PSV heeft een nieuwe patron, AZ moet het doen met ‘zij-instromers’

Hij kijkt even naar zijn coach Pascal Jansen, een meter of twintig bij hem vandaan. Dan trekt hij voor de vorm zijn kousen op, rug naar zijn medespelers, blik naar de grond. Achter hem staan tien PSV’ers in een omhelzing. Het is de dertiende minuut, PSV is op 1-0 gekomen door een afstandsschot van Olivier Boscagli. Owen Wijndal, linksback van AZ, heeft zijn medespelers even niets te melden.

Wijndal (21) is sinds een paar dagen aanvoerder van AZ. Aan het begin van het seizoen was dat nog Teun Koopmeiners, maar die vertrok vlak voor het verstrijken van de transferdeadline naar Atalanta Bergamo. Koopmeiners was de „chef” van de spelersgroep, zei AZ-trainer Jansen een dag voor de wedstrijd. Een van de beste spelers én een leiderstype. Of Wijndal dat ook wordt, durfde Jansen niet te zeggen. „Teun en Owen hebben verschillende karakters.”

Koopmeiners was zeker niet de enige belangrijke speler die deze zomer wegging bij AZ. Keeper Marco Bizot (Stade Brest), verdediger Jonas Svensson (Adana Demirspor), aanvallers Calvin Stengs (Olympique Nice) en Myron Boadu (AS Monaco) kregen allemaal de transfer waar ze op hoopten. Alleen Wijndal, die in aanloop naar het EK in juni zijn basisplaats bij het Nederlands elftal verloor en vervolgens geblesseerd raakte, bleef onverwachts in Alkmaar.

Goede transferbalans

De transfers leverden AZ veel geld op. Net als tegenstander PSV, dat deze zomer onder meer Denzel Dumfries (Internazionale) en Donyell Malen (Borussia Dortmund) voor miljoenen verkocht. Slechts zes clubs in Europa hadden deze zomer een betere financiële transferbalans dan PSV en AZ, blijkt uit cijfers van statistiekensite Transfermarkt.

PSV hield bijna 47 miljoen euro over na alle aan- en verkopen, AZ ruim 42 miljoen. Alleen Internazionale (161 miljoen), Borussia Dortmund (62,75 miljoen), Udinese (54,5 miljoen), Red Bull Salzburg (53,53 miljoen), FC Barcelona (49 miljoen) en Real Madrid (47 miljoen) hadden een betere balans, maar dat kwam deels door financiële problemen (zoals bij Inter) waardoor vooral spelers verkocht moesten worden.

Maar als goede spelers vertrekken, moet er weer een nieuw team met hernieuwde hiërarchie worden opgebouwd – dat is het lot van de Nederlandse (top)clubs. AZ en PSV gingen hier deze zomer heel anders mee om. Waar PSV al vroeg duidelijk maakte wie de nieuwe leiders van het elftal werden, ging bij AZ aanvoerder Koopmeiners zó laat weg dat coach Jansen nog moet werken aan een nieuwe pikorde. Terwijl PSV-trainer Roger Schmidt het zich kon veroorloven oud-aanvoerder Dumfries buiten de selectie te houden in afwachting van zijn transfer, behield Koopmeiners bij AZ de aanvoerdersband en speelde hij nog mee tijdens de onderhandelingen met Atalanta.

Het verschil in aanpak heeft de kwaliteit van de huidige selecties bepaald. PSV ging vroeg de markt op. Dat moest ook wel, vanwege kwalificatieduels voor de Champions League. Leiderschap, daar was PSV heel bewust naar op zoek. Technisch directeur John de Jong noemde in mei tegen Voetbal International voorbeelden van spelers die kwaliteiten hadden waarnaar hij zocht. Mario Götze en Eran Zahavi, die bij PSV het goede voorbeeld gaven met hun hyperprofessionele instelling. Of de in 2017 vertrokken Andrés Guardado, die met „gif” speelde en bovendien verbaal leiderschap toonde. „Zo’n patron zou ik er komend seizoen graag bij willen hebben”, zei De Jong.

Die patron kwam er. Bij PSV heeft de Braziliaanse verdediger André Ramalho, voor 2,5 miljoen euro overgenomen van Red Bull Salzburg, vanaf het eerste moment een leidersrol. Ook zaterdag tegen AZ was Ramalho (29) dominant, geen moment onrustig. Aanvoerder Marco van Ginkel speelde vorig seizoen bij PSV weinig door blessures. Nu neemt hij duidelijk zichtbaar het voortouw. Met Davy Pröpper werd nog een ervaren en verbaal sterke speler aangetrokken. En aanvaller Cody Gakpo (22) is door trainer Roger Schmidt bewust doorgeschoven in de Eindhovense hiërarchie: hij is nu vice-aanvoerder en nam zitting in de spelersraad, net als onder anderen Ramalho en de Duitser Götze.

Niet uitgekleed

Bij AZ kwamen nieuwe spelers, zoals de Griekse spits Vangelis Pavlidis en de Noorse rechtsback Aslak Witry, maar dat zijn geen types die direct de leiding nemen. „Zij-instromers” noemde Pascal Jansen ze, spelers die tijd nodig hebben om belangrijk te worden. Voor leiderschap keek AZ vooral binnen de eigen gelederen. In de zomer werden de contracten verlengd van Jordy Clasie (drie jaar) en Bruno Martins Indi (vier jaar, hij was gehuurd). Verder hoopt AZ dat jeugdspelers doorstromen en zich bewijzen, dat is waar de club zich al jaren in onderscheidt.

AZ is niet uitgekleed maar „gewijzigd”, stelt technisch directeur Max Huiberts. Maar de club heeft na drie wedstrijden drie punten en staat op de dertiende plaats. Zaterdag was het verschil met koploper PSV – twaalf punten uit vier duels – zichtbaar. AZ speelde weliswaar een energieke eerste helft waarin het een paar goede kansen creëerde. En de ploeg werd geen moment weggespeeld door PSV, zoals Owen Wijndal na afloop benadrukte. Het was hem zelfs gelukt om zijn directe tegenstander Noni Madueke, „toch een van de beste spelers in de Eredivisie”, in bedwang te houden. Maar PSV sloeg na rust via de invallers Yorbe Vertessen en Ritsu Doan onverbiddelijk toe.

Toen de 3-0 viel, zat Wijndal onderuitgezakt met een bal op schoot op een stoel naast de dug-out. Gewisseld, hij was op. De verdediger was wel tevreden met zijn eigen prestatie en zei na afloop wat een aanvoerder hoort te zeggen: hij heeft vertrouwen in zijn nieuwe teamgenoten en verwacht dat AZ snel beter wordt. En dat híj nu de band draagt, verandert niets aan zijn gedrag, zei Wijndal. „Ik ga niet ineens heel veel praten. Dan ga ik acteren, en dat is nep.”