Dordrecht blokkeert begin eigen kunstproject

Een belangrijk onderdeel van een spectaculair kunstproject in Dordrecht, waarbij een geblakerd schip van 15 meter door de historische binnenstad wordt gesleept, is dinsdag geblokkeerd door het college van B&W. Dit gebeurde na een hooglopend conflict in de stad over een klein stukje tuinmuur met monumentale status. Voorstanders van het kunstproject zijn ‘NSB-ers’ en ‘landverraders’ genoemd. Kunstenaar Edward Clydesdale Thomson, die het project opzette in opdracht van de gemeente, is „zwaar teleurgesteld”.

Het gaat om het project ‘Rivier Boot Stad’, waaraan de Schotse kunstenaar al twee jaren werkt. Er is in die tijd in de scheepsloods DordtYart een historisch binnenvaartschip van hout gebouwd, een hektjalk, door vrijwilligers en leerling-timmerlieden. Het plan was om het schip 9 oktober van het Dordrechts Museum naar museum Het Hof van Nederland, 250 meter verderop, te slepen, waarbij het geblakerde schip een houtskoolspoor achterlaat en in de smalle straatjes in stukken breekt: die wrakdelen worden daarna als bronzen sculpturen langs de route geplaatst. Want dat is het doel van het project: de route tussen de twee musea zichtbaarder maken. Met bewoners, instanties en vrijwilligers is uitvoerig overlegd. Thomson kwam tot het idee omdat Dordrecht historisch gegroeid is uit een trekvaart tussen twee rivieren, waar binnenschepen door een ondiep water getrokken werden.

Kunstliefhebbers ‘NSB-ers’

Het conflict rond dit kunstproject heeft zich deze zomer toegespitst op het beginpunt van de route: het schip zou vanuit de museumtuin vertrekken. Daarvoor moet een stuk van zo’n drie meter uit een tientallen meters lange muur met hek rond de museumtuin tijdelijk weggehaald worden en vervangen worden door een stuk waarbij het lijkt alsof het schip door de muur is gegaan. Maar de muur uit 1904 heeft, net als het Dordrechts Museum, een rijksmonumentale status. Het originele muurdeel zou, zoals overlegd, worden opgeslagen, bewaard en later teruggeplaatst worden, volgens alle erfgoedregels. Maar dat bleek tegen het zere been van (amateur-)stadshistorici en daarna snel van vrijwel alle lokale politici, die door de vergunningaanvraag gealarmeerd leken. De Vereniging Oud-Dordrecht sprak vol ‘afschuw’ van plannen om een ‘Rijksmonument moedwillig te beschadigen’ voor kunst.

Al gauw voegden vrijwel alle politieke partijen in de gemeente zich daarbij, van PVV en VVD, (‘tengels af’ van ons monument), de lokale partijen, tot ook GroenLinks, die een stukje uit de muur tijdelijk vervangen ‘een stap te ver’ vindt gaan. In lokale media riepen tegenstanders al snel schande van het complete kunstproject van ‘de elite’. De vrijwilligers die de boot wilden helpen trekken en andere verdedigers van dit kunstproject werden voor ‘NSB-ers’ en ‘landverraders’ uitgemaakt door de columnist van het lokale blad Dordt Centraal, Thijs Blom. Niet dat hij ze persoonlijk zou bedreigen „of erger”, maar hij zou ze blijven beschimpen, schreef hij.

‘Monument niet aantasten’

De Rijksdienst Cultureel Erfgoed kwam maandag na lang overleg met een negatief advies: over het kunstwerk wilden ze zich niet uitlaten, maar het monumentale stukje muur moest onaangetast blijven. De Dordtse welstandscommissie kwam maandag tot een ander standpunt. Zij vonden het plan van Thomson de moeite waard („het maakt de ziel van Dordrecht zichtbaar”) en omdat het oorspronkelijke muurstukje zorgvuldig teruggezet zal worden, oordeelden zij positief aan B&W. Waarom niet het stukje muur voor de duur van het project, 10 jaar, in de museumtuin zetten, suggereerden ze.

B&W gingen op hun suggesties niet in, en volgden het negatieve advies van rijksdienst: de muur mag niet aangetast. Verder vinden ze het project prachtig. „De artistieke integriteit van het kunstwerk is aangetast, doordat ze het begindeel verwerpen”, zei Thomson, die ook namens zijn team erg teleurgesteld was. Hij gaat zich beraden op hoe het nu verder moet. Zeker is dat het project op 9 oktober niet doorgaat.