. De uitvoering van het klimaatbeleid, zegt hij, wordt de „derde grote verbouwing van Nederland”, na de wederopbouw vlak na het einde van de oorlog en de ruilverkaveling in de jaren zestig. Maar een klimaatnoodtoestand uitroepen vindt hij geen goed idee. Dat past volgens hem niet bij „democratische besluitvormingscultuur” van Nederland.

Klaver probeert het nog een keer. Hij heeft óók met de elf meest vervuilende grote bedrijven gesproken. „Ik ben optimistisch. Zij hebben de knop omgezet. Maar ze worden gek van de overheid.” Volgens Klaver willen die bedrijven grote stappen op klimaatgebied zetten, maar twijfelen ze aan de bereidheid van de overheid om dat ook te doen. In de klimaatwet van 2019 beloofde het kabinet al om de uitstoot van CO2-broeikasgassen met 49 procent te verlagen in 2030 (ten opzichte van 1990). De plannen om dit voor elkaar te krijgen, benadrukt Klaver, liggen er nog niet allemaal. De GroenLinks-leider eist garanties van Rutte dat die er alsnog komen.

Rutte: 7 miljard voor klimaat is nog niet genoeg

Het debat is hervat, Rutte begint nu aan zijn ‘blokje’ klimaat. Hij noemt klimaatveranderingen „echt een enorme bedreiging voor de wereld”, die „moet worden aangepakt”. Met de plannen die er nu liggen - het kabinet heeft 7 miljard uitgetrokken - wordt niet alles opgelost, ook niet de doelstellingen van het Urgendavonnis. Later moet de begroting voor klimaatmaatregelen worden „opgeplust”, aldus Rutte.

In 2020 werden de doelstellingen voor het Urgendavonnis wel gehaald. Het gaat om een afname van 25 procent ten opzichte van 1990. Maar die daling in uitstoot had ook te maken met de coronamaatregelen. In 2021 is de uitstoot weer toegenomen, boven de doelstelling.

Volgens Rutte kan Nederland vooroplopen in het terugdringen van de CO2-uitstoot. Daar moeten dan wel „tientallen miljarden” voor worden uitgetrokken. „Maar laten we niet de indruk wekken dat het geen gevolgen heeft op het privéleven van mensen, maar ik denk dat we die gevolgen kunnen beperken.” Dat besluit moet wel worden genomen aan de formatietafel, stelt Rutte.

Joost Eerdmans (JA21) vraagt zich af waarom Nederland voorop moet lopen. „Wat leveren al die investeringen eigenlijk op?”, vraagt hij zich af. Volgens Rutte is Nederland het land van de innovatie. „Nederland kijkt jaloers naar de regio rond Eindhoven”, aldus Rutte. Hij rekent erop dat het ook private investeringen aantrekt als Nederland vooroploopt in de transitie.

Rutte: ongelijkheid is ook deel van deze samenleving

Vanuit de Kamer worden verschillende voorstellen gedaan om de woningmarkt eerlijker te maken. Azarkan (Denk) vindt dat het kabinet meer moet doen voor huurders in de „middensector”, mensen die te veel verdienen voor een sociale huurwoning, maar een groot deel van hun salaris kwijt zijn aan het huren van een ‘gewone’ woning.

Segers (ChristenUnie) vraagt zich af of de ‘jubbelton’ niet ook moet worden afgeschaft, waarbij ouders hun kind op fiscaal aantrekkelijke wijze een bedrag kunnen meegeven voor het kopen van een huis. Volgens Segers was dit ooit een goed idee, om de woningverkoop weer aan te zwengelen, maar zorgt dit inmiddels voor ongelijkheid op de woningmarkt.

„Ik ben tot alles bereid, alleen moeten we wel oppassen”, zegt Rutte. „Ongelijkheid is ook deel van deze samenleving. Het ene kind zal erven van zijn ouders, het andere niet.” Sommige ouders kunnen hun kind wel een „opkontje” geven voor een koophuis, andere niet. En, zegt Rutte: „Beide is prima.” Voor deze verschillen hoeft niemand zich te „schamen”, zegt de premier.

Het debat wordt geschorst, tot 15.30u.

Rutte: kabinet komt met doelstelling voor aantal te bouwen huizen

Lilian Marijnissen vindt dat Rutte de voorstellen van de Kamer te makkelijk aan de kant schuift. Ze verwijt het kabinet en de VVD dat zij geen visie hebben op hoe de problemen op voor volkshuisvesting aangepakt moeten worden. Volgens Marijnissen komt de Kamer met specifieke voorstellen maar schuift Rutte die met een truc aan de kant. Ook Rob Jetten (D66) vindt dat Rutte te makkelijk over de plannen van de Kamer heen stapt. „We hebben volgens mij net samen vastgesteld wat de problemen zijn en dat we samen moeten bepalen welke instrumenten we gaan gebruiken om dat aan te pakken.” Volgens Jetten liggen er al jarenlang allerlei voorstellen om de problemen aan te pakken, bijvoorbeeld het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek. Hij wijst op rapporten waarin dat wordt geadviseerd.

Rutte herhaalt dat alle maatregelen „in samenhang” met de hele begroting moeten worden bekeken. Rutte zegt daarnaast dat de hypotheekrenteaftrek al is afgebouwd, helemaal afschaffen vindt hij te ver gaan. Dat zou ook niet leiden tot een „huizenbouwboom”, aldus Rutte.

Pieter Omtzigt verwijt het kabinet steeds ad hoc maatregelen te nemen zonder dat er een strategie achter zit. „Woningcorporaties verkopen nog altijd woningen met hele blokken tegelijk aan investeerders terwijl er wachtlijsten van tien jaar zijn”, aldus Omtzigt. Hij wijst er ook op dat er soms te lang wordt gekeken hoe er binnen steden gebouwd kan worden. „Soms zal er een veldje bebouwd moeten worden”, aldus Omtzigt. „Heeft het kabinet een visie of moet die van de Kamer komen?” Hij wil dat het kabinet een doelstelling zet. „Sommige partijen hebben gezegd: er moeten een miljoen huizen in tien jaar worden gebouwd.” Rutte zegt toe met zo’n doelstelling te komen.

Simons: blij dat Rutte het opneemt voor de rechten van statushouders

Simons (BIJ1) begint met een compliment aan Rutte. In een een-tweetje met Wilders over sociale huisvesting heeft de demissionair premier ondubbelzinnig gezegd dat statushouders dezelfde rechten hebben als Nederland. „Ik vind dat opmerkelijk en heel plezierig”, zegt Simons.

Wilders is volgens Rutte mensen die op zoek zijn naar een sociale huurwoning aan het „opzetten” tegen vluchtelingen die daar evenveel recht op hebben. De premier heeft naar eigen zeggen een veel betere oplossing: „Het levert veel meer op als we veel meer sociale huurwoningen bouwen”, zegt Rutte. Een interessante uitspraak, omdat de VVD hier de afgelopen jaren doorgaans tegen was.

rik_rutten Rik Rutten „We moeten gewoon meer sociale huurwoningen bouwen”, zegt Mark Rutte #apb2021 Dat is echt een ommezwaai: de VVD hamerde er de afgelopen jaren op dat er juist mínder sociale huur moest komen. Dan zouden de meeste huurders vanzelf verkassen naar de vrije sector of een koopwoning. 23 september 2021 @ 11:32

Volgen

Al snel botst Simons alsnog met Rutte. De BIJ1-leider vindt dat de zogenoemde kostendelersnorm moet worden afgeschaft, de regel dat mensen op hun bijstand worden gekort als ze gaan samenwonen. Volgens Simons kunnen door de afschaffing van deze „boete op samenwonen” veel sociale huurwoningen vrijkomen en zou dat ruimte creëren op de huizenmarkt. Rutte wil de kostendelersnorm behouden. Volgens hem is de sociale zekerheid in Nederland zeer ruimhartig, maar is het wel zaak om te voorkomen dat hier een te grote aanspraak op wordt gemaakt. Dat is een kwestie van „eerlijkheid”.

Rutte: in het volgende kabinet meer ministers, ook voor wonen

Het debat gaat verder over volkshuisvesting. Er moet op dat dossier de komende tien jaar nog heel wat werk worden verzet, zegt Rutte. Volgens hem kan er geld dat voor de langere termijn begroot stond naar voren worden gehaald, bijvoorbeeld om de verhuurderheffing te verlagen of af te schaffen, maar hij noemt dat wel „technisch moeilijk”. Het hangt dan ook weer van de begrotingen van de woningcorporaties af of er met dat geld daadwerkelijk nieuwe woningen worden gebouwd, waarschuwt Rutte. Ook moet er wel voldoende geld voor zijn. „Ik ben niet getrouwd met de verhuurderheffing”, zegt Rutte. „Maar er moet wel een solide dekking voor zijn.” De Kamer moet er ook onderling uitkomen, zegt Rutte. „Anders ben ik hier straks de party-pooper en dat moeten we natuurlijk niet hebben.”

pimvandendool Pim van den Dool Na een alternatieve dekking voor de zorgsalarissen ligt nu ook het verlagen of afschaffing van de verhuurderheffing „technisch ingewikkeld”, aldus Rutte. Er zitten heel veel „haken en ogen aan” volgens de premier. #apb21 23 september 2021 @ 10:58

Volgen

Heerma (CDA) vraagt zich af of er niet weer een minister voor volkshuisvesting moet komen - een ministerie dat de VVD eerder juist liet verdwijnen. Rutte is het daarmee eens. Hij zegt dat hij in het algemeen voorstander is van meer ministers. „Van het idee van minder ministers ben ik wel teruggekomen”, aldus Rutte. De afgelopen jaren vielen veel ministers weg omdat ze overwerkt waren. Hij stelt wel dat het heel veel werk is om een heel nieuw ministerie op te richten. „Dat is niet iedereen gegeven.”

D66 wil de begroting ‘opplussen’, Rutte wil niet verder gaan dan een miljard extra

Nadat Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) opnieuw is teruggekomen op de zorgsalarissen, maakt waarnemend fractievoorzitter Rob Jetten (D66) een breder punt. Aangezien het kabinet „driedubbel demissionair” is, wil de Kamer met voorstellen komen tot beleid, „om te voorkomen dat 2022 een jaar wordt waarin we niets doen.” Gisteren, tijdens de eerste dag van de Algemene Beschouwingen, hebben allerlei fracties voorstellen gedaan, maar op dag twee loopt de discussie hierover onmiddellijk vast, zegt Jetten: „Na twee uur discussiëren zijn we nog niet verder gekomen dan de zorgsalarissen”. Jetten wil van Rutte weten „welke belemmeringen” er zijn om „de begroting op te plusssen.”

Premier Rutte reageert niet geheel afwijzend, maar wil niet „de sluizen openzetten”. Plaatsvervangend VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans is bij verschillende partijen langs gegaan om te praten over de besteding van bijna een miljard euro die bedoeld was voor de baangerelateerde investeringskorting’ (BIK), een belastingverlaging voor bedrijven. Rutte noemt de missie van Hermans een „eerste stap om de begroting beleidsrijker te maken”. Nu PvdA en GroenLinks daar niet over wilden onderhandelen, is Rutte bereid om de besteding van de miljard te bespreken in de Kamer: „Geen probleem, dan doen we het hier”.

Ook oppert Rutte de mogelijkheid om de begroting te wijzigen, als formerende partijen eenmaal met elkaar in gesprek zijn - wat ook gebeurde bij de totstandkoming van het kabinet Rutte-II (VVD en PvdA) in 2012. Jetten is daar echter niet tevreden mee: „Ik wil de premier uitdagen om iets verder te kijken.” Het is duidelijk: D66 wil nu al afspraken maken over extra uitgaven die ‘het miljard van Hermans’ overstijgen.

Ruzie over dekking zorgsalarissen: Kamer voelt zich ‘geschoffeerd’

De verhoging van de zorgsalarissen was bedoeld als handreiking van het kabinet aan de Kamer, maar de emoties over de financiële dekking lopen in het debat inmiddels hoog op. Verschillende partijen nemen het demissionair premier Mark Rutte (VVD) kwalijk dat hij niet direct wil meegaan in de wens van de Kamer om de verhoging volledig te financieren uit het verhogen van de winstbelasting. Volgens Rutte is dit begrotingstechnisch niet mogelijk en moet de verhoging gedeeltelijk via het verhogen van de zorgpremies worden gefinancierd.

Linkse partijen zien vooral onwil bij Rutte om mee te gaan in de wens van de Kamer om de winstbelasting te gebruiken voor de dekking. GroenLinks-leider Jesse Klaver spreekt van een „schoffering” van het parlement, SP-leider Marijnissen vraagt zich af „waar deze demissionaire premier de arrogantie vandaan haalt”. Lilianne Ploumen (PvdA) stelt dat „een demissionair kabinet niets anders rest dan wensen van de Kamer uit te voeren”.

Rutte is het daar niet mee eens. Hij benadrukt dat het kabinet besloten heeft de motie uit te voeren door de salarissen te verhogen, maar dat het aan het kabinet is om te kijken hoe dat precies kan. „Het is niet zo simpel”, zegt Rutte over de wens om de winstbelasting te gebruiken voor het verhogen van de zorgsalarissen. „Laten we vandaag en de komende weken nog even precies kijken naar die dekking.”

ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers, een van de indieners van de motie die om hogere zorgsalarissen vroeg, neemt een middenpositie in. Hij vindt het heel redelijk dat het kabinet de tijd wil nemen naar de dekking te kijken. „Het zo hoog opspelen vind ik echt misplaatst”, zegt hij richting de linkse partijen. Een ordevoorstel van PVV-leider Wilders om direct te stemmen over een motie van afkeuring kreeg geen steun.

Rutte maakt avances naar de Kamer met inleidende ‘reflecties’

Demissionair permier Mark Rutte begint zijn betoog met een drietal opmerkingen. Eerst vertelt hij over de opening van het Namenmonument in Amsterdam voor de slachtoffers van de Holocaust. Rutte heeft daar staan huilen, zo vertelde hij. Daarmee verwees hij indirect naar Thierry Baudet, die gisteren werd gekapitteld door Rob Jetten (D66) over een tweet waarin de Forum-leider het woord Holocaust tussen aanhalingsteken plaatste. „Er is natuurlijk totale vrijheid van meningsuiting over de manier waarop de geschiedenis wordt aangeroepen”, zo zei Rutte, „Maar ik weet hoe gevoelig dit kan liggen als dat op een onnadenkende manier gebeurt.”

In zijn volgende „reflecties” maakte Rutte vervolgens avances naar andere partijen. Zo verwees hij naar een verhaal van Volt-leider Laurens Dassen over de bewoners van het Groningse dorp Steendam, die zelf de regie in handen hadden genomen om de leefbaarheid van het dorp te vergroten. Volgens Rutte loopt deze zelfredzaamheid van burgers dwars door de drie grote politieke stromingen (liberalisme, christendemocratie en sociaaldemocratie) heen.

De premier toonde zich ook onder de indruk van de bijdrage van ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers gisteren, die vertelde over het boek De Tweede Berg van David Brooks, een kritiek op de neoliberale individualistische maatschappij. Rutte hield zelf ook een boek omhoog: The Meritocracy Trap van Daniel Markovits. De premier liet doorschemeren dat hij als liberaal er van doordrongen is dat burgers buiten de boot kunnen vallen, en verwees naar Jettens betoog over de ‘kansencrisis’ in Nederland. Daarna deed Rutte opnieuw een oproep om samen te werken en verwees hij naar een citaat van de Britse oud-premier Tony Blair: „Soms vergeven mensen een fout besluit, maar mensen vergeven het niet als we géén besluiten nemen.”

Eerste tegemoetkoming aan Kamer: 675 miljoen voor zorgsalarissen

Vlak voor aanvang van het debat was de brief van demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) nog niet binnen, maar vlak daarna wel: het demissionair kabinet trekt toch extra geld uit voor het verhogen van de zorgsalarissen. Tot nu toe stelde het kabinet zich op het standpunt dat een beslissing hierover aan een volgend kabinet is omdat het een grote structurele uitgave betreft. Maar omdat hier toch een Kamermeerderheid voor is, trekt het kabinet nu alsnog 675 miljoen euro extra uit om de salarissen van ongeveer 60 procent van de zorgverleners te verhogen. Het gaat hierbij vooral om de middeninkomens.

Het nieuws drong direct door tijdens de Algemene Beschouwingen. GroenLinks-leider Jesse Klaver noemde de verhoging „goed nieuws”, maar is minder blij met de financiële dekking die het kabinet heeft gekozen. De verhoging wordt gedeeltelijk betaald door het verhogen van de zorgpremie voor burgers met 13 euro, terwijl de Kamer het kabinet had gevraagd het te financieren door de winstbelasting voor bedrijven te verhogen. Volgens Rutte zou dit echter in strijd zijn met de begrotingsregels, hoewel het wel mogelijk een deel van de verhoging hieruit te betalen volgens de premier.

PvdA-leider Lilianne Ploumen is alsnog niet erg blij met de manier waarop het nu geregeld wordt. „Het is niet de bedoeling dat burgers er slechter van worden en bedrijven beter.” Ook SP-leider Lilian Marijnissen is ontevreden. Volgens haar blijkt uit de gang van zaken dat de winstbelasting voor de VVD „heilig” is.

LamyaeA Lamyae Aharouay Ontstaat een technisch debatje tussen Rutte en Klaver over waarom het wel of niet met de vpb betaald kan worden, dat eindigt met Rutte: ,,Dat kan niet volgens ons, dan houdt het op”. 23 september 2021 @ 09:09

Volgen

LamyaeA Lamyae Aharouay Ploumen volgt met hetzelfde punt, Marijnissen ook. ,,Als het niet via de wet kan, dan kun je de wet aanpassen. Het is allemaal techniek, maar het gaat erom dat dit demissionaire kabinet niet uitvoert wat de Kamer wil.” 23 september 2021 @ 09:13

Volgen

LamyaeA Lamyae Aharouay Rutte: ,,ik heb nu drie keer uitgelegd dat wij menen dat het niet kan. ik kan het blijven herhalen, maar dan zal de live-uitzending waarschijnlijk niet goed worden bekeken.” 23 september 2021 @ 09:13

Volgen

Rutte belooft Kamer: aanpassingen begroting mogelijk

Voordat demissionair premier Mark Rutte (VVD) aan zijn beantwoording kan beginnen zijn er direct een aantal punten van orde. PVV-leider Geert Wilders vraagt Rutte om te beginnen of hij niet beter direct kan opstappen en nieuwe verkiezingen kan uitschrijven. Volgens Wilders heeft het vervolgen van de Algemene Beschouwingen geen zin omdat het Rutte volgens hem niet zal lukken om een stabiel nieuw kabinet te vormen. „Ga niet langer door met deze ‘mission impossible’, u heeft van niemand het vertrouwen gewonnen.”

Rutte reageert door te zeggen dat hij in nieuwe verkiezingen juist niet de manier ziet om snel tot een stabiel landsbestuur te komen. Hij erkent dat de formatie „onvoldoende snel op gang is gekomen” en vindt „ook dat er snel een kabinet moet komen”.

PvdA-leider Lilianne Ploumen wil ook weten waar ze aan toe is: gaat het kabinet aanpassingen aan de begroting „integraal uitvoeren” als een Kamermeerderheid zich daar vandaag achter schaart? Rutte zegt dat hij wijzigingen aan de begroting die een meerderheid krijgen zeker zal uitvoeren. Aangenomen moties, die enkel een politieke uitspraak doen, zullen wel eerst „in het kabinet worden besproken”, zegt Rutte. Ploumen waarschuwt door te zeggen dat ze erop rekent dat het kabinet ook die zal uitvoeren.

Rutte antwoordt Kamer: hoeveel geld is er voor hoeveel dealtjes?

De Tweede Kamer kwam gisteren op de eerste dag van de Algemene Beschouwingen met een lang wensenlijstje. Nu de coalitiepartijen van het demissionaire kabinet elkaar niet meer vasthouden als voorheen, zijn er voor alle partijen in de Kamer mogelijkheden de begroting nog aan te passen. De vraag is hoeveel demissionair premier Mark Rutte (VVD) daarvoor ziet. Rutte komt vandaag vanaf 10.15 uur, na een dag lang luisteren, aan het woord om de kabinetskeuzes te verdedigen en te reageren op de vele voorstellen die Kamerfracties deden te reageren.

Lees ook: de analyse van dag 1 van politiek redacteuren Mark Lievisse Adriaanse en Lamyae Aharouay

Waarnemend VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans probeerde gisteren andere partijen te plezieren met het vooruitzicht dat er nog zo’n miljard euro in de begroting kan worden verschoven. Veel partijen vinden dat veel te weinig onderhandelingsruimte op een Rijksbegroting van 350 miljard en zullen dus hoger inzetten. Concrete voorstellen die veel geld kosten en onderwerp van debat worden zijn onder meer het verlagen of afschaffen van de verhuurdersheffing voor woningcorporaties, meer geld voor de salarissen van onderwijzers en extra investeringen in defensie. De tweede van dag van de Beschouwingen zullen laten zien hoe politiek handig premier Rutte nog is, en of een minderheidskabinet wat informateur Johan Remkes nu onderzoekt in de praktijk enige kans van slagen heeft.

Lees ook: een achtergrondverhaal over de verhuurderheffing van verslaggever Rik Rutten